ما را چه مي شود!!؟
به گواهي تاريخ مردم ايران داراي
تمدني كهن و جزء متمدن ترين جوامع جهان به شمار مي روند و فرهنگ و تمدن اسلامي
ايراني همواره يكي از معيارها و شاخصه هاي اصلي معرفي ايران محسوب مي شده است،
دينداري، عدالت خواهي، ظلم ستيزي، نوع دوستي، ميهمان نوازي، عطوفت و مهرباني، شجاعت
و غيرت، جوانمردي و گذشت، هميت و پشتكار و بسياري از ديگر ارزشهاي ايراني و اسلامي
كه نمود عيني آن در سالها حضور ايثارگرانه در صحنه هاي مختلف دفاع از دستاوردهاي
انقلاب اسلامي و هشت سال دفاع مقدس و همچنين مشاركت فراگير در امدادرساني به
هموطنان آسيب ديده و نيازمند و پشتيباني و حمايت از مظلومين و مستضعفين جهان، بارها
تجسم يافته است، از ايران و ايراني تصويري را ترسيم نموده كه به الگويي براي جهان و
جهانيان تبديل شده است.
تجار و بازرگانان اين خطه نيز از ديرباز جزء معتمدين و متدين ترين افراد جامعه محسوب مي شدند و بازارياني مانند: پيرپالان دوز در مشهد يا رجبعلي خياط و حاج اكبر چلويي و امثال آنها به عنوان پرچمداران مبارزه با ظلم و فساد حاكمان جور، نه تنها مرجعي براي دستگيري از مستمندان و مظلومين شناخته مي شدند، بلكه از نظر معنوي نيز به مقاماتي دست مي يافتند كه بسياري از عرفا در حسرت رسيدن به آن، عمر خود را به پايان مي بردند.
خواندن درس حوزوي مكاسب براي بازاريان يك ارزش محسوب مي شد و براي كسب رزق و روزي حلال، كار روزانه با وضو ساختن و نام خدا آغاز مي شد، با اين همه گاهي در جريان تعاملات اجتماعي با ناهنجاري هايي مواجه مي شويم كه اگر چه به عملكرد تعداد خاصي از افراد فرصت طلب محدود مي شود، اما معمولا نتايج آن تمام بازار و بازاريان و بلكه جامعه را متأثر پيامدهاي نامطلوب خود مي سازد.
گراني و تورم كالا و خدمات يكي از موضوعاتي است كه بيش از هر موضوع ديگر رنجش خاطر اقشار مختلف جامعه را به همراه داشته و بيشترين نفرين وناسزا را براي مسببين آن به همراه دارد، اما اگر قرار باشد موضوع را واقع بينانه مورد بررسي قرار دهيم، بايد ببينيم چه ميزان از اين معضل بزرگ خواسته و چه ميزان از آن ناخواسته و بر اثر سهل انگاريها صورت مي گيرد؟ چه كساني در بروز اين نابسامانيها نقش دارند؟ مهمترين عوامل تشديد كننده تورم و گراني كدامند؟ سهم ما در مقابله و متقابلا تشديد اين ناهنجاري چيست؟ و در نهايت اينكه چگونه و با استفاده از چه ابزار و روشهايي مي توانيم آن را مهار نماييم؟
مهم ترين عوامل مؤثر در بروز تورم و گراني را مي توانيم در چند گروه يا سطح كلي به شرح ذيل دسته بندي نماييم.
الف- برخي از مهمترين عوامل فراملي:
1- از آنجا كه كشورهاي مختلف جهان بخش قابل توجهي از نيازهاي خود را در تعامل با يكديگر و در جريان داد و ستدهاي تجاري تأمين مي نمايند، لذا بحرانهاي اقتصادي رخ داده در غرب، يكي از عواملي است كه آثار و پيامدهاي منفي آن خواسته يا ناخواسته در وضعيت اقتصادي و مالي ساير كشورها رخ مي نماياند، اما قطعاً اين تاثيرات شامل همه موضوعات تجاري و اقتصادي نمي شود و بخصوص به علت استقلال نسبي اقتصاد جمهوري اسلامي ايران و نيز درآمد مستمر ناشي از فروش منابع نفتي، حداقل تاثير چنداني در بسياري از محصولات و خدمات ندارد.
