آیا عزل متکی با اطلاع رهبری بود؟

به گزارش 598، علیرضا زاکانی در هفته نامه خودش(پنجره) نوشت: در روز دوشنبه، بیست‎و‎دوم آذرماه رییس‎جمهوری، آقای منوچهر متکی را از مسئولیت وزارت امور خارجه عزل کرد. در این‎باره به موارد زیر اشاره می‎کنم:

1- عزل وزرا از اختیارات رییس‎جمهوری است و رییس‎جمهور می‎تواند، اگر نخواست با کسی کار نکند، از این رو هر مدیر و صدالبته هر رییس‎جمهوری باید تیم همراه و یکدل خود را داشته باشد. علاوه براینکه مسایل سیاسی و امور مدیریتی پیچیده است و این احتمال وجود دارد که در پشت ظاهر این جابه‎جایی سئوال‎برانگیز، حقایقی پنهان باشد که همه دلسوزان نظام، در صورت باخبر بودن از آن‎ها، به آقای رییس‎جمهوری برای این عملکردشان حق بدهند.

2- ما در مجله پنجره همیشه سعی کرده‎ایم مشرب اصول‎گرایانه داشته باشیم. دفاع از حق از ویژگی‎های اصول‎گرایی است. پنجره در حوادث سال 1388 از احمدی‎نژاد و دولتش دفاع کرده است و امسال نیز در امر هدفمندی یارانه‎ها و برنامه‎هایی نظیر سفر به سازمان ملل یا سفر به لبنان، از عملکرد خوب رییس‎جمهوری که مایه آبرومندی و سربلندی ایران و اسلام بود با تمجید و احترام یاد کرده است. اصول‎گرایی و اخلاق اسلامی حکم می‎کند که ما نسبت به برخی مواضع ابهام‎برانگیز سئوال داشته باشیم، چراکه اخوک من صَدقک لا من صدقک.

3- جابه‎جایی مدیر امور خارجه در عرف بین‎الملل مسأله‎ای مهم و خطیر تلقی می‎شود. معمولا وقتی وزیر خارجه ناگهانی و در شرایط غیر معمول جابه‎جا می‎شود که حادثه‎ای نظیر کودتا یا جابه‎جایی غیرمترقبه رییس دولت یا حکومت رخ داده باشد. وزیر امور خارجه به‎دلیل اتکا اظهاراتش به سوابق کارشناسی جایگاه مهمی دارد و به همین دلیل حتی در جابه‎جایی‎های تند، ترکیب وزارت خارجه و شخص مدیران دستخوش تغییر نمی‎شوند یا این اتفاق دیر می‎افتد. تلقی دوست و دشمن از این اتفاق چه خواهد بود. بله؛ عده‎ای خواهند گفت رییس‎جمهوری ایران در اوج قدرت است، ولی این روش جای طرح شبهات و دشمن‎شادی‎های زیادی را در حوزه‎های مختلف فراهم می‎کند. دوستداران جمهوری اسلامی در خارج از کشور با گزینه‎ها و حدسیات متفاوت و ناملایمی دست و پنجه نرم خواهند کرد.

4- عزل در سفر معمول نیست. فرد معزول حتی فرصت درددل با کسی ندارد و نمی‎تواند هیچ اقدامی کند. از سویی باید به وظیفه خود عمل کند و از سویی با بی‎مهری مسئول مافوق خود بسازد. در چنین اتفاقی شخصیت و روحیه مسئول به شدت لطمه می‎خورد و تحقیر می‎شود. بعد دیگر این اتفاق، در روند انجام مأموریت خود را نشان می‎دهد. یادمان باشد وقتی آقای خاکسار قهرودی از ریاست سازمان حج و زیارت عزل شد، مسئولین سعودی مذاکرات را قطع کردند و حاضر نشدند با ایشان صحبت را ادامه بدهند. این توهین بزرگی به ملت بزرگ ایران است که به‎واسطه عدم صبوری ما صورت گرفت. اگر آقای عبدالله واد، رییس‎جمهوری سنگال، فقط به آقای متکی می‎گفت شما که از سوی رییس‎جمهورتان عزل شده‎اید، چگونه پیام او را برای من آورده‎اید؟! برای ایران عزیز ما بد نبود؟! اِن‎شاءالله که چنین اتفاقی برای آقای متکی نیفتاده و خبر دیر به سنگال رسیده باشد. ولی آیا جا نداشت براساس این ملاحظه، رییس‎جمهوری در اقدام خود تعجیل نمی‎کرد.

