آیت الله کعبی:
ارزیابی اندیشکده ویلسون از پیامدهای حمله نظامی به ایران
با وجود نظارت‌های دائمی آژانس بین‌‌‌‌‌‌المللی انرژی اتمی، ایران اقدامات غنی‌‌‌‌‌‌سازی سطح بالا و به سمت سلاح هستهای را نمی‌تواند مخفیانه در تأسیسات نطنز یا فردو انجام دهد.
به گزارش فارس، جمعی از مشاوران رئیس‌جمهور آمریکا در اندیشکده «مرکز ویلسون» در پژوهشی، به مقامات آمریکایی درباره هرگونه ماجراجویی نظامی علیه ایران هشدار دادند. در این مقاله آمده که نظرات تخصصی و تحقیقات بی‌شمار حاکی از آن است که حمله نظامی به ایران، منجر به اهداف مطلوب آمریکا نخواهد شد و صرفاً راهکار دیپلماتیک را از بین خواهد برد. اشغال ایران از توان نظامی آمریکا خارج است.
فارس متن کامل این گزارش را به دلیل اهمیت آن منتشر میکند.
*پیش‌‌‌‌‌‌درآمدی بر برنامه هستهای و دیگر فعالیت‌‌‌‌‌‌های ایران
برنامه هستهای ایران تقریباً دو دهه است که آمریکا و جامعه بین‌‌‌‌‌‌الملل را نگران کرده است. طی این یک دهه به رغم قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل (شماره 1696) مبنی بر تعلیق غنی‌‌‌‌‌‌سازی اورانیوم و فعالیت‌‌‌‌‌‌های بازفرآوری آن و قطعنامه 1737 و تحریم ایران به‌‌‌‌‌‌خاطر عدم تبعیت از درخواست‌‌‌‌‌‌های جامعه بین‌‌‌‌‌‌الملل، برنامه ایران پیشرفت زیادی در زمینه غنی‌‌‌‌‌‌سازی داشته است.
پس از این قطع‌نامه‌ها، شورای امنیت چهار قطعنامه دیگر صادر کرد که تحریم‌‌‌‌‌‌هایی شدیدتر روی ایران وضع کردند. در مقابل، سفیر ایران در سازمان ملل شورای امنیت را متهم به تلاش برای وادار کردن ایران به دست کشیدن از حقوق خود به‌‌‌‌‌‌عنوان یکی از امضاکنندگان پیمان منع تکثیر سلاح‌‌‌‌‌‌های هستهای کرد .
بر سر این مسئله در آمریکا اجماع نظر وجود دارد که ایران نباید تسلیحات هستهای داشته باشد. هم دولت بوش و هم دولت اوباما معتقد بوده و هستند که حداقل به‌‌‌‌‌‌عنوان آخرین راه، اقدام نظامی برای جلوگیری از اکتساب تسلیحات هستهای توسط ایران یکی گزینه احتمالی است. در عین حال، دولت اسرائیل به نخست-وزیر بنیامین نتانیاهو ایران دارای توانمندی هستهای را به‌‌‌‌‌‌عنوان «تهدیدی وجودی» توصیف کرده و تهدید کرده که برای جلوگیری از به دست آوردن توانمندی تسلیحات هستهای ایران از نیروی نظامی استفاده خواهد کرد.
بسیاری از اعضای کنگره آمریکا و دیگر رهبران سیاسی از این موضع اسرائیل حمایت کرده‌‌‌‌‌‌اند و تحلیلگران اطلاعاتی آمریکا معتقدند ایران اگر تصمیم به داشتن توانمندی تسلیحات هستهای بگیرد این توانایی را دارد. اما متخصصین اطلاعاتی همچنین گفته‌‌‌‌‌‌اند رهبر ایران تصمیمی برای استفاده از این توانمندی برای ساخت سلاح اتخاذ نکرده است. دولت اوباما معتقد است اگر روشن شود ایران تصمیم به ساخت سلاح هستهای گرفته باید جلوی آن را گرفت.