2-تحريم و فشارهاي اقتصادي غرب و در رأس آنها آمريكا اگرچه به فرصتهايي تبديل شده اند كه در درازمدت از وابستگي ايران به ساير كشورها بشدت خواهد كاست، اما در حال حاضر در برخي از موضوعات بي تاثير نبوده و افزايش هزينه توليد برخي ازمحصولات را به همراه داشته است.
3-كاهش و افزايش جهاني قيمت نفت و گاز يا ارزهاي خارجي و طلا و همچنين فراز و فرودهاي بازار بورس كشورهاي شاخص نيز قطعاً در كاهش يا افزايش تورم بي تاثير نيست و مي تواند در افزايش برخي محصولات استراتژيك موثر باشد.
4-ساير رخدادهاي جهاني مانند؛ بروز جنگها، انقلابها و ساير حوادث طبيعي و غيرطبيعي فراگير از ديگر عواملي به شمار مي روند كه مي توانند، هزينه هاي مسير توليد تا مصرف را تحت تاثير خود قرار دهند.
5-نقش كارتلها و تراستهاي خارجي و مافياي ثروت و قدرت جهاني نيز در بروز اين نابسامانيها و افزايش قيمت گاه و بي گاه برخي از محصولات كاملا مشهود و انكارناپذير است.
اما همانگونه كه قبلا نيز اشاره شد، باتوجه به استقلال نسبي اقتصاد ايران از بازار پول و سرمايه خارجي، تاثيرات رخدادهاي خارجي در مورد كشور ما در حدي نيست كه همه موضوعات در همه صنوف را تحت تاثير آثار تورمي خود قرار دهد.
ب- برخي از مهمترين عوامل ملي و داخلي:
1-نحوه اقدام و عملكرد سيستمهاي دولتي در بخش هاي مختلف قانون گذاري، برنامه ريزي، كنترل و نظارت، اجرا و در نهايت برخورد و مجازات يكي از مهمترين عوامل تاثيرگذار در بهبود يا ضعف نظام اقتصادي بشمار مي رود.
2-صاحبان سرمايه، توليدكنندگان بخش خصوصي، تامين كنندگان و توزيع كنندگان و واسطه ها بخصوص در مواردي كه انحصار توليد يا ارائه خدمات يا كالايي را در اختيار داشته و از خصلتها و ارزشهاي ديني و اجتماعي تهي باشند، نيز مي توانند بحرانها را تشديد نمايند.
3-فروشندگان و عرضه كنندگاني كه فقط به تامين منافع خود چشم دوخته و مصالح و منافع كشور و جامعه را فداي خواسته هاي نامشروع خود مي نمايند، از ديگر عوامل بروز بحرانهاي اقتصادي محسوب مي شوند.
4-رفتارهاي اقتصادي اقشار مختلف جامعه و بي تفاوتي آنها نسبت به تخلفات مالي و اقتصادي از يك سو و متقابلا رفتار منطقي و معقول آنها در هنگام بروز بحرانها بخصوص در بحرانهاي كاذب مي تواند نقش اساسي در ثبات يا عدم ثبات وضعيت بازار داشته باشد.
5-بروز حوادث و رخدادهاي طبيعي و غيرطبيعي حادث شده در داخل يك كشور نيز، از عواملي محسوب مي شوند كه مي توانند تاثير قابل توجهي بر افزايش قيمتها داشته باشند، به عبارت ديگر آسيب پذيري طبيعي و يا ضعف امنيت در ابعاد مختلف اعم از اينكه قابل كنترل و يا غيرقابل كنترل باشد، مي تواند به تورم و گراني منجر شود.
