نمایشگاهی برای رونق بازار گشت ارشاد!

بالاخره این نمایشگاه در نهم آبان ماه بازگشایی شد [و نقطه عطف تاریخی آغاز گشت.] نمایشگاه امسال را باید از نمایشگاه های خوب کارگروه مد و لباس دانست؛ چون لباس هایی که عرضه شده بود به واقع لباس های درخور توجهی بود، البته به برخی از لباس ها نقدهایی وارد بود که در ادامه مطرح خواهد شد، اما در مجموع این نمایشگاه را باید از نمایشگاه های تقریباً قابل قبول دانست.

در این نمایشگاه که در تالار وحدت برگزار شد، یک طبقه به لباس های اجتماع و یک طبقه نیز به البسه مجلسی اختصاص داده شده بود؛ بحق می توان لباس های عرضه شده را لباس هایی مناسب دانست؛ چرا که هم پوشش داشتند و هم از نظر بسیاری از بازدیدکنندگان شیک بودند.

البته این نمایشگاه مخصوص مانتو و پوشش سر بود، اما چادرهایی را که در نمایشگاه های گذشته، بخصوص نمایشگاه قرآن برگزیده شده بودند نیز در این نمایشگاه بودند.

ورود به فاز اجرایی بدون پرداختن به زیرساخت‌ها

در حالی که خود نمایشگاه جای دفاع را برای مسئولان باز گذاشته است، اما برخی مسائل و نکات وجود دارد که نمایشگاه را در راهی که شروع کرده، ثابت قدم نگه می دارد.

اول آن که این نمایشگاه را باید به عنوان کاری پسینی در نظر بگیریم؛ یعنی لازم است ابتدا در خصوص مسئله مد و لباس فرهنگ سازی صورت گیرد و سپس مدهای متناسب با فرهنگ ارائه شود.

زمانی که در فیلم ها و سریال ها لباس هایی بجز این گونه لباس ها ترویج و به نوعی توصیه می شود، چگونه می توان انتظار داشت استقبال خوبی از سوی مردم جامعه صورت گیرد؟

زمانی که در مجلات مد و لباس، انواع دیگری از البسه معرفی می شود، فعالیت های این چنینی کم‌بازده به نظر می رسند؛ کافی است سری به دکه های روزنامه فروشی بزنید و به جلد این گونه مجلات دقت کنید.

از طرف دیگر، فرهنگ پوشش در سطح افراد متمکن را ابزارهایی همچون «شو» می سازد، بنابراین به نظر می رسد لازم است وزارت ارشاد و مشخصاً کارگروه مد و لباس از ابزارهای این چنینی نیز استفاده کند.

این مسائل را بگذارید کنار بسیاری عوامل فرهنگ ساز دیگر که به نوعی ساختاری فرهنگی ایجاد می کنند؛ قاعدتاً خود مسئولان از این امر اطلاع دارند که در یک ساختار فرهنگی نمی توان یک جز را تغییر داد؛ چرا که تا کل ساختار فرهنگی یک قوم تغییر نکند، هر چه جزئیات آن را تغییر دهیم، اتفاق قابل توجهی نمی افتد، بنابراین نگاه جزئی به فرهنگ از سوی نهادهای کلان فرهنگی اشتباه به نظر می رسد.

لازم است مسئولان فرهنگی کشورمان ابتدا ساختارهای این نمایشگاه را ایجاد کنند تا مدل هایی این چنینی در بستر آن ساختار فرهنگی در جامعه رواج یابند، البته احتمالاً اگر از این مسئولان بپرسیم، خواهند گفت قصد ما این است که ابتدا این مدل های جدید وارد جامعه شوند و سپس در قدم های بعدی ذهنیت مردم را به این مدل ها سوق دهیم، اما معلوم نیست این طرز تلقی از فرهنگ سازی را از کدام مکتب جامعه شناختی احصا کرده اند.

عدم فرهنگ سازی در خصوص لباس‌های مجلسی و اجتماع

از دیگر نکاتی که در این نمایشگاه باید مورد توجه قرار می گرفت، این بود که لباس های مجلسی از لباس های اجتماع تفکیک شده بود، اما در جامعه هیچ گونه فرهنگ سازی در این خصوص انجام نشده است؛ یعنی مردم لباس های مجلسی را تهیه می کنند، ولی آنها را در اجتماع می پوشند.

در نشست خبری این نمایشگاه که سه هفته قبل برگزار شد، خبرنگاری به مسئولان حاضر در جلسه گفت: یک بار گشت ارشاد خانمی را گرفت که لباسی از نمایشگاه های گذشته مد و لباس به تن داشت! خانم شریعتی، مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در امور بانوان پاسخ داد: احتمالاً لباسی که او در اجتماع به تن کرده بود، لباسی مجلسی بوده است.