5- اذهان اهل سیاست درباره این عمل دچار دلهره و تلاطم می‎شود. مگر متکی چه کرده بود و چه خطایی از او سر زده بود که احمدی‎نژاد در آستانه تعطیلات سه روزه خود، پیامی به او می‎دهد تا آن را به کشوری در غرب آفریقا برساند و در همان سفر او را عزل می‎کند. آیا متکی قصد کودتا داشت؟ آیا از او خطایی نابخشودنی سر زده است؟ آیا رییس‎جمهور نگران چیزی است که مدیر خود را در تهران عزل نمی‎کند و او را به سفر می‎فرستد و بعد برکنارش می‎کند.

6- سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران طبق قانون اساسی زیر نظر رهبری انقلاب، راهبری می‎شود. آیا این مدل تغییر و مشی مطابق روش رهبر معظم انقلاب است؟ به‎عنوان مثال در شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجمع تشخیص مصلحت افرادی هستند که در فتنه سال گذشته مواضع غیرواقع‎بینانه و دور از حقیقت داشتند در طول این مدت نیز سخنرانی و موضع‎گیری‎های نادرستی کرده‎اند. رهبری در قبال این عده چه کرده است؟ ایشان ملاحظه‎ دوره عضویت و مروت شخصی آن‎ها را کرده‎اند. معظم له برای آن‎که حتی المقدور ظرفیتی از انقلاب حذف نشده و یا آبرو و حیثیت این افراد لطمه نخورد، آن‎ها را عزل نکرده‎اند. پس می‎توانیم نتیجه بگیریم که اولین مطلب در این بخش آن است که چنین شیوه‎ای در جابه‎جایی و عزل با سیره کریمانه رهبری بسیار متفاوت است و به احتمال زیاد بدون اطلاع ایشان صورت گرفته است. ضمن آن‌که هنوز از تاکیدات رهبری در مورد محوریت داشتن وزارت امور خارجه در حوزه سیاست خارجی فاصله چندانی نگرفته‌ایم.

ذهنیت نیروهای حزب‎اللهی در مورد این شیوه تغییر و موضع رهبرمعظم انقلاب در قبال آن، این سئوال را هم ممکن است به‎ذهن متبادر کند که آیا اصل عزل آقای متکی و اصل انتصاب آقای صالحی به‎عنوان سرپرست، با اطلاع و نظر موافق رهبری بوده است یا نه؟!

پاسخ به این سئوال برای نیروهای حزب‎اللهی جامعه بسیار ضروری است. مگر نه این‎که رییس‎جمهوری خود را سرباز ولایت و رهبری معرفی می‎کند، چگونه ممکن است او در جایی که نص قانون به مدیریت رهبری اشاره کرده است، برخلاف نظر ایشان عمل کند. آیا می‎توانیم باور کنیم احمدی‎نژاد اصول‎گرا و مقید به تبعیت عملی از ولایت‎فقیه، کاری برخلاف نظر رهبری کرده باشد؟ این جابه‎جایی سریع و غافلگیرانه - دست‎کم در شرایط حاضر - توان ما را برای دفاع از اصول‎گرایی رییس‎جمهوری کم کرده است. به هر حال امروز دل‎سوزان نظام و رییس‎جمهوری می‎هراسند که این‎گونه اقدامات، مرزشکنی‎هایی در مسیر تغییر قواعد حساس بازی سیاست در آینده دولت و در دولت‎های آینده باشد.

7- این عمل رییس‎جمهوری از حیث روانی آثار درازمدت نیز سئوال‎برانگیز است. آیا هر وزیری که به سفر برود، باید بترسد که ممکن است جابه‎جا شود. فرض کنیم چنین احتمالی خیلی محدود باشد، آیا باز دلهره‎آور و اطمینان‎ستیز نیست. آیا اعتماد به‎نفس مدیران، علاقه و عشق آن‎ها به کار متزلزل نمی‎شود. اگر وزیری نظری مخالف نظر رییس‎جمهوری بدهد، باید واهمه عزل داشته باشد؟! اگر پاسخ سئوال‎های مفروض و مورد اشاره دقیق داده نشود چهره رییس‎جمهوری خدوم خستگی‎ناپذیر کشور به غبار اوصاف نامبارکی از جنس تمایل به مدیریت تک‎نفره کشور و... آغشته و آلوده می‎شود.