6- امنيت ناپايدار و نيز ركود محيط كسب و كار و فراهم نبودن فرصتهاي لازم براي ايجاد اشتغال و افزايش توليد، از ديگر عواملي هستند كه در افزايش تورم نقش مستقيم دارند.
رفتارهاي تشديدكننده تورم و گراني:
اگرچه در حال حاضر تاثير برخي از عوامل مذكور در بروز آشفتگي هاي اقتصادي انكارناپذير است، اما بايد به ياد داشته باشيم كه با توجه به ضعفهاي موجود و از سوي ديگر ظرفيتهاي مغفول قابل مديريت در كشور، تاثير نامطلوب عوامل داخلي به مراتب بيشتر از ساير عوامل است، زيرا گاهي بعضي از ما انسانها در كشاكش زندگي روزمره چنان در ماديات زندگي غرق و گرفتار خودخواهي، فرصت طلبي، زياده خواهي و توهمات دروني خويش مي شويم كه به كلي رحمانيت منشاء رزق و روزي را به فراموشي مي سپاريم و با اينكه مي دانيم روزي دهنده كس ديگري است، به بهانه هاي واهي مانند؛ قحطي و بحرانهاي كاذبي كه عمدتا ساخته و پرداخته ذهن خود ما يا افراد فرصت طلب و سودجو است، با حرص و ولع، تمام توان خود را صرف كارهايي مي نماييم كه نه تنها در نهايت سودي براي ما ندارد، بلكه بارها طعم زيانبار آن را تجربه كرده ايم.
با اينكه مي دانيم ما نيز در بروز برخي ناهنجاريها بي نقش نبوده ايم، اما با ناديده انگاشتن رفتار و عملكرد خود، ياد گرفته ايم كه فقط ديگران را متهم به رفتار نادرست كنيم و با اين بهانه هيچگاه حاضر نمي شويم در اصلاح امور پيشقدم شويم، در حاليكه بارها شاهد آثار وضعي همين رفتار نادرست و انتظار غلط بر زندگي خويشتن و خانواده خود بوده ايم.
توكل به خدا را فراموش مي كنيم و به همين دليل يكبار خانه و زندگي خود را با انبار كردن بنزيني كه نگران گران شدن آن هستيم به آتش مي كشيم و بار ديگر با شنيدن كمبود پياز و سيب زميني و خريد بيش از نياز آن، زمينه فساد نعمات الهي را فراهم مي سازيم، با اين حال تجارب قبلي را ناديده مي انگاريم و اين بار تمام سرمايه و دارايي داشته و نداشته خود را صرف خريد سكه و ارز مي كنيم و آنگاه كه با كاهش شديد قيمت جهاني آن مواجه مي شويم، هزاران ناسزا را نثار زمين و زمان مي كنيم و انگشت اتهام را به سوي اين و آن نشانه مي رويم، اما بار ديگر همچون كودكي نوپا تمام اين درسها را فراموش مي كنيم و خود را درگير مشكلي ديگر مي سازيم و فرصت ديگري را در اختيار زالوصفتان فرصت طلب قرار مي دهيم.
قيمت جهاني ارز و طلا افزايش مي يابد، بلافاصله بخش توليدو عرضه اين افزايش را قرار داده و قيمت هر كالا و خدمات خارجي و حتي داخلي مربوط يا نامربوط با ارز و طلا را افزايش مي دهند، اما اگر قيمت اين دو عامل كاهش پيدا كند هرگز حاضر نمي شوند كه قيمت كالا يا خدمات خود را كاهش دهند.