اما سوال اینجاست که چه کسی برای تفکیک این دو گونه لباس، فرهنگ سازی کرده است؟ آیا صرفاً الصاق اتیکت مجلسی و اجتماعی موجب می شود مردم این لباس ها را در جای مخصوص به خود مصرف می کنند؟

برخی بازدیدکنندگان در مصاحبه با خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو» عنوان می کردند که اگر این البسه در بازار عرضه شوند، مردم لباس های مجلسی را در اجتماع خواهند پوشید؛ برخی آن قدر بدیهی پاسخ می داند که برایشان عجیب بود این البسه صرفاً در مجالس و میهمانی ها استفاده شوند.

بنا بر این بدیهی است که انتظار داشته باشیم تا قبل از عرضه لباس ها برای عید نوروز 92، فرهنگ سازی مناسب برای این امر صورت گیرد.

چادرهای بی عفاف

چادرهایی که در این نمایشگاه وجود داشتند، برگزیدگان نمایشگاه های قبل بودند؛ به تعبیری چادرها در حاشیه نمایشگاه برای نمایش عرضه شدند.

اما برخی از این چادرها طبعاً مناسب اجتماع که هیچ، مناسب مجالس و مهمانی ها نیز به نظر نمی رسیدند؛ به عنوان مثال برخی از آنها آستین هایی گشاد دارند که قاعدتاً با بالا رفتن دست، آستین ها نیز بالا می رود.

یا با نگین دوزی در بخش هایی از چادر، توجه مردان را به خود جلب می کند؛ چادری نیز وجود داشت که با فاصله های پنج سانتی، از زیر کتف ریش ریش می شد. این مدل ها در بخش حجاب و عفاف نمایشگاه قرآن نیز وجود داشت!

 قبلاً در مطلبی که در خصوص این بخش منتشر کرده بودیم، مشکلات این نوع چادرها را بیان کردیم؛ گفته بودیم که هدف حجاب ستر، پوشش و عدم توجه مردان به زنان است، اما این چادرها با اضافه کردن آپشن های گوناگون، توجه مردان را به خود جلب می کنند.

در اینجا نیز همان بحث گذشته مطرح می شود؛ فرهنگ سازی در خصوص اینکه این چادر مخصوص مجالس است، امری بدیهی و اولیه به نظر می رسد و بعید است این چادرها را گشت ارشاد ببیند و به آنها «گیر» ندهد.

از طرف دیگر قبول داریم که لباس های مجالس و میهمانی ها باید قدری با لباس های اجتماع تفاوت داشته باشد؛ طبعاً از آن میزان سخت گیری که در جامعه وجود دارد، در مهمانی ها خبری نیست، اما نباید از برخی حداقل ها صرفنظر کنیم؛ چون در مهمانی ها نیز افراد نامحرم حضور دارند، یعنی اگر مجلسی زنانه باشد یا نامحرمی در آن حضور نداشته باشد، دیگر سخن از نوع چادر و مانتو وجهی ندارد.

چادرهایی با آستین گشاد یا مانتوهای تنگ در مجالس و مهمانی ها نیز در مقابل نامحرم اثر نامطلوب دارد.

مانکن‌هایی با آرایش غلیظ

یکی از نکاتی که در این نمایشگاه، بلکه در تمامی نمایشگاه هایی که در خصوص مد و لباس تشکیل می شود، آرایش غلیظی است که بر چهره مانکن ها دیده می شود.

این آرایش غلیظ نشانگر این مسئله است که مسئولان و طراحان، اولاً به جلب توجه و جذابیت این مدل ها نظر دارند، ثانیاً به مخاطبان این امر را القا می کنند که ما به عنوان نهاد رسمی فرهنگی کشور مجوز می دهیم که در سطح جامعه هر گونه و در هر سطحی که می خواهید آرایش کنید، هر چند غلیظ باشد.

در نهایت باید بگوییم که قصد ما تخریب نمایشگاه های این چنینی نبوده و نیست. گر چه نقدهای بسیاری بر آن وارد می دانیم، اما آن را به عنوانی ابزاری جزئی و البته ناقص در جهت نیل به مقصود اسلامی در نظر گرفته ایم.

 البته مشکل از آن جا ناشی می شود که تمام مسیر را به استراحتگاه اول خلاصه کرده ایم. از جهتی بین مردم گمان می رود مسئولان صرفاً در فکر پر کردن روزمه هستند تا در نهایت بتوانند بگویند کارنامه ما پر است از فعالیت های بزرگ فرهنگی؛ به این ترتیب از سطح فعالیت های روتین فراتر نمی روند و فعالیت های عمیق را به خاطر سختی وا می نهند.

البته ما در این خصوص قضاوتی نمی کنیم، اما خوب است مسئولان برای اقناع افکار عمومی هم که شده، برخی فعالیت های عمیق فرهنگی خود را اطلاع رسانی کنند که امر اطلاع رسانی، مطالبه رهبری از هیئت دولت نیز هست.