نحوه بهره‌گرفتن ناتو از جنگ روانی در جنگ‌ها

به گزارش 598 به نقل از فارس، پایگاه خبری کانادایی «گلوبال ریسرچ» طی گزارشی تحت عنوان «چگونگی و شکل‌های فریب افکار عمومی از سوی ناتو » به تحلیل ابعاد این مسئله پرداخت.

گلوبال ریسرچ در این گزارش آورده است: وقتی‌که نیروهای ناتو سال گذشته جهت سرنگونی «معمر قذافی» در لیبی مداخله کردند، طراحان نظامی واقف بودند که این نبرد یکی از بزرگترین میادین نبرد نظامی نیست بلکه جنگی ایدئولوژی یعنی توجیه مشروعیت این اقدام هم‌ برای اهالی لیبی و هم از جنبه بین المللی است که بسیار مهم می‌باشد.

بنابر این گزارش، چارچوب ارتباط راهبردی برای انجام این عملیات مسئولان ناتو را آگاه ساخت که مدیریت دامنه اطلاعاتی بسیار مهم است و در نهایت باید این مورد در بین مخاطبان هدف جا انداخته شود.

* مدیریت دامنه اطلاعات برای ناتو بسیار مهم است

بدین منظور ناتو بایستی گستره‌ای از قابلیت‌های اطلاعاتی و ارتباطی در کمک به یکسان سازی پیام‌ها، مدیریت و شکل دادن تصورات جهت مواجه با اطلاعات نادرست بالقوه و ایجاد حمایت سرتاسری را بکار گیرد.

برای مخاطبان بین‌المللی این مسئله باید به مفهوم بیان تعهدات ناتو ، مشروع سازی عملیات نظامی و مواجه شدن با انتقادات در زمینه سیاست‌های نظامی‌گری‌ این نهاد باشد.

* ناتو القا می‌کند که عملیاتش تنها به هدف نظامی است

این چارچوب در زمینه توجیه مصدومان غیر نظامی در عملیات به سخنگویانش توصیه می‌نماید که پیام‌های ناتو را با حداکثر دقت بیان داشته تا منظور این‌طور رسانیده شود که هدف ناتو تنها نشانه‌گیری اهداف نظامی و اجتناب از آسیب رسانیدن به غیر نظامیان بوده است.

این چارچوب در زمینه بهار عربی بر این مسئله توصیه می‌نماید که پایه و اساس عملیات حقوقی و قانونی بوده و از سوی جامعه بین المللی منجمله اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس به رسمیت شناخته شده و در عین حال در جهت القا قانونی بودن اقدامات ناتو در جهت حمایت از مردم لیبی است.

* پخش اعلامیه‌های هوایی نمونه‌ای از جنگ روانی ناتو است

ارسال اعلامیه از طریق هواپیماهای ناتو بر فراز لیبی طی عملیات موسوم به «محافظت متحد» نمونه‌ای از این جنگ روانی است. هدف از این ارتباط راهبردی نفوذ در دل وفاداران به قذافی جهت واگذاری اسلحه‌هایشان و قطع کشتن غیر نظامیان بود.

در اعلامیه‌هایی که در اوت سال 2011 در نزدیکی طرابلس یافت شد به نیروهای لیبیایی این طور توصیه شده بود که «بسیاری از افسران و سربازان مخالفت با قذافی را برگزیده‌ و از نبرد علیه غیرنظامیان بی‌‌گناه بیزارند.»

در یک طرف این اعلامیه نشان ناتو بود که در زیر آن سربازان لیبیایی را ترغیب می‌کرد تا برای رفاه و سعادت آینده و برای کشور به صف مخالفان قذافی بپیوندند و در طرف دیگر نیز تصویری از یک فروند پهپاد مدل «پریدیتور» همراه با یک تانک مشاهده می‌شد.

هم‌چنین علاقه‌مندان به رادیو‌های آماتوری در اروپا و آمریکا قادر بودند تا برنامه‌های ناتو برای نیروهای وفادار به قذافی را بشنوند که آن‌ها را ترغیب می‌کرد تا ادوات نظامی خود را رها ساخته و به جبهه نبرد پشت کنند. در بخشی از این برنامه‌ها القا می‌شد:« ناتو برای کشتن شما وارد معرکه نشده است اما اگر شما خواهان ادامه نبرد هستید قطعا کشته خواهید شد.»