حمل و نقل هوايي تحريم مي شود، قيمت گوشت را گران مي كنند، نفت دستخوش نوسان قيمت مي شود، پياز و سيب زميني و گوجه كمياب مي شود، بورس فلان كشور سقوط مي كند، سكه و ارز كشور گرفتار بازار سياه مي شود، قيمت بنزين مقدار ناچيزي افزايش مي يابد، بلافاصله كرايه تمام تاكسي ها كه عمدتا گازسوز هم هستند، چند برابر مبلغ افزايش مي يابد و به تبع آن در اقدامي فراگير تمام عرضه كنندگان كالا و خدمات به خود اجازه مي دهند كه خود نيز چنين عمل كنند و در حاليكه مي دانيم زيان اين رفتار ناصواب و نامعقول بيش از سود آن است، اما اين مسابقه احمقانه همچنان ادامه مي يابد.
روشهاي مورد استفاده فرصت طلبان براي ايجاد اختلال در نظام اقتصادي كشور:
قبل از پرداختن به اين موضوع بايد حساب انسانهاي فهيم و متوكلي را كه بدون نگراني از اين آشفته بازار، مسير زندگي را بي دغدغه كمبودهاي غيرواقعي طي مي كنند و نيز كساني كه به عنوان صاحبان سرمايه، دارايي خود را بطور منطقي و مشروع براي فعال سازي بخش توليد و خدمات كشور و كسب سود حلال به كار مي برند را از حساب ساده لوحان مرعوب، فرصت طلبان ناجوانمرد و سرمايه داران زالوصفتي كه به حرام خواري و كسب درآمدهاي غيرقانوني و غيرشرعي عادت كرده اند جدا نمود.
روش هاي مورد استفاده اين افراد براي همراهي با دشمن يا مقابله با دولت يا كسب سود بيشتر عبارتند از:
1- شايعه سازي و شايعه پراكني عمدي و كاذب براي سوءاستفاده از موقعيت هاي بحراني و حتي عادي
2-متشنج ساختن بازار ارز و طلا و بازار پول و سرمايه (بورس)
3-ايجاد اختلال در عرضه به موقع و منظم برخي كالاها در بازار
4- كم فروشي و يا احتكار و ايجاد كمبود كاذب در بازار
5-عرضه بيش از حد برخي از كالاها براي حذف رقبا يا ساير اهداف پنهان و آشكار مشابه
ترفندها و بهانه هاي مورد استفاده براي افزايش قيمتها:
اگر براي افزايش قيمت ها بهانه روشني نداشته باشند و يا مانعي بر سر راهشان ايجاد شده باشد، از غفلت نظام كنترلي و مجريان قانون سوءاستفاده نموده و با هزار ترفند ديگر مانند آنچه در ذيل آمده اهداف خود را دنبال مي كنند.
1-تغيير شكل ظاهري و يا كوچك نمودن حجم بسته بندي يا كاهش وزن و حجم محتواي آن.
2-افزودن برخي خدمات يا امكانات ساده و بي ارزش و غيرضروري و افزايش چند برابر قيمت آن بر كالا يا خدمات موردنظر.
3-ناديده گرفتن برخي استانداردها و كاستن از كيفيت كل يا بخشي از اجزاي محصول و در گروهي از محصولات حذف برخي از قطعات يا امكانات.
4-گاهي نيز امور را به شكلي ترتيب مي دهند كه مبلغ موردنظر را به هنگام مراجعه براي تعمير يا خدمات پس از فروش تحت عنوان هزينه حمل و نقل يا نصب و راه اندازي و امثال آن از مشتري اخذ نمايند.
5-در بسياري از موارد نيز كالا يا خدمات را به گونه اي در اختيار مشتري قرار مي دهند كه وي مجبور مي شود براي خريد لوازم و امكانات جانبي آن بيش از قيمت واقعي پرداخت نمايد.
6- در برخي صنايع و محصولات نيز قيمت را در حد قابل ملاحظه اي افزايش مي دهند و پس از مواجه شدن با فشار افكار عمومي يا ترس از اجراي قانون، بخشي از مبلغ افزايش يافته را كم و ظاهرا به نفع جامعه قيمت را كاهش مي دهند، در حالي كه عملا قيمت افزايش يافته است.