*اطلاعات جاسوسی آمریکا درخصوص سایت‌‌‌‌‌‌های هستهای ایران
آمریکا و آژانس بین‌‌‌‌‌‌المللی انرژی اتمی (IAEA) اطلاعات زیادی درباره تأسیسات اعلان‌‌‌‌‌‌شده در ایران دارند. (آژانس یک سازمان مستقل است که به سازمان ملل گزارش می‌‌‌‌‌‌دهد و یکی از کارکردهایش بازرسی از تأسیسات هستهای موجود برای اطمینان از استفاده صلح‌‌‌‌‌‌آمیز از آنها است). آمریکا پیش از اعلان وجود تأسیسات غنی‌‌‌‌‌‌سازی نطنز و فردو توسط ایران و پیش از عملیاتی شدن این تأسیسات از آنها اطلاع داشت. هرچند ایران هدفش از ساخت 20 راکتور نیروی هستهای و سایت‌‌‌‌‌‌های غنی‌‌‌‌‌‌سازی دیگر در سال‌‌‌‌‌‌های آتی را اعلان کرده است، اما مقامات اطلاعاتی کنونی و اسبق آمریکایی با اطمینان اظهار داشته‌‌‌‌‌‌اند که ایران هنوز تأسیسات هستهای اعلان‌‌‌‌‌‌نشده جدید نساخته است. آمریکا و کشورهای دیگر علاوه بر اینکه به دنبال کسب اطلاعات درباره تأسیسات هستهای ایران هستند، هرگونه علامتی که نشان دهد ایران ممکن است درگیر پژوهش‌‌‌‌‌‌های غیرهسته‌‌‌‌‌‌ای و فعالیت‌‌‌‌‌‌های توسعه‌ای احتمالی دخیل در ساخت سلاح هستهای شده باشد را با دقت دنبال می‌‌‌‌‌‌کنند.
*سایت‌‌‌‌‌‌های هستهای در ایران
1. سایت‌‌‌‌‌‌ها و بازرسی‌‌‌‌‌‌های اعلان‌‌‌‌‌‌شده و اعلان‌‌‌‌‌‌نشده. برنامه هستهای ایران شامل تأسیسات اعلان‌‌‌‌‌‌شده‌‌‌‌‌‌ای میشود که در معرض بازرسی آژانس بین‌‌‌‌‌‌المللی انرژی اتمی قرار می‌‌‌‌‌‌گیرند، هرچند بسیاری از این تأسیسات تهدیدی برای تکثیر سلاح‌‌‌‌‌‌های هستهای نشان نمی‌‌‌‌‌‌دهند (برای مثال نه مورد از آنها بیمارستان‌‌‌‌‌‌هایی هستند که از مقادیر کمی از مواد هستهای استفاده می‌‌‌‌‌‌کنند). چهار تأسیسات مهم سایت‌‌‌‌‌‌های غنی‌‌‌‌‌‌سازی اورانیوم در نطنز و فردو؛ تأسیسات تبدیل اورانیوم در اصفهان و مجموعه پژوهش‌‌‌‌‌‌های هستهای در تهران هستند. راکتور آب سنگین در اراک که نیمه تمام است می‌‌‌‌‌‌تواند بهطور بالقوه برای تولید پلوتونیوم برای ساخت سلاح استفاده شود که این کارخانه نیز تحت بازرسی است. علاوه بر این سایت‌‌‌‌‌‌های بازرسی‌‌‌‌‌‌شده، سایت‌‌‌‌‌‌های اعلان‌‌‌‌‌‌شده دیگری نیز وجود دارد که در حال حاضر تحت بازرسی نیستند، مانند کارخانه تولید آب سنگین مرتبط با راکتور اراک. سایت‌‌‌‌‌‌های دیگر مرتبط با تولید قطعات برای برنامه هستهای مانند سانتریفیوژهای گازی و موارد دیگر مشکوک به ارتباط با پژوهش‌‌‌‌‌‌های اعلان‌‌‌‌‌‌نشده ایران درخصوص ساخت تسلیحات هستهای هستند. آژانس بارها و اخیراً از ایران درخواست دسترسی مجدد به سایت پارچین را داشته است.
