رهبر انقلاب با تأكيد بر اينكه ما در مقوله آزادي به دنبال شناخت نظر
اسلام هستيم، مهمترين تفاوت ميان ديدگاه اسلام و غرب درخصوص آزادي را، منشأ
و پايه بحث آزادي دانستند و افزودند: در انديشه ليبراليستي،منشأ آزادي،
تفكر انسان گرايي يا همان اومانيسم است در حاليكه در اسلام مبناي
آزادي،توحيد به معناي اعتقاد به خدا و كفر به طاغوت، است.
حضرت آيت الله خامنه اي تأكيد كردند:در ديدگاه اسلام، انسان از همه قيود به غير از عبوديت خدا آزاد است.
ايشان
كرامت انساني را از ديگر مباني اصلي آزادي در اسلام دانستند و با اشاره به
طرح بحث آزادي در منابع اسلامي از چهار منظر «حق در قرآن»، «حق در فقه و
حقوق»، «تكليف» و «نظام ارزشي» افزودند: «حق» در قرآن به معناي مجموعه نظام
مند و هدفدار است كه بر اين اساس، عالم تكوين و عالم تشريع، هر دو حق
هستند و آزادي انسان حق است و در مقابل باطل قرار مي گيرد.
رهبر
انقلاب اسلامي آزادي از منظر حق در «فقه و حقوق» را به معناي ايجاد
توانايي مطالبه كردن دانستند و درخصوص آزادي از منظر «تكليف» خاطرنشان
كردند: از اين منظر، انسان بايد به دنبال آزادي خود و ديگران باشد.
حضرت
آيت الله خامنه اي در جمع بندي سخنان خود در باب «مفهوم آزادي در اسلام»
اين سؤال را مطرح كردند كه با توجه به تفاوتهاي بنيادين و عميق موجود ميان
مفهوم آزادي در اسلام و در غرب آیا مي توانيم در تحقيق و پژوهش درخصوص
«آزادي» به ديدگاهها و نظرات غربي مراجعه كنيم؟
ايشان
قبل از پاسخ به اين سؤال، به چند نمونه از واقعيات آزادي در جامعه غربي
اشاره كردند. «آزادي در حوزه اقتصادي» در صورت قرار گرفتن در مجموعه سرمايه
داران اقتصادي و بهره مندي از امتيازات ويژه، «آزادي در صحنه سياسي» در
چارچوب انحصارگرايي دو حزبي و «آزادي در مسائل اخلاقي» با بروز مفاسدي
همچون همجنس گرايي، از جمله نتايج آزادي در جامعه غربي بودند كه رهبر
انقلاب اسلامي به آنها اشاره كردند.
ايشان
افزودند: اين موضوعات نشان دهنده واقعيات بسيار بد، تلخ،زشت و در برخي
مواقع، نفرت انگيز، در جامعه غربي است كه نتيجه آنها هم تبعيض، زورگويي،
جنگ افروزي و برخوردهاي گزينشي با مقولات شريفي همچون حقوق بشر و مردم
سالاري است.
حضرت آيت الله خامنه اي تأكيد كردند:
با وجود همه اين واقعيات تأسف آور، مراجعه به نظرات متفكران غربي، براي
پژوهش در مفهوم آزادي مفيد است زيرا غربيها در تدوين منظومه فكري در باب
آزادي و تضارب آرا در اين خصوص، سابقه زيادي دارند.
ايشان در پايان خاطرنشان كردند: پرهيز از نگاه تقليدي، شرط اصلي مراجعه به نظرات متفكران غرب است زيرا تقليد در تضاد با آزادي است.
در اين نشست قبل از سخنان رهبر انقلاب 10 نفر از صاحب نظران به ارائه خلاصه مقالات خود پرداختند.
دكتر
دهقاني فيروز آبادي استاد علوم سياسي دانشگاه علامه طباطبايي اولين سخنران
بود كه چكيده مقاله خود با عنوان «آزادي انديشه و منافع ملي جمهوري اسلامي
ايران» را ارائه كرد. وي از افزايش حمايت ملي از تصميمات حاكميت در سياست
خارجي و ارتقاي سطح اعتماد ميان سياست پيشگان و سياست پژوهان به عنوان
نتايج انديشه ورزي آزاد در حوزه منافع ملي ياد كرد.
حجت
الاسلام دكتر ميراحمدي استاد علوم سياسي دانشگاه شهيد بهشتي سخنران بعدي
اين نشست بود كه با موضوع «آزادي سياسي در قرآن»، مهمترين هدف آزادي از
منظر قرآن كريم را تحقق توحيد،عدالت و برخورداري انسان از حق انتخاب، حق
نقد و بيان و حق تشكيل اجتماعات دانست.
«مصادر
ديني آزادي و عدالت» عنوان مقاله دكتر شجاعي زند استاد جامعه شناسي دانشگاه
تربيت مدرس بود. سومين سخنران نشست انديشه هاي راهبردي، برداشت تعارضي
ميان دين و آزادي را نادرست خواند و راه اصلاح اين برداشت را بازگشت به
ريشه هاي اصلي آزادي و عدالت در اديان توحيدي دانست.
