راهکارهای حل التهاب ارزی

عباسعلی نورا اقتصاددان و عضو سابق کمیسیون اقتصادی در مجلس هشتم در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی فارس در مورد دلایل التهابات بازار ارز و عوامل بهم‌ریختگی این بازار و اینکه چه میزان از مشکلات به سوء مدیریت بانک مرکزی به عنوان مدیر نظام ارزی کشور بر‌می‌گردد و چه مقدار به مشکلات خارجی اظهار داشت: بحران‌های بین‌المللی و تحریم‌ها به نوعی بر روی بخش‌های مختلف اقتصادی تأثیر‌گذار بوده اما چند عامل تأثیر‌گذار در نوسانات ارزی وجود دارد که یکی از این عوامل سیاست‌های اشتباهی است که از طریق بانک مرکزی و متولیان ارز داخل کشور شاهد آن هستیم.

* تشدید التهابات بازار ارز با تصمیمات غلط متولیان ارزی

وی افزود: به موقع و درست تصمیم نگرفتن از سوی متولیان ارزی کشور و عدم ثبات در تصمیم اتخاذ شده از جمله عوامل تأثیر‌گذار بر روی التهابات و بهم‌ریختگی بازار ارز است که در نتیجه، بی‌اعتمادی اجتماعی و اقتصادی حاصل شده است.

این کارشناس اقتصادی در ادامه بیان داشت: عده‌ای هم فقط به واسطه اینکه نقدینگی در اختیار دارند و به دلیل اینکه شاهد کاهش ارزش ریال هستند بنابراین میزان ریالی که در اختیار دارند را به ارز تبدیل می‌کنند.

نورا گفت: این متقاضیان ارز بدون اینکه قصد ناپاکی داشته باشند، سبب ایجاد التهاب در بازار ارز می‌شوند، زیرا بواسطه انجام این عمل تقاضا در بازار ارز بصورت غیر واقعی افزایش می‌یابد در نتیجه ایجاد تقاضای غیر واقعی سبب افزایش قیمت ارز می‌شود و این تقاضای غیرواقعی به دلیل مسئله روحی روانی یا تورم انتظاری در جامعه است. 

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس هشتم در ادامه بیان داشت: زمانی برای اینکه سیاست‌های اجرایی اصل 44 اجرایی شود و خصوصی‌سازی در کشور رونق یابد خواستار تشکیل و ایجاد بانک‌ها و موسسات خصوصی بودیم تا این موسسات با جمع‌آوری پول‌های خرد این امر را محقق کنند اما امروز به نظر می‌رسد بانک‌ها و موسسات خصوصی این موضوع را رعایت نمی‌کنند.

وی گفت: سفته بازی هم از عواملی است که در بازارهای اقتصادی مشکلات فراوانی را در بخش‌های کلان اقتصادی ایجاد کرده و هر چه سریعتر باید جلوی این عامل گرفته شود.

این کارشناس اقتصادی در ادامه افزود: تفکرات غلطی هم وجود دارد که شاید به عنوان عاملی دیگر در التهابات بازار ارز محسوب شود و آن این است که بخش‌های تولیدی ما تصور می‌کنند که اگر ارزش پول ملی کاهش یابد و قیمت ارز افزایش پیدا کند، به نفع صادرات و رونق آن خواهد بود که این تفکر درستی نیست زیرا هنگامیکه ارزش پول ملی کاهش یابد به همان نسبت تورم بالا می‌رود، بنابراین برای پیشگیری از چنین اتفاقاتی ارز باید به قیمت واقعی برسد.

نورا به راهکارهایی برای خروج کشور از بحران ارزی اشاره کرد و گفت: راه‌حل باید کارشناسی شده باشد تا خود پیشنهاد راه‌حل‌ باعث گرانی‌ نشود و معمولا کسانی می‌توانند راه‌حل ارائه کنند که دارای اطلاعات بیشتری باشند و از اطلاعات مهم اقتصادی کشور باخبرند.

وی افزود: برای کنترل التهابات بازار ارز باید از مردم و جامعه کمک بگیریم تا با شفاف سازی و صداقت، ولع مردم برای خرید ارز از بین برود و این موضوع می‌تواند بسیار مشکل‌گشا باشد.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس هشتم گفت: در مصارف ارزی باید امساک کنیم و برای تحقق این این امر کافی است که ایرانی‌ها یک سال مصرف ارزی خود را کنترل کنند و چنین عملی می‌تواند بسیار اثرگذار باشد و برای رسیدن به این موضوع کارهای فرهنگی، رسانه‌ای و اطلاع رسانی لازم است تا بدین وسیله مردم را آگاه ساخت.

* شناسایی و مجازات بخش‌های کلان کشور که مبادرت به خرید ارز می‌کنند

نورا همچنین با اشاره به شناسایی و برخورد با برخی بخش‌های کلان کشور که ارز خریداری می‌کنند و به این ترتیب سبب گرانی در بازار ارز می‌شوند اشاره کرد و بیان داشت: این بخش‌ها باید شناسایی و مجازات شوند مانند شهرداری که چندی پیش شایع شد، که ارز خریداری می‌کند.

وی در ادامه تصریح کرد: برای جلوگیری از التهابات بازار ارز باید سیستم ارزی در کشور راه‌اندازی شود زیرا این کار ارز را وارد نظام و چرخه اقتصادی کشور می‌کند.