فرقي نمي كند كه عامل اين اتفاقات چه كساني باشند، از چه روش هايي استفاده مي كنند، يا تعدادشان چند نفر باشد. چه كارتلها و تراستهاي ايراني، كارخانه داران بي انصاف، مافياي قدرت، سلطان شكر و موز و امثال آن باشند، يا واسطه ها و دلالان مفت خور يا كاسبها و فروشندگان خرد و كلان و يا حتي مسئوليتي كه در انجام وظايف خود در اين زمينه اعم از ضابطه گذاري يا كنترل و نظارت يا برخورد و مجازات كوتاهي كرده اند، همگي در حق كشور، مردم و حتي خودشان خيانت نموده و مستحق اشد مجازاتند.
در حق كشور خيانت كرده اند چون منافع خود را بر مصالح كشور ترجيح داده و خواسته يا ناخواسته با ايجاد مانع در مسير پيشرفت ايران اسلامي به صف دشمنان و تحريم كنندگان اين سرزمين پيوسته اند، دشمن مردمند چون در شرايطي كه آحاد ملت به مساعدت، همدلي، انسجام و وفاق بيشتري نياز دارند، خود را جداي از مردم دانسته و بدون توجه به شرايط جامعه، باعث ايجاد اختلال در نظام اقتصادي كشور شده اند و در حد خود جفا كرده اند، چون هنوز به حدي از بلوغ فكري و اجتماعي نرسيده اند كه بفهمند كه منافع درازمدت آنها در گرو ثبات وضعيت اقتصادي كشور قرار دارد.
حداقل درمورد صنوف كه خود بخشي از جامعه محسوب مي شوند، اين خيال باطلي است كه تصور كنند با گرانفروشي سود بيشتري را عايد خود كرده اند، زيرا اولا با آباداني دنياي خود، آخرت خويش را نابود مي سازند، ثانيا كسب اين گونه درآمدها مقطعي است و ثالثاً زنجيره تامين نيازهاي افراد، مختلف و متنوع است و هر كاسبي مجبور است براي رفع ساير نيازهاي خود به همان ميزان و بلكه بيشتر از آنچه را كه كسب كرده درجاي ديگر هزينه نمايد، بنابر اين قرار گرفتن درجريان خروشان اين مسابقه، دور تسلسل باطل و فرآيند بيهوده اي است كه نمي تواند براي هميشه ادامه داشته باشد و سرانجام نه تنها دامن مصرف كننده را مي سوزاند، بلكه با كاهش قدرت خريد مردم به چرخه توليد آسيب رسانده و بازار كسب و كار را نيز با ركورد و ورشكستگي مواجه و عاملان اين جهالت را نيز با خود غرق مي سازد.
راهكارهاي برون رفت از معضلات مطرح در حوزه كسب و كار:
1- كتاب مكاسب كه در گذشته نه چندان دور مهمترين و اصلي ترين مبنا و الگوي رفتاري كاسبين و بازاريان محترم دراين عرصه به شمار مي رفته است، مجددا با كمك حوزه به زبان ساده و متناسب با شرايط روز ترجمه و با همكاري متوليان بخش اقتصاد به عنوان منشور اخلاق حرفه اي دركسب، منتشر و بين اصناف مختلف توزيع گردد.
2-بمنظور احياء ارزشهاي اسلامي و فرهنگ سازي درجامعه توسط حوزه هاي علميه، آيات، احاديث و روايات اسلامي بازدارنده و ترغيب كننده در زمينه كسب و كار موضوعاتي مانند: آثار دنيوي و اخروي گرانفروشي، احتكار، قناعت، شكر نعمت و پرهيز از ناشكري، ضرورت هوشياري مسلمانان در برابر مكر دشمنان و امثال آن، گردآوري و با كمك اصناف به صورت هدفمند، اولويت گذاري و هر هفته يا هر ماه يك حديث در قاب تابلو يا پوسترهاي زيبا طراحي و براي نصب درمراكز كسب و كار، بين اصناف توزيع شود.
