مذاکره، امید و دبه!

به گزارش سرویس سیاسی پایگاه خبری 598، روز گذشته مرحله نخست گفت‌وگوهای ایران و آمریکا پس از سال‌ها وقفه، در مسقطِ عمان برگزار شد. هر دو طرف از «پیشرفت سازنده» در این دور از مذاکرات سخن گفته‌اند و برخی رسانه‌ها فضای جلسه را مثبت ارزیابی کرده‌اند.

با این حال گویی دوباره قرار است با یک توافق دیگر همه‌چیز حل‌وفصل شود! اما در میان موج تحلیل‌ها و امیدواری‌های رسانه‌ای، یک نکته نباید فراموش شود: «سابقه دبه کردن آمریکا». این واژه که در سال‌های ریاست جمهوری روحانی بارها از سوی مقامات سیاسی و رسانه‌ها برای توصیف بدعهدی آمریکا در جریان مذاکرات هسته‌ای به کار گرفته شد، امروز هم همچنان زنده و معنادار است.

در آن سال‌ها، درست زمانی که مذاکرات به ظاهر به نقطه توافق رسیده بود، طرف آمریکایی با افزودن شروط جدید، تغییر مواضع و عدم اجرای دقیق تعهدات خود عملاً «دبه» کرد. حسن روحانی در یکی از صریح‌ترین مواضع آن دوران تصریح کرد: «آمریکا هرگز به تعهداتش در برابر ملت ایران عمل نکرد» و یا دکتر ولایتی رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام گفته بودند: «پرداختن مجدد به پرونده پی ام دی (ابعاد احتمالی نظامی) نوعی دبه درآوردن است.» و یا صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی وقت در برنامه بدون تعارف گفت: « آمریکا در برجام دبه های زیادی کرد.»

عبارت «دبه کردن آمریکا» یکی از کلیدواژه‌های پرکاربرد در آن سال‌ها بود. رفتاری که نه‌تنها از سوی مقامات سیاسی ایران بارها تأیید شد، بلکه مردم عادی نیز آن را در گفت‌وگوهای روزمره‌شان به‌کار می‌بردند.

امروز نیز، اگرچه مسیر گفت‌وگو باز شده، اما نباید از یاد برد که بدون دریافت ضمانت‌های عینی و عملی، اعتماد دوباره به واشنگتن می‌تواند به تکرار همان تجربه تلخ منجر شود. تجربه‌ای که یک‌بار با امضای یک رئیس‌جمهور آمریکایی شروع شد و با امضای رئیس‌جمهوری دیگر – بدون هیچ هزینه‌ای برای آن‌ها – به باد رفت.

مردم ایران، سال‌هاست بهای اعتماد به آمریکا را پرداخته‌اند. در این میان نقش رسانه‌ها و تحلیل‌گران در ایجاد نگاه واقع‌بینانه بسیار مهم است. خوش‌بینی بیش از اندازه، ایجاد انتظار غیرواقعی و وعده‌های زودهنگام نه‌ تنها به نتیجه نمی‌رسد، بلکه باعث می‌شود مردم احساس کنند فریب خورده‌اند، دچار سرخوردگی شده و حتی دیگر نتوانند به حرف مسئولان اعتماد کنند و این همان چیزی است که ترامپ میخواهد!

در شرایط فعلی، بیش از هر چیز، «احتیاط» و «هوشیاری» نیاز است. طرف مقابل باید بداند که ایران مذاکره می‌کند، اما فریب نمی‌خورد. مذاکره می‌کند اما دیگر به مانند ظریف ساده‌دلانه به لبخندهای دیپلماتیک و امضاهای هیجانی دل نمی‌بندد. چرا که حافظه تاریخی ما، هنوز واژه «دبه» را از یاد نبرده است. / علی شعبانی