رکود به نانوایی‌ها هم رسید

سال قبل بود که دولت تصمیم گرفت با سیاست‌های اقتصادی خود، به نانوایان اجازه دهد که نفسی بکشند و اندکی نان را گران کنند. برای همین، قیمت نان افزایش یافت و مردم هم بی چون و چرا، این گرانی را پذیرفتند. در عین حال، سیاست دیگری هم  که توامان در بازار نان پیاده شد، این بود که نانوایان آزادپز شوند، دیگر نه آردی از دولت بگیرند و نه چشم‌شان به آردهای یارانه‌ای باشد. در مقابل، دولت هم اگرچه می‌گفت، بر بازار نان نظارت می‌کند که قیمت، بالاتر از حد انتظار نرود اما راه‌ فراری را هم برای نانوایان گذاشت تا هزینه خرید آرد آزاد و گرانی حامل‌های انرژی را هم بپردازند.

همین چراغ سبز دولت برای آزادفروشی نان کافی بود تا بسیاری از نانوایی‌ها به این سمت رو بیاورند که آزادپز شوند. کار را هم از صبح یک روز آغاز می‌کردند آن هم با پارچه نوشته‌ای که بر روی آن، به مردم اطلاع رسانی می‌شد که «از این پس، نان به قیمت آزاد در این نانوایی به فروش می‌رسد.» مردم شاید در ابتدا چشم‌شان با این پلاکاردهای زردرنگ آشنا نبود اما به مرور، عادت کردند که نانوایی‌ها نان را به قیمت آزاد بپزند.

به یکباره موجی از آزادپز شدن میان نانوایی‌ها به راه افتاد و تقریبا در اکثر کوچه و خیابان‌های شهر، اثری از نانوایی‌های دولتی نبود. سر هر کوچه و محله‌ای، هم نانوایی‌های آزادپز مستقر شده‌ بودند و دیگر کسی حاضر نبود با قیمت دولتی، با آرد دولتی و یا حتی با کیفیت دولتی، نان بپزد و دست مردم بدهد.

برای همین هم اگرچه دولت گفته بود که تنها ۲۰ درصد از نانوایی‌ها باید آزادپز شوند، اما به هرحال، آنچه که مردم به صورت عملیاتی مشاهده می‌کردند، بسیار متفاوت‌تر از این آمار بود و بنابراین به نظر می‌رسید تنها ۲۰ درصد از نانوایی‌های پایتخت، دولتی باقی مانده‌اند.

به مرور هر چقدر که گذشت، نانوایی‌ها دیگر قیمت نان آزاد نیز به مذاق‌شان خوش نمی‌آمد و بنابراین شروع به استفاده از روش‌هایی کردند که بتوانند مردم را قانع کنند که باید پول بیشتری بابت خرید نان بپردازند. این گونه بود که پای نان‌های کنجددار به سبد خرید مردم بیش از هر زمان دیگری باز شد.

در گذشته شاید کمتر کسی برای سفارش نان خود، نان یک رو کنجدی یا دو رو کنجدی را انتخاب می‌کرد اما اکنون اوضاع فرق کرده است و چه بخواهند و چه نخواهند، اندکی کنجد را باید بر روی نان‌شان داشته باشند و البته بهای آن را هم بپردازند.

اگرچه در ظاهر مردم در صف می‌ایستادند و آن نانی را می خریدند که نانوایان می گفتند اما در باطن، بیکار هم ننشسته بودند و از حق خود دفاع می‌کردند. به سامانه پذیرش شکایت‌های مردمی وزارت صنعت، معدن و تجارت تماس می‌گرفتند و داد خود از نانوایان را به دولت می‌بردند. برای همین است که رئیس بخش بازرسی و نظارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران می‌گوید که بیشترین آمار شکایات مردم، از نان‌های کنجددار بوده است.

یکی از افرادی که برای خرید نان به نانوایی بربری آمده است، می‌گوید: بسیاری از نانوایان برای جبران هزینه های خود، نان را بدون کنجد نمی‌فروشند. چند دانه کنجد بر روی خمیر نان می‌گذارند و بعد هم به بهانه کنجدی بودن، آن را با بهایی بالاتر به فروش می‌رسانند در حالی که بسیاری از مردم از این روند ناراضی هستند.