این کارشناس اقتصادی در ادامه افزود: همانطور که مردم ریال را در خانه نگهداری نمی‌کنند و آن را به بانک‌ها می‌سپارند باید راهکاری پیدا کرد تا مردم ارزی را که در اختیار دارند را نیز به بانک‌ها بسپارند. 

نورا گفت: اگر در این کار موفق شویم مقادیر هنگفتی از دارایی‌های مردم به این ترتیب به جریان اقتصاد وارد و بسیاری از مشکلات اقتصادی کشور حل می‌شود و لازم است دولت راهکاری پیدا کند تا اعتماد سپرده‌گذار ارزی را جلب نماید.

وی افزود: سپرده‌گذار هر زمان که ارز خود را طلب می‌کند باید بتواند آن را دریافت و این طور نباشد که احساس ناامنی از سپردن آن به بانک‌ داشته باشد.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس هشتم بیان داشت: یک قانون در اقتصاد وجود دارد که هر گاه سرمایه کشوری راکد شود آن اقتصاد باعث تورم و بیکاری می‌شود و شاخص‌های اقتصادی در آن به هم می‌خورد و در مسئله ارز هم این اتفاق بوجود آمده است.

نورا گفت: هم اکنون در کشور ارزی که متعلق به ملت و مردم ایران است حالت سکون پیدا کرده و از گردش اقتصادی خارج شده و این مسئله بحران اقتصادی را ایجاد کرده است.

وی در ادامه اظهار داشت: گفتمان‌های متولیان کلان کشور هم در بحث ارز بسیار اهمیت دارد به عنوان مثال گاهی یکی از مسئولان رده بالای کشور در پاسخ به برخی سوالات حرف و حدیث‌هایی را مطرح می‌کند که بی‌نظمی و ناامنی اقتصادی بوجود می‌آورد و مردم را به سمت و سویی می‌برد که نباید بروند. 

این کارشناس اقتصادی افزود: در حال حاضر مشاهده می‌شود که نظراتی که برخی مسئولان ابراز می‌کنند یک شبه چه تغییر و تحولاتی را در نظام پولی و ارزی کشور بوجود می‌آورد همچنین عوامل تأثیرگذار دیگر نیز در نظام پولی و ارزی کشور وجود دارد بطوریکه هیچ کشوری به این سادگی پول به داخل کشور تزریق نمی‌کند و این یکی از مشکلات کشور ماست که نقدینگی در کشور را به سرعت افزایش می‌دهند.

نورا گفت: با افزایش نقدینگی سرمایه‌گذار احساس می‌کند ارزش پول از بین می‌رود و حتی 20 درصد سود بانکی هم جوابگوی او نیست و تورم فراتر از وی حرکت می‌کند و به ناچار ریال را به ارز تبدیل می‌کند.

* وزیر اقتصاد باید پاسخگوی مسائل ارزی باشد

وی افزود: باید در نظام پولی و مالی بسیار دقت کنیم، ما نظام پولی و مالی را دست کم گرفته‌ایم. وزیر اقتصاد خودش را متولی ارز نمی‌داند، کسی هم پیدا نمی‌شود که سؤال کند که رابطه بین ارز و مسائل مالی  و پولی کشور را چه کار کردند؟ یک رابطه بسیار دقیقی بین اینها برقرار است و پاسخگوی این رابطه هم وزیر اقتصاد است که البته خیلی راحت از کنار آن عبور می‌کند.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس هشتم اظهار داشت: یکی از اشتباهات بزرگ تاریخ کشور ما تبدیل ارز تحصیلی به پول ملی است و این را دنیا تجربه کرده است و از آن با عنوان بیماری هلندی یاد می‌کنند که البته ما از این تجربه جهانی درس نیاموخته‌ایم.

این کارشناس اقتصادی گفت: در برنامه بودجه امسال که توسط مجلس هشتم ارائه شد اصرار بیش از حد دولت بر این بود که اجازه بدهید منابع صندوق توسعه ملی را به صورت ریالی خرج کنیم.

* تبدیل منابع ارزی به ریال یک اشتباه بزرگ اقتصادی است

نورا بیان داشت: تحصیل ارز و تبدیل آن به ریال و تزریق ریال به داخل کشور و قدرت پولی ملی را تحت تأثیر درآمد ارزی قرار دادن از اشتباهات بزرگ تاریخ اقتصاد دنیا است که این موضوع را حتی یک کارشناس معمولی اقتصاد هم می‌داند.

وی افزود: وقتی مردم کوچه و بازار ما را می‌بینند حرف و حدیث‌های بدی را راجع به وضعیت اقتصاد کشور بیان می‌کنند که به این ترتیب احساس می‌‌کنیم مردم کوچه و بازار چقدر از نظر اقتصادی از ما جلوترند.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس هشتم در مورد اینکه آیا راه‌اندازی بورس ارز می‌توانست باعث آرامش در بازار ارز شود یا خیر گفت: با توجه به مدت کوتاه باقی مانده از عمر دولت دهم جمع کردن بورس ارز کار بسیار دشواری بود، دولت با ورود به این مسئله موفق نمی‌شد بنابراین به ناچار از کنار این موضوع عبور کرد و کنار کشید.

نورا گفت: بورس ارز یک خرید رقابتی است و تأثیر بر حل بحران ارزی کشور نداشت و ممکن بود نتوانیم ارز مورد نیاز را در بورس فراهم کنیم و این موضوع باز هم مشکل‌زا می‌شد. بهتر بود به جای بورس ارز حساب ارزی را راه‌اندازی می‌کردیم.