توضيح: تاكسي ها با توجه به كاربرد عمومي، يك از مناسبترين امكانات موجود براي فراگير نمودن اين طرح به شمار مي روند، لذا پيشنهاد مي شود با طراحي يك قاب تزئيني مناسب كه به راحتي امكان تعويض برگه حديث هفته در آن وجود داشته و درعين حال از جاذبه بصري و طراحي مناسب براي نصب در انواع خودرو برخوردار باشد، اين امكان بيش از ساير موارد مورد توجه قرارگيريد.
3-براي كمك به فرهنگ سازي مناسب درعرصه كسب و كار و كاهش ناهنجاريهاي موجود دراين عرصه، قوانين و مقررات كسب و كار نيز درقالب يك مجموعه منسجم گردآوري و با كمك اصناف، منتشر و بين آنان توزيع گردد.
توضيح: به منظور اثر بخشي بيشتر و ايجاد انگيزه بهتر براي مطالعه موارد پيشنهادي در بند يك تا سه، با مشاركت خود اصناف يا همكاري ساير مراكز مانند: سازمان امور مالياتي كشور، مسابقه ويژه اي با جوايز نفيسي مانند معافيت مالياتي يا سفرهاي زيارتي يا خودرو، براي نفرات برگزيده طراحي و در نظر گرفته شود.
5-شركت درآموزش هاي اخلاق حرفه اي براي همه اصناف درحين يا بدو كار (قبل از دريافت مجوز كسب) الزامي و با مشاركت مراجع ذيربط، براي تمام اصناف بخصوص داوطلبين جديد اجراء شود.
6- به منظور كمك به ايجاد ثبات و تكميل و به روز نمودن قوانين و مقررات كسب و كار درهر بخش و هر صنف، كميته هاي ويژه اي با مشاركت نمايندگان واجد شرايط عوامل ذيربط مانند: توليدكنندگان، فروشندگان، واردكنندگان، صادركنندگان، توزيع كنندگان، مراكز دولتي مرتبط و حتي مصرف كنندگان، تشكيل و نتايج كار را براي بررسي و تصويب نهايي در اختيار مراجع قانون گذار قرار دهند.
8- توسعه و تقويت سيستم نظارت وكنترل، بويژه نظارت متقابل اصناف بر يكديگر مورد توجه جدي قرارگيرد.
7- با مشاركت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، اصناف و ساير مراكز و مجموعه هاي ذيربط، براي اقشار خاص مرتبط با مسائل فرهنگي و هنري مانند: سازندگان اسباب بازي، طراحان لباس يا تصوير گران البسه و امثال آنها، درسراسر كشور همايش هاي ارشادي و فرهنگي سالانه يا حتي فصلي برگزار و با دعوت از صاحب نظران مسايل فرهنگي و حتي جامعه شناسي، ضمن ارائه الگوهاي كاربردي ايراني- اسلامي، شگردهاي دشمنان براي حذف فرهنگ بومي و ترويج و جايگزيني فرهنگ غربي و آثار و پيامدهاي آن تشريح و ضرورت بازيابي جايگاه تاريخي ايران به عنوان تمدني كهن و مهد توليد و صدور فرهنگ ارزشي، مورد تاكيد قرار گيرد.
8- با مشاركت و همكاري نمايندگان اصناف، درقالب كارگاههاي آموزشي و اردوهاي كاربردي، مواردي مانند:منشور اخلاق حرفه اي، سند راهبردي اصناف، كتابچه هاي معرفي اصناف، برنامه هاي فرهنگ سازي، برنامه هاي ارشادي، و معنوي و ساير موارد مشابه براي اصناف تهيه و طراحي شود.
بديهي است كه بخش قابل توجهي از اين اقدامات مي تواند با مشاركت مادي و معنوي خود اصناف و توزيع مناسب و منطقي كار بين آنها عملياتي و اجراء شود.
