جام کشکول؛ گزارشهای بسیاری در مورد فعالیت ریکشاها، کالسکههایی که با دست کشیده میشوند، تهیه و نوشته شده است. با وجود تلاش برای جمعآوری آنها از خیابانهای کلکته، همچنان "اسبهای انسانی" را در این شهر میتوان دید.
ریکشا از وسایل حمل و نقل با نیروی انسان است. گاریچی ریکشا، گاری دوچرخی را میکشد که مسافر سوار بر آن است. ریکشا به دلیل تصادفات و سوانح بسیار، از مدتها پیش در بیشتر کشورهای آسیایی ممنوع شدهاند.
تاریخچه کشیدن کالسکه با دست به نیمه دوم قرن شانزدهم در ژاپن باز میگردد. ریشه واژه ریکشا از واژه ژاپنی "جینریکیشا" و به معنی "وسیله نقلیه با نیروی انسانی" است.
در سال ۱۸۸۰ برای اولین بار در شهر شیملا پایتخت تابستانی نایبالسلطنه بریتانیا در هند و پس از آن هم در کلکته از این کالسکهها استفاده شد. از سال ۱۹۱۴، ریکشا از یک کالسکه برای حمل نجیبزادگان به وسیله حمل و نقل عمومی تبدیل شد. در حال حاضر برای کشیدن ریکشا از دوچرخه و یا موتور نیز استفاده میشود.
در دوران کنونی، استفاده از ریکشا به علت سرعت کم در جادههای اصلی امکانپذیر نیست. به همین دلیل این وسایل نقلیه بیشتر در قسمت قدیمی کلکته، مورد استفاده کسانی قرار میگیرد که برای رسیدن به مقصد عجله ندارند.
ریکشاها دیگر یک وسیله نقلیه عمده برای جابهجاییهای سریع محسوب نمیشوند اما در فصول بارندگی که خیابانهای شهر پر از آب شده و یا در زمان ترافیکهای کلافه کننده وسایلی کارآمد هستند.
ریکشاها نیز نیاز به تعمیر و نگهداری دارند. تعمیرگران ماهر این وسایل نقلیه این هنر را از پدران خود میآموزند و این پیشه معمولا نسل به نسل در یک خانواده میچرخد.
ریکشاها هنوز به همان شیوه روزگاران قدیم ساخته میشوند. چرخ کالسکه معمولا دارای یک هستهی مرکزی فلزی با پرههای چوبی است. لبه بیرونی چرخ هم چوبی است که با لاستیک پوشیده شده است.
برای راحتی مسافر صندلیها از بالشهایی نرم ساخته شدهاند. این بالشها نه از مواد مصنوعی که از یونجه خشک پر میشوند. این مواد موجب راحتی ریکشاها شده است.
ریکشاها به یاد آورنده بخش قدیمی شهر کلکته هستند. اما بحث در مورد ادامه فعالیت آنها بالا گرفته است. برخی کشیدن این کالسکهها توسط انسان برای امرار معاش را غیر انسانی میدانند.
حال این سوال مطرح است که آیا ریکشاها به پایان عمر خود رسیدهاند؟ جواب روشنی برای این سوال نمیتوان یافت و تنها زمان این موضوع را مشخص میکند.