نقش سرمایه‌داری در تسلط بر اطلاعات: نگاهی به نظریه هربرت شیلر
نظریه تاکتیک‌های روزمره میشل دو سرتو
به گزارش سرویس سواد رسانه پایگاه خبری 598، میشل دو سرتو در نظریه "تاکتیک‌های روزمره" خود، به نقش فعال مصرف‌کنندگان در مقابل استراتژی‌های ساختاری قدرت می‌پردازد. او معتقد است مصرف‌کنندگان با استفاده از "تاکتیک‌ها"، کنش‌های روزمره‌ای را برای یافتن فضاهای آزادی و خلاقیت در درون محدودیت‌های رسمی به کار می‌گیرند. در مقابل، "استراتژی‌ها" تلاش دارند از طریق کنترل مکان، بر رفتار مصرف‌کنندگان مسلط شوند.
دن لافی، پژوهش های سواد رسانه ای را مؤید ایده ی دوسرتو می داند. به این معنا که، مخاطبان رسانه ها، استفاده کنندگانِ فعال و پیچیده ی متون هستند و نه مصرف کنندگان منفعل.
استراتژی‌ها و کنترل مکان
استراتژی ها برای کسب دارایی و مالکیت، در صدد غلبه ی «مکان» بر «زمان» هستند. دوسرتو می نویسد: "استراتژی" به مجموعه‌ای از روابط و اقدامات قدرت اطلاق می‌شود که وقتی یک فرد یا نهاد قدرت‌مند (مثل یک شرکت، دولت یا موسسه) می‌تواند خود را از دیگران جدا کرده و مستقل عمل کند، شکل می‌گیرد. این استراتژی‌ها معمولاً بر اساس مکان‌های مشخص و محدود طراحی می‌شوند. به عبارت دیگر، استراتژی‌ها تلاش می‌کنند تا در فضاهای خاصی نفوذ و قدرت خود را تثبیت کنند، مثل یک ساختمان یا یک منطقه خاص که تحت کنترل آن نهاد است.
- ویژگی‌های استراتژی‌ها(شرکت ها): استراتژی‌ها بر تملک و کنترل مکان تمرکز دارند. مکان‌هایی مانند لابراتوارهای علمی یا ساختمان‌های دولتی در جایگاه قدرت عمل می‌کنند و نظم‌پذیری و نظارت پیوسته را ترویج می‌دهند.
- اولویت مکان بر زمان: در نظام‌های رسمی، مکان‌ها بر زمان اولویت دارند. کنترل و نگهداری مکان می‌تواند موجب تثبیت و تسلط ساختاری شود و به قدرت رسمی کمک کند تا ساختارهای نفوذ و اقتدار خود را پایدار نگه دارد.
تاکتیک‌ها و مقاومت روزمره
نظریه ی دوسرتو درباره ی تاکتیک های روزمره، همانند بعضی نظریه های ادبی به این معناست که متن، زمانی معنادار می شود که خوانده شود. دوسرتو به جای آن که تولید فرهنگ توده ای را جریان یک طرفه ای بداند که با انقیاد و از دست دادن اراده و اختیار همراه است، خلق معنا در محصولات صنایع رسانه ای و فرهنگی را فرایندی دوسویه قلمداد می کند.
از نظر دوسرتو، هم تولیدکنندگان و هم مصرف کنندگان در تعیین معناهای زیبایی شناختی تصاویر، فنون و اشیایی که صنایع فرهنگی و رسانه ای عرضه می کنند، نقش دارند.
به نظر دوسرتو، عمل مصرف بخشی از تاکتیک ضُعفا است که فضاهای مربوط به قدرتمندان و زمان ابزاری را برای آزادی و خلاقیت خود، اشغال می کنند.
وی اذعان می دارد که «عمل رمزگذاری» به منزله ی تولید معنا، به وسیله ی چیزی که با یک «قصد و منظور» یا فعالیت نویسنده، در متن رسوب می کند، تعیین نمی شود. [بلکه] معنای متن به وسیله ی خوانندگان تولید می شود. معنای موردنظر نویسنده، صرفاً مایه دلخوشی اوست.
وی مصرف فعالانه ی متون را نوعی «به یغما بردنِ متن» می نامد به نوعی خواننده متن را به یغما می برد. وی مدعی است که خواننده از این طریق، متن را، درست مثل آپارتمانی اجاره شده، برای خود قابل سکونت می کند.
- ماهیت تاکتیک‌ها: تاکتیک‌ها به دنبال غلبه زمان بر مکان هستند و امکان ماندگاری ندارند. آن‌ها با کنش در لحظات گذرا، فضایی برای آزادی مصرف‌کننده ایجاد می‌کنند.
- بهره‌برداری از فرصت‌ها: مصرف‌کننده با استفاده از تاکتیک‌ها، هوشمندانه از خلأها و فرصت‌های نظارت‌گریزی بهره می‌برد و فضای رسمی را به نفع خود به کار می‌گیرد.
مثال: عمل خواندن
دو سرتو خواندن را نوعی "یغماگری" می‌داند که در آن مصرف‌کننده، برخلاف قصد مؤلف، از متن به شکلی گزینشی و آزادانه استفاده می‌کند.
مصرف فرهنگی و معناسازی دوسویه
- کنش دوجانبه: دو سرتو مصرف فرهنگی را کنشی دوجانبه می‌داند که زمینه‌ای برای مقاومت و معناسازی دو سویه بین مصرف‌کننده و تولیدکننده است.
- نقش فعال مصرف‌کننده: مصرف‌کنندگان از طریق تاکتیک‌ها، نقش فعالانه‌ای در ساخت معنا دارند و با بهره‌گیری از فضای فرهنگی، استقلال خود را ابراز می‌کنند.
- تولید ثانویه: دو سرتو مصرف را نوعی تولید ثانویه می‌داند که در آن، مصرف‌کننده معانی را دوباره‌سازی کرده و براساس موقعیت و تجربه شخصی خود از آن‌ها بهره می‌گیرد.
اخبار ویژه
دکتر حسن رحیمپور ازغدی:
اولین نطق دبیرکل جدید حزبالله
نظرات بینندگان
فیلم و عکس
فیلم/ لحظه پرتاب موفقیتآمیز ماهوارههای تمام ایرانی «هدهد» و «کوثر»
کسی که میگفت «من تروریست هستم» اعدام شد/ مگر ما خجالت میکشیم کسی را بکشیم؟ + ویدئو
واکنش آیت الله میرباقری به تیتر روزنامه هم میهن
رهبری یا شورایعالی امنیت ملی؟ تصمیمگیری در بزنگاههای حساس با چه کسی است؟
اظهار درماندگی حمید فرخنژاد ؛ آقای بازیگر عاقبت وطن فروشی همین است؟! + فیلم
جدیدترین اخبار پربازدید ها
پر طرفدار ترین ها