*سطوح متفاوت غنی‌‌‌‌‌‌سازی اورانیوم
2. شناخت سطوح متفاوت غنی‌‌‌‌‌‌سازی. نگرانی عمده آمریکا و جامعه بین‌‌‌‌‌‌الملل درباره برنامه هستهای ایران درخصوص قابلیت آتی ایران برای تولید اورانیوم بسیار غنی‌‌‌‌‌‌شده (HEU یا اورانیوم درجه تسلیحاتی) است. مواد لازم برای تسلیحات هستهای بهطور کلی دارای اورانیوم غنی‌‌‌‌‌‌شده تا سطح حدود 90 درصد در ایزوتوپ U-235 هستند. یکی از جنبه‌‌‌‌‌‌های کلیدی این نگرانی این است که ایران در راکتور پژوهشی تهران مقادیری اورانیوم غنی‌‌‌‌‌‌شده متوسط (MEU) (145 کیلوگرم) در سطح 75/19 درصد جمع‌‌‌‌‌‌آوری کرده است. اورانیوم غنی‌‌‌‌‌‌شده متوسط را می‌‌‌‌‌‌توان برای تأمین سوخت راکتوری که ایزوتوپ‌‌‌‌‌‌های پزشکی می‌‌‌‌‌‌سازد استفاده کرد، با این‌‌‌‌‌‌وجود شواهد معدودی در دست است که نشان دهد ایران توانایی استفاده از آن برای این هدف را دارد. اورانیومی که تا سطح 20 درصد غنی‌‌‌‌‌‌سازی شده را نسبتاً راحت‌‌‌‌‌‌تر می‌‌‌‌‌‌توان به سطح اورانیوم بسیار غنی‌‌‌‌‌‌شده رساند و به-عنوان مبنایی برای تولید سریع اورانیوم درجه تسلیحاتی استفاده کرد.
ایران همچنین ذخایر بزرگ‌تری (حدود چهار تن متریک) اورانیوم غنی‌‌‌‌‌‌شده ضعیف (LEU) در سطح 5/3 درصد دارد که ظاهراً هدف از آن استفاده در سوخت راکتور برق است. این ذخایر نیز می‌‌‌‌‌‌توانند برای غنی‌‌‌‌‌‌سازی کافی مواد به سطح اورانیوم بسیار غنی‌‌‌‌‌‌شده برای چهار یا پنج سلاح هستهای مورد استفاده قرار گیرند، هرچند این کار با دشواری بیشتر صورت می‌‌‌‌‌‌گیرد و ایران باید برای آن تصمیم بگیرد.
*توانایی ایران برای ساخت سلاح هستهای
باتوجه به توانایی سانتریفیوژ کنونی ایران (10000-6000 سانتریفیوژ در نطنز و فردو که اکثریت آنها در نطنز هستند) و ذخایر اورانیوم غنی‌‌‌‌‌‌شده ضعیف، از زمانی که ایران تصمیم به ساخت بمب بگیرد تا مواد کافی برای ساخت قطعه تولید کند چهار ماه طول می‌‌‌‌‌‌کشد. با این وجود ایران همچنان نیاز به زمانی کافی برای ساخت قطعات دیگر برای تولید قطعه‌‌‌‌‌‌ای هستهای خواهد داشت. چنانچه ایران در تولید مقادیر بیشتری مواد غنی‌‌‌‌‌‌شده در سطح 20 درصد موفق شود، این می‌‌‌‌‌‌تواند به‌‌‌‌‌‌میزان قابلتوجهی زمان لازم برای تولید اورانیوم بسیار غنی‌‌‌‌‌‌شده برای یک سلاح هستهای را کاهش دهد و شاید این زمان را به یک ماه برساند. تحت قرارهای نظارتی کنونی آژانس بین‌‌‌‌‌‌المللی انرژی اتمی، ایران قادر نخواهد بود چنین اقدامات غنی‌‌‌‌‌‌سازی سطح بالایی را مخفیانه در تأسیسات نطنز یا فردو انجام دهد. علاوه براین، ایران نیاز خواهد داشت بر دیگر چالش‌‌‌‌‌‌های فنی در ساخت حتی یک قطعه هستهای قابل تست خام فائق آید. محافظه‌‌‌‌‌‌کارانه بخواهیم صحبت کنیم یک سال یا بیشتر زمان می‌‌‌‌‌‌برد که ایران بتواند بمبی قابل‌‌‌‌‌‌حمل بسازد و حداقل دو سال زمان لازم است که بتواند کلاهکی هستهای قابل‌‌‌‌‌‌حمل در موشک بسازد.