* دیپلماسی عمومی، روابط عمومی، عملیات اطلاعاتی و جنگ روانی چهار عامل بسیار ضروری ناتو

در این میان مجموعه اطلاعات کسب شده و انتشار یافته فرآیند نحوه آموزش برای فعالیت‌‌های ارتباطی راهبردی منجمله دیپلماسی عمومی، روابط عمومی، عملیات اطلاعاتی و جنگ روانی را به نمایش می‌گذارد.

این اسناد که برای شرکت کنندگان در نشست آموزشی ناتو تالیف شده است نظریه ورای ارتباط راهبردی و فراهم نمودن نمونه‌های عملی کاربردی در ستیزهای صورت گرفته از لیبی تا افغانستان را به معرض نمایش می‌گذارد.

* اهداف جنگ روانی ناتو تغییر رفتار مخاطبان در کشورهای هدف است

این فعالیت‌ها برای کمک به اجرای موفق و مثبت و هدفدار عملیات ناتو ،ماموریت‌ها و فعالیت‌هایی چون نفوذ در برداشت ، گرایش و رفتار مخاطبان مورد نظر به هدف دستیابی به اهداف سیاسی یا نظامی است.

سیاست راهبردی ارتباطی ناتو اهداف این عملیات را چنین بیان می‌کند: امروزه محیط ارتباطی توسط چرخه‌ای خبری 24.7 توصیف شده است، ظهور شبکه‌های اجتماعی و هم‌پیوندی مخاطبان در قلمرو ناتو و خارج از آن، مستقیما تحت تاثیر چگونگی برداشت مخاطبان مورد نظر از عملیات است و همیشه نوع برداشت تاثیر مستقیمی بر عملیات و سیاست‌های ناتو دارد.

*انواع رسانه‌ها بهترین ابزار توجیه عملیات ناتو هستند

ناتو همچنین باید از مجاری متفاوتی منجمله رسانه‌های سنتی، شبکه‌های اینترنتی و سرگرمی‌های همگانی برای بیداری ،درک و سرانجام جلب حمایت در جهت اجرای عملیاتش استفاده کند.»

در بخشی دیگر از این راهبرد ناتو آمده است:« چشم انداز برقراری ارتباط راهبردی در تمامی سطوح نظامی و انجام تمام و کمال آن است.»

از بعد سیاسی نیز این عملیات باید هم دیپلماسی عمومی و هم روابط عمومی را برای برقراری ارتباط و البته حفظ آن در نظر گیرد.

روابط عمومی فرماندهی نیروهای ناتو در این زمینه عنوان می‌دارد: حمایت عموم برای درک چگونگی این که این ائتلاف در صلح و امنیت بین المللی تلاش می‌نماید بسیار مهم است.

البته در این بین بر اساس راهبرد دیپلماسی عمومی ناتو طی سالهای 2010 و 2011 هدف اصلی تلاش‌های ارتباطی باید بیان ارزش‌ها و اصولی که ناتو تابع آن است باشد و اولین و بالاترین این اصل حفظ همبستگی بین اعضا است.

* عملیات نظامی ناتو پیچیده‌ترین موارد را شامل می‌شود

در سطوح نظامی ارتباط راهبردی شامل همه‌موارد از عملیات روانی گرفته تا جنگ الکترونیک است. عملیات فریب، عملیات شبکه‌های رایانه و حتی تعامل با رهبران برکنار شده تحت عنوان عملیات اطلاعاتی یکی از گسترده‌ترین زمینه در برقراری ارتباط راهبردی است.

* عملیات اطلاعاتی در راس فرآیندهای نظامی ناتو است

کتاب مرجع عملیات دو جانبه نیروهای تحت فرماندهی ناتو عملیات اطلاعاتی را در عرصه عملیات نوین به‌خاطر چالش‌های امنیتی جهانی و نیاز به اطلاعات و همچنین ادغام عامل اطلاعاتی در فرآیند‌های تحلیل، برنامه ریزی، اجرا و ارزیابی بسیار مهم معرفی کرده است.

* محیط اطلاعاتی نیز در عملیات ناتو بسیار مهم است

به‌خاطر اهمیت محیط اطلاعاتی در تصمیم‌گیری نتایج حاصله از یک نبرد لازم است که همه تصمیم گیرندگان در هر لحظه به طور مناسب تاثیر اقدام‌های خود در محیط اطلاعاتی را درک کنند و بدانند که تلفیقی از اعمال و گفتار با بیان مناسب است که تاثیر نهایی را می‌گذارد.