حجت
الاسلام دكتر يوسفي به عنوان چهارمين سخنران، از زاويه اقتصادي و با موضوع
«آزادي اقتصادي انسان محور بر اساس آموزه هاي اسلامي» به ارائه مقاله خود
پرداخت.
اين استاد اقتصاد اسلامي پژوهشگاه فرهنگ و
انديشه اسلامي، با برشمردن آسيب هايي نظير تمركز ثروت و قدرت و آزادي در
دست صاحبان سرمايه، ديدگاه اسلام درباره آزادي اقتصادي انسان را مبتني بر
مشاركت عمومي عادلانه در «توزيع، مصرف، مديريت و سود» دانست.
پنجمين
سخنران نشست انديشه هاي راهبردي، دكتر برزگر استاد علوم سياسي دانشگاه
علامه طباطبايي بود. اين استاد دانشگاه در ارائه مقاله خود با عنوان «آزادي
در الگوي سه گانه اسلام» به بررسي آزادي در سه سطح اعتقادي، اخلاقي و
سياسي پرداخت و اثرات متقابل هريك از اين سطوح با يكديگر را به منظور پاسخ
به شبهات آزادي غربي تبيين كرد.
خانم محدثه معيني
فر دانشجوي دكتراي فقه و مباني حقوق اسلامي، سخنران بعدي بود كه به بررسي
اثرات نظريه ليبراليسم در حوزه خانواده پرداخت. بحران هاي عميق اجتماعي در
غرب، فروپاشي خانواده، روابط آزاد و فساد جنسي، هم جنس گرايي و تولدهاي
ناشناس از جمله پيامدهايي بود كه در اين مقاله به عنوان پيامدهاي ليبراليزم
جنسي بررسي شد.
«جوانب هنجارهاي تلقي اسلامي از
آزادي» عنوان مقاله هفتمين سخنران نشست بود. حجت الاسلام دكتر واعظي استاد
دانشگاه باقرالعلوم در اين مقاله از منظر فلسفي به بحث آزادي پرداخت.
وي
نقش آزادي در شبكه مناسبات اجتماعي را اساسي خواند و افزود: نمادسازي،
فرهنگ سازي و شناخت پيش نيازها در عرصه هاي «سياست، فرهنگ و اقتصاد»، جزو
لوازم ايفاي اين نقش است.
هشتمين سخنران آقاي
دكتر عماد افروغ دانشيار رشته جامعه شناسي بود كه مقاله اي با عنوان
«مفهوم آزادي و مناقشات آن» ارائه كرد. در اين مقاله با اشاره به مناقشاتي
كه درخصوص مفهوم آزادي از منظر «فلسفي»، «انتزاعي و انضمامي» و" انضمامي"
وجود دارد، تعريف ليبراليسم از مفهوم آزادي را مورد نقد قرار داد.
مقاله
بعدي با عنوان «مراتب انديشه آزادي در تكامل بيداري اسلامي و هويت ملي
ايران» از طرف آقاي دكتر موسي نجفي دانشيار رشته علوم سياسي ارائه شد.
آقاي
نجفي در اين مقاله با مروري بر دوره هاي مختلف آزادي در تاريخ سياسي ايران
بويژه بعد از پيروزي انقلاب اسلامي و رشد آزادي در كنار مفهوم ديني،
تعريفي از آزادي در انديشه غرب و آزادي در انديشه تعالي ارائه كرد.
آقاي
دكتر مصطفي ملكوتيان استاد علوم سياسي دانشگاه تهران آخرين سخنران بود كه
در مقاله خود به «بررسي مقايسه اي مباني انديشه اي و كاركردهاي مفهوم آزادي
در انقلاب فرانسه و انقلاب اسلامي ايران» پرداخت.
در
اين مقاله با استفاده از انديشه هاي شهيد آيت الهي محمد باقر صدر ضمن
بررسي مفهوم آزادي در انقلاب فرانسه و انقلاب اسلامي، تعريف انسان و مفهوم
آزادي در دو بينش ابزاري و بينش فطري مورد مقايسه قرار گرفت.
در
ابتداي اين نشست همچنين دكتر واعظ زاده دبير نشست انديشه هاي راهبردي
گزارشي از ضرورت ها و مراحل تشكيل اين نشست ها بيان كرد و بهره گيري از
نظرات مطرح شده در نشست هاي انديشه هاي راهبردي در تدوين الگوي اسلامي-
ايراني پيشرفت را مهمترين دستاورد نشستهاي راهبردي عنوان كرد.
هدف
از نشست انديشه هاي راهبردي كه سه جلسه ي قبلي آن با موضوع «الگوي اسلامي –
ايراني پيشرفت»، «عدالت» و «زن و خانواده» برگزار شده است، ايجاد فضايي
علمي – تخصصي براي انديشه ورزي و تضارب آرا در جهت ايجاد گفتمان علمي و
كاربردي و تصميم سازي درباره ي موضوعات «راهبردي و برنامه هاي بلند مدت»
است.