او می افزاید: بسیاری از مردم نان کنجدی نمی‌خواهند اما مجبورند که به دلیل نزدیک بودن نانوایی به محل‌شان یا سایر دلایل دیگر، نان کنجدی را به زور از نانوایان بگیرند در حالی که به نظر نمی رسد قانون چنین اجازه ای به آنها داده باشد که کالای خود را به زور به مردم بفروشند. اکنون کمتر نانوایی در محلات مختلف تهران، نان را با خواست مشتری یا به صورت ساده پخت می‌کند و هر کسی که نان کنجدی بخواهد، می‌تواند آن نان را بخرد.

در این میان، یکی از نانوایان که با نوشته ای با خط درشت به مشتریانش اعلام کرده است که نان را به سه نوع ساده، کنجدی و دو رو کنجدی عرضه می‌کند، می گوید: از وقتی که این تمایز را با دیگر نانوایی‌ها پیدا کرده و نان را به خواست مشتری تولید می‌کند، مشتریانم بیشتر شده است. مردم شاید اینجا بیایند و نان کنجدی هم بخرند اما چون به عقاید و خواست‌شان احترام گذاشته شده، ترجیح می‌دهند که نان کنجدی را هم از ما بخرند که به آنها نان تحمیلی نداریم.

وی می افزاید: تفاوت قیمت نان ساده و کنجدی برای نانوایان شاید در مجموع ۱۰ تا ۲۰ تومان تمام شود اما برخی، نان کنجدی را با ۱۰۰ تا ۲۰۰ تومان اختلاف هم می فروشند؛ بنابراین مردم با همان ۳۰۰ تومان می‌توانند به جای یک عدد نان بربری کنجدی، یک و نیم عدد نان ساده بربری به منزل خود ببرند. شاید این رقم برای بسیاری از مردم پول اندکی باشد اما برای بسیاری دیگر هم، این رقم در یک ماه مبلغ کمی نیست.  

این رفتار نانوایان در حالی است که براساس اصلاحیه ابلاغی ۲۳ آذر‌ماه سال گذشته کارگروه استانی نان در تهران، قیمت مصوب هر قرص نان سنگک با وزن چانه خمیر ۶۶۷ گرم ۸۰۰ تومان تعیین‌شده، برخی نانوایی‌های دارای آرد دولتی در کنار فروش نان سنگک به نرخ مصوب مذکور اما با وزن کمتر، فروش نان سنگک کنجدی با افزودن کنجد به نرخ ۱۵۰۰ تومان را نیز در دستور کار قرار داده‌اند؛ موضوعی که در برخی نانوایی‌های بربری نیز رایج شده و نرخ ۶۵۰ تومانی مصوب این نوع نان با وزن چانه ۶۰۰ گرمی را به هزار و ۲۰۰ تومان افزایش داده‌اند اما در سایر انواع نان سنتی مانند تافتون و لواش، کاهش وزن چانه خمیر و کم فروشی رواج بیشتری دارد.

این درحالی است که رئیس کارگروه آرد و نان و معاون برنامه‌ریزی استانداری تهران با بیان اینکه تعیین نرخ انواع نان با افزودن کنجد یا سایر افزودنی‌ها را قبول نداریم اعلام کرد: اتحادیه نانوایان اعلام می‌کند که برخی مردم متقاضی خرید نان با افزودنی‌ها هستند و مشکلی برای عرضه این نوع نان وجود ندارد.

به گفته نعمت‌الله ترکی ،نرخ نان سنگک ۸۰۰ تومانی در نانوایی‌های یارانه‌ای با افزودن کنجد با حداکثر بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ تومان افزایش بیش از هزار تومان نخواهد بود. اگر نانوایی یارانه پز نان سنگک کنجدی را به نرخ ۱۵۰۰تومان عرضه می‌کند، تخلف محرز بوده و مردم نیز باید گزارش دهند.

بر این اساس در چند‌ماه اخیر برخی نانوایی‌ها به‌دلیل این تخلف پلمب شده‌اند اما به هرحال این واقعیت بازار نان است که نان را با کنجد هر چند اندک، به مردم می فروشند و مردم هم مجبورند که به دلیل برخی مسائل و مشکلات، بدون چون و چرا آن را بپذیرند.