مستندات ناتو در زمینه ارتباط راهبردی اذعان می‌‌دارد که اطلاعات و ادراک در تعیین اثرات یک عملیات نظامی به‌طور فزاینده‌ای مهم است.

*جنگ روانی ابزار بسیار پرقدرت ناتو در عملیات نظامی است

بر اساس منشور عملیات روانی ناتو در سال 2003، به‌کارگیری عنصر نظامی همیشه ابعاد روانی خود را داشته است. تاثیر روانی موردی تازه نیست اما به‌خاطر رواج فن‌آوری‌های امروزی و رسانه‌های اجتماعی ابعاد گسترده‌ای دارد.

جنگ روانی در سرتاسر تاریخ برای نفوذ در دل مخاطب و تغییر رفتار مردم و حتی سران کشورها مورد استفاده قرار گرفته است. ناتو در عصر امروز اطلاعاتی خواهان عملیات طولانی در منطقه‌ای‌است که در آن‌جا رسانه‌های بومی برای نفوذ در مخاطبان در رقابت هستند.

*ناتو بر سازمان‌ها و رسانه‌های تاثیرگذار جامعه حساب باز می‌کند

یک سازمان یا نهاد با قابلیت نفوذ بیشتر در درک یک بحران یا درگیری و به‌ویژه مدیریت برداشت مخاطب نقش بسیار موثری را ایفا می‌نماید.

جنگ‌ها روانی در این بین به انتقال اطلاعات منتخب پرداخته و برای نفوذ بر احساسات، گرایش‌ها، انگیزش‌ها، برداشت‌ها، استدلال و در نهایت رفتار و تصمیم‌های دولت‌ها ، سازمان‌ها و گروه‌ها تلاش وافری دارند.

جهت حصول به موفقیت مورد نظر، برنامه ریزی جامع ناتو بر تعریف اهداف و راهبردها در فعالیت‌های متفاوت جهت پشتیبانی از عملیات نظامی منعطف شده است.

چارچوب راهبردهای ارتباطی برای عملیات نظامی ناتو را گروهی در مقر فرماندهی این نهاد و با درنظر گرفتن تمامی جنبه‌های ارتباطی از سطح دیپلماتیک گرفته تا عملیات نظامی تبیین کرده‌اند.

*سلایق مذهبی، فرهنگی و تاریخی ملل مورد هجوم از سوی ناتو کاملا تحلیل می‌شود

«استرت کام»، یا همان واحدهای هجومی ناتو باید براساس درک دیدگاه‌ها و تعصبات مختلف، تعریف فراگیر و طنین اندازی را که مفاد و محتوی پیام‌ها باید بر اساس آن باشد ، در نظر بگیرند. این واحد‌ها سپس باید بر اساس شرایط راهبردی مضمون پیام‌ها را به هدف نشانه‌گیری مخاطبان از منظر‌های مذهبی، فرهنگی، اجتماعی و تاریخی در نظر بگیرند.

این دستور العمل همچنین به برنامه ریزان ساز و کار‌های لازم جهت رسیدگی به موارد مربوط به اهمیت راهبردی و یا سیاسی عملیات نظامی را از جمله میزان تلفات غیر نظامیان و حفظ اعتبار ناتو در منظر بین المللی توصیه می‌‌کند.

*چارچوب نبردهایی که ناتو در آن درگیر است متفاوت هستند

در این زمینه چندین چارچوب وجود دارد که توسط دبیرکل ناتو مورد موافقت قرار گرفته‌اند و به نمایندگان دیپلماتیک کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی درگیر در نبرد جهت پیشبرد اهداف ناتو نیز ارسال می‌شوند.

برای مثال چارچوب راهبرد ارتباطی سال 2011 افغانستان بر مضمون کسب حمایت اهالی این کشور و جامعه بین المللی برای تداوم ماموریت تاکید می‌کند.

این راهبرد برای عملیات ناتو در لیبی بر پایه مشروعیت بخشیدن به این عملیات و این که ناتو در حال انجام عملیات تحت قوانین حقوقی بین المللی است و حمایت‌های منطقه‌ای برای این عملیات را کسب کرده و در عین حال تاکید بر جنبه‌های انسان‌دوستانه را دارد تلاش می‌کند.