* نظارت بر امکانات و توانمندی‌‌‌‌‌‌های ایران
3. نظارت بر امکانات و توانمندی‌‌‌‌‌‌ها از غنی‌‌‌‌‌‌سازی تا ساخت سلاح. داشتن اورانیوم بسیار غنی‌‌‌‌‌‌شده به معنای داشتن یک سلاح هستهای کاری نیست که مستلزم طراحی و تست است، اما اورانیوم بسیار غنی‌‌‌‌‌‌شده (یا پلوتونیوم) پیش شرط لازم برای ساخت بمب است. از این رو تمرکز بر روی زمان‌بندی ایران برای تولید اورانیوم بسیار غنی‌‌‌‌‌‌شده صحیح است. طی فرایند تولید اورانیوم غنی‌‌‌‌‌‌شده ضعیف، اورانیوم طبیعی (به‌‌‌‌‌‌شکل قالب زردرنگ) به شکل گازی (UF6) تبدیل میشود. UF6 سپس با سرعت بالا در سانتریفیوژ چرخانده میشود تا ایزوتوپ کافشی (U-235) جدا شده و غنی‌‌‌‌‌‌سازی شود. در سطوح بالاتر غنی‌‌‌‌‌‌سازی می‌‌‌‌‌‌توان این ماده را به صورت فلزی برای استفاده در سلاح تبدیل کرد.
ایران دو سایت دارد که می‌‌‌‌‌‌توان از آنها برای تبدیل استفاده کرد (اصفهان و تهران) و از دو سایت دیگر (نطنز و فردو) نیز می‌‌‌‌‌‌توان برای غنی‌‌‌‌‌‌سازی استفاده کرد. برای کارامد بودن در کند کردن زمان‌بندی لازم برای تولید اورانیوم غنی‌‌‌‌‌‌شده برای ساخت بمب توسط ایران، هر اقدام نظامی باید بتواند برخی یا تمام این سایت‌‌‌‌‌‌ها را نابود کرده یا غیرفعال کند و برخی یا تمام ذخایر اورانیوم غنی‌‌‌‌‌‌شده 20 و 5/3 درصد ایران را از بین ببرد. البته نابودی یا غیرفعال کردن تمام سایت‌‌‌‌‌‌ها، غنی‌‌‌‌‌‌سازی اورانیوم در سطح بالا را تازمان بازسازی یا ساخت دیگر سایت‌‌‌‌‌‌های مخفی در جاهای دیگر را برای ایران غیرممکن میکند.
*عدم وجود سایت‌‌‌‌‌‌های غنی‌‌‌‌‌‌سازی مخفی در مقیاس بزرگ در ایران
این تحلیل مبتنی بر این باور است که ایران در حال حاضر سایت‌‌‌‌‌‌های غنی‌‌‌‌‌‌سازی مخفی در مقیاس بزرگ ندارد. آمریکا می‌‌‌‌‌‌تواند از این بابت که آژانس‌‌‌‌‌‌های اطلاعاتی آمریکایی و متحدین توانستند تلاش ایران برای ساخت سایت‌‌‌‌‌‌های نطنز و فردو را پیش از اعلان آنها کشف کنند تاحدودی آسوده‌‌‌‌‌‌خاطر باشد. ایران ممکن است تصمیم به پراکنده‌‌‌‌‌‌سازی سایت‌‌‌‌‌‌ها به سایت‌‌‌‌‌‌های دورتر و کوچک‌‌‌‌‌‌تر بگیرد، هرچند اگر بازرسین آژانس قرار باشد در ایران بمانند، آنها ممکن است بتوانند جابجایی بدون توضیح برخی از تعداد معدود پرسنل هستهای مجرب و آموزش‌‌‌‌‌‌دیده ایران کشف کنند.