8- فرض کنیم که همه وجوه رفتار رییس‎جمهوری در این باب درست باشد و آقای متکی مستوجب تغییر بوده است و این تغییر نیز آن‎قدر فوری بوده است که او نمی‎بایست پایش به داخل خاک کشور می‎رسیده است. با این اوصاف آیا افرادی که برای خود شأن قایل هستند و از ریخته شدن آبروی شخصی و سابقه مدیریتی خود واهمه دارند، حاضر می‎شوند در چنین کابینه‎ای مسئولیت بپذیرند؟!
با این اوصاف ترکیب دولت چگونه خواهد بود؟! خطری که وجود دارد این است که شاید در بین اعضاء هیأت وزیران افرادی پیدا شوند که برای حفظ منصب وزارت، بیشتر از اظهارنظر کارشناسی به اظهارنظر مصلحتی بپردازند.

9- افکار عمومی و قضاوت اهل سیاست و داوری چهره‎های خبره و متعهد نظام درباره این عمل شاید مثبت نباشد. سبک کار از مروت و روحیه پهلوانی دور است. اخلاق اسلامی و سیره ایرانی که موردنظر رییس‎جمهوری است، ایجاب نمی‎کند که با افراد این‎گونه تعامل شود. بزرگان و نام‎آوران حریف و دشمن خود را این‎گونه حذف نمی‎کردند چه برسد به مدیر باسابقه خود، افراد دنیادیده از این‎گونه اعمال تعابیر شخصی خوبی ندارند و ساحت احمدی‎نژاد اصول‎گرا و ساده‎زیست قطعا از چنین تدابیری به دور و منزه است. ضمناً این نوع عزل بار شرعی هم دارد. آبروی مؤمن در خطر است. انسان چقدر باید زحمت بکشد و پاک زندگی کند تا در نظام اسلامی به منصب بزرگ خدمت‎گذاری و وزارت برسد! آیا سزاوار است که چنین اشخاصی را پس از پنج سال تلاش، یک‎شبه و در سفر برکنار شوند، آیا در تاریخ نخواهند گفت حتما مسأله مهمی بوده است که چنین برخورد سختی با آن‎ها شده است!
آقای احمدی‎نژاد در چهار روز مانده به پایان مهلت کاری دولت قبلی، آقای محسنی اژه‎ای، وزیر خدوم و باذکاوت اطلاعات و آقای صفار هرندی مدیر متعهد و ارزشی وزارت فرهنگ و ارشاد را عزل کرد. آیا با آبروی این افراد بازی نشد؟! چرا باید چنین اتفاقی از جانب یک چهره سیاسی متدین و مذهبی تکرار شود. به‎راحتی و بدون توضیح و مقدمه، یک‎شبه، یک مدیر در حال انجام مأموریت - آن‎هم مأموریتی از جانب شخص رییس‎جمهوری - عزل شود! تکلیف آبروی انسان‎های آبرومند و بار شرعی آن چه می‎شود.

10- رییس‎جمهوری در دولت قبلی خود جابه‎جایی‎های گسترده‎ای داشت، به‎طوری که خیلی از اهالی سیاست نسبت به تزلزل رأی اعتماد کلیت هیأت مدیران نگران شده بودند. در طول یک‎سال گذشته ثبات بر هیأت دولت حاکم بود و این نشان‎دهنده توانمندی رییس‎جمهوری در مدیریت تیم همراهش بود. جابه‎جایی این گونه آقای متکی نگرانی‎های سابق را دوباره به اذهان دلسوزان نظام و دولت خدمت‎گزار احمدی‎نژاد بازمی‎گرداند.

رییس‎جمهوری محبوب که از پشتیبانی رأی بالای مردم در خرداد سال 1388 برخوردار است، می‎تواند بسیار بهتر از این عمل کند که این‎چنین شبهاتی، خاطر نیروهای حزب‎اللهی و شیفتگان انقلاب اسلامی را مشوش نکند.