* نقش بسیار مهم سخنگویان ناتو در موجه جلوه دادن عملیات نظامی

سخنگویان در این میان نقش حیاتی را در اجرای این چارچوب با بیان مستحکم سخنان خود و پیام‌هایی که از سوی مقامات ارشد ناتو تعیین شده است دارند.

دستورالعمل آموزشی برای سخنگویان ناتو در افغانستان توضیح می‌دهد که چگونه به حفظ و کنترل محیط رسانه‌ای بپردازند و این کار را با پیام‌های که با اهداف راهبردی ارتباطی در نظر گرفته شده‌اند بیان می‌کنند.

در این جزوه آموزشی فهرستی از مواد پیرایشی و آرایشی برای سخنگویان نظامی ناتو ، کنترل حرکات بدن و حتی بکار بردن الفاظی چون « اجازه دهید بگویم که یا موضوع اصلی این است...» لحاظ شده است.

* سخنگویان باید آمار دقیق کشته شدگان غیر نظامی را فاش نکنند

این جزوات همچنین به سخنگویان می‌آموزد که چگونه سئوالات دشوار درباره موضوعاتی مانند تلفات غیرنظامیان را از قلم بیاندازند. اگر درباره میزان بالای مصدومین و مسئول بودن ناتو در این باره پرسیده شود این جزوه توصیه می‌کند که سخنگویان «تلاش‌های ناتو برای کاستن از تلفات غیر نظامیان با اقدام‌های مختلف طی عملیات» را بارها بیان کنند.

ناتو حتی در بهبود چارچوب ارزیابی صحت فعالیت‌ها برای نفوذ در بین مردم نیز فعالیت دارد. طی یک دوره سه ساله از سال 2007 تا 2010 ناتو گروه‌های پژوهشی متعددی را از آمریکا ، انگلیس، بلژیک ،هلند، سوئد، کانادا و آلمان برای اندازه‌گیری اثر بخشی فعالیت‌های ارتباط راهبردی جهت نفوذ در مخاطبان هدف ایجاد کرده است.

* شناخت رفتار و نوع نگرش ملل برای ناتو بسیار حیاتی است

این گروه در سال 2011 گزارشی را تحت عنوان «چگونه اهداف خود را گسترش دهیم» منتشر ساخت که بررسی اثر پذیری فعالیت‌هایی که باعث تغییر رفتار و گرایش‌ها می‌شود می‌پردازد. بنابر این تمامی عملیات نظامی جهت تحقق تاثیرپذیری می‌تواند برپایه نگرش و شناخت رفتار باشد.

مطالعه و اجرای ارتباط راهبردی هم اینک یک بخش بسیار مهم در عملیات نظامی ناتو است که بوسیله نفوذ در افراد در داخل و خارج قلمرویی که عملیات نظامی در آن‌جا جریان دارد صورت می‌پذیرد.

* محیط جمع آوری اطلاعات از ارکان تصمیم‌گیری‌های کلان است

بر اساس نظریه واحد عملیات اطلاعات ناتو محیط اطلاعاتی مکانی است که انسان و سامانه‌های خودکار بر اساس اطلاعات حاصل از مشاهدات تصمیم‌گیری می‌کنند و بنابر این «مکان» محیط اصلی برای تصمیم‌گیری است.

هنگامی که دولت‌ها و ارتش‌ها از این مورد نه تنها برای فریب دشمن بلکه برای اطمینان سازی و کسب حمایت از داخل کشورهای هدف استفاده می‌کنند کار به‌جایی می‌رسد که حتی کشورهای هدف خود در این مسیر سرمایه گذاری کرده و حضور ناتو را یک ضرورت می‌پندارند .در این راه رهبران نهادهای مردمی نیز قادر به به‌کارگیری روش‌های دموکراتیک خود نبوده و اعتبار و حتی جانشان نیز به‌خطر می‌افتد.

نمونه‌ای از تاثیرات بنیادین در عملیات برنامه ریزی و ارزیابی جنگ‌های روانی به‌کار رفت و بر این اساس گزارش تیم ناتو تحت عنوان «چگونه اهداف خود را بهبود دهید» که در واقع اندازه‌گیری اثر بخشی مجموعه فعالیت‌ها بر نگرش‌ها و رفتارها است از سوی ناتو و در سال 2011 انتشار یافت.