*اطلاعات آژانس بین‌‌‌‌‌‌المللی انرژی اتمی درباره تلاش‌‌‌‌‌‌های ایران
4. آژانس بین‌‌‌‌‌‌المللی انرژی اتمی درباره تلاش‌‌‌‌‌‌های ایران برای ساخت سلاح چه می‌‌‌‌‌‌داند؟ وجود یا عدم وجود برنامه تسلیحاتی ایران موردی منحصربه‌فرد برای آژانس است. آژانس با کمک اطلاعات حاصل از آمریکا و کشورهای دیگر به این نتیجه رسیده که کار غیرهسته‌‌‌‌‌‌ای مرتبط با «برنامه ساختاربندی‌شده تسلیحات هستهای» که پیش از سال 2003 شروع شده بود متوقف شده است. در جوامع اطلاعاتی درباره این موضوع که آیا ایران در حال پژوهش و توسعه سلاح‌‌‌‌‌‌های هستهای است یا خیر اختلاف نظر وجود دارد. به نظر اکثر کشورهای دنیا هرگونه فعالیتی توسط ایران که می‌‌‌‌‌‌تواند در ایجاد توانمندی تسلیحات هستهای نقش داشته باشد و مستقیماً با برنامه غیرنظامی ارتباطی ندارد می-تواند به‌‌‌‌‌‌عنوان نقض پیمان منع تکثیر ارتباط داشته باشد. ایران مدعی است این پیمان نقض نخواهد شد مگر اینکه برنامه غیرنظامی مواد قابل انشقاق به برنامه‌‌‌‌‌‌ای نظامی انحراف یابد.
*بازرسی آژانس بین‌‌‌‌‌‌المللی انرژی اتمی از سایت‌‌‌‌‌‌های هستهای ایران
از قدیم آژانس بین‌‌‌‌‌‌المللی انرژی اتمی تلاش‌‌‌‌‌‌های خود را روی کشف انحراف در تأسیسات اعلان‌‌‌‌‌‌شده، به‌‌‌‌‌‌خصوص تاسیساتی که در آنها غنی‌‌‌‌‌‌سازی انجام میشود متمرکز کرده است، زیرا از این تأسیسات می‌‌‌‌‌‌توان برای تولید موادی برای ساخت سلاح استفاده کرد. اما با توجه به فعالیت‌‌‌‌‌‌های احتمالی مرتبط با حوزه نظامی ایران در گذشته (پیش از سال 2003)، بازرسی از این سایت‌‌‌‌‌‌ها به آمریکا و کشورهای دیگر به آنها اطمینان کافی درباره نیات ایران نداده است. طبق گزارش آژانس، «ابعاد نظامی احتمالی» (PMD) برنامه هستهای ایران هنوز توسط ایران «شفاف‌‌‌‌‌‌سازی» نشده است. آژانس در تلاش برای واکاوی عمیق‌‌‌‌‌‌تر کار سلاح‌‌‌‌‌‌های ایرانی به‌‌‌‌‌‌دنبال کسب مجوز برای بازدید از سایت‌‌‌‌‌‌های نظامی ایران مانند پارچین بوده است. این نوع بازرسی خاص در اختیار آژانس می‌‌‌‌‌‌باشد اما ایرانی مدعی است آژانس بین‌‌‌‌‌‌المللی انرژی اتمی با خواسته ورود به تأسیسات نظامی می‌‌‌‌‌‌خواهد علیه ایران به‌‌‌‌‌‌عنوان یکی از امضاکنندگان پیمان منع تکثیر سلاح‌‌‌‌‌‌های هستهای تبعیض قائل شود.
اخبار ویژه
نظرات بینندگان
جدیدترین اخبار پربازدید ها