احمد رضا هدايتي/ کیهان
تجار و بازرگانان اين خطه نيز از ديرباز جزء معتمدين و متدين ترين افراد جامعه محسوب مي شدند و بازارياني مانند: پيرپالان دوز در مشهد يا رجبعلي خياط و حاج اكبر چلويي و امثال آنها به عنوان پرچمداران مبارزه با ظلم و فساد حاكمان جور، نه تنها مرجعي براي دستگيري از مستمندان و مظلومين شناخته مي شدند، بلكه از نظر معنوي نيز به مقاماتي دست مي يافتند كه بسياري از عرفا در حسرت رسيدن به آن، عمر خود را به پايان مي بردند.
خواندن درس حوزوي مكاسب براي بازاريان يك ارزش محسوب مي شد و براي كسب رزق و روزي حلال، كار روزانه با وضو ساختن و نام خدا آغاز مي شد، با اين همه گاهي در جريان تعاملات اجتماعي با ناهنجاري هايي مواجه مي شويم كه اگر چه به عملكرد تعداد خاصي از افراد فرصت طلب محدود مي شود، اما معمولا نتايج آن تمام بازار و بازاريان و بلكه جامعه را متأثر پيامدهاي نامطلوب خود مي سازد.
گراني و تورم كالا و خدمات يكي از موضوعاتي است كه بيش از هر موضوع ديگر رنجش خاطر اقشار مختلف جامعه را به همراه داشته و بيشترين نفرين وناسزا را براي مسببين آن به همراه دارد، اما اگر قرار باشد موضوع را واقع بينانه مورد بررسي قرار دهيم، بايد ببينيم چه ميزان از اين معضل بزرگ خواسته و چه ميزان از آن ناخواسته و بر اثر سهل انگاريها صورت مي گيرد؟ چه كساني در بروز اين نابسامانيها نقش دارند؟ مهمترين عوامل تشديد كننده تورم و گراني كدامند؟ سهم ما در مقابله و متقابلا تشديد اين ناهنجاري چيست؟ و در نهايت اينكه چگونه و با استفاده از چه ابزار و روشهايي مي توانيم آن را مهار نماييم؟
مهم ترين عوامل مؤثر در بروز تورم و گراني را مي توانيم در چند گروه يا سطح كلي به شرح ذيل دسته بندي نماييم.
الف- برخي از مهمترين عوامل فراملي:
1- از آنجا كه كشورهاي مختلف جهان بخش قابل توجهي از نيازهاي خود را در تعامل با يكديگر و در جريان داد و ستدهاي تجاري تأمين مي نمايند، لذا بحرانهاي اقتصادي رخ داده در غرب، يكي از عواملي است كه آثار و پيامدهاي منفي آن خواسته يا ناخواسته در وضعيت اقتصادي و مالي ساير كشورها رخ مي نماياند، اما قطعاً اين تاثيرات شامل همه موضوعات تجاري و اقتصادي نمي شود و بخصوص به علت استقلال نسبي اقتصاد جمهوري اسلامي ايران و نيز درآمد مستمر ناشي از فروش منابع نفتي، حداقل تاثير چنداني در بسياري از محصولات و خدمات ندارد.
2-تحريم و فشارهاي اقتصادي غرب و در رأس آنها آمريكا اگرچه به فرصتهايي تبديل شده اند كه در درازمدت از وابستگي ايران به ساير كشورها بشدت خواهد كاست، اما در حال حاضر در برخي از موضوعات بي تاثير نبوده و افزايش هزينه توليد برخي ازمحصولات را به همراه داشته است.
3-كاهش و افزايش جهاني قيمت نفت و گاز يا ارزهاي خارجي و طلا و همچنين فراز و فرودهاي بازار بورس كشورهاي شاخص نيز قطعاً در كاهش يا افزايش تورم بي تاثير نيست و مي تواند در افزايش برخي محصولات استراتژيك موثر باشد.
4-ساير رخدادهاي جهاني مانند؛ بروز جنگها، انقلابها و ساير حوادث طبيعي و غيرطبيعي فراگير از ديگر عواملي به شمار مي روند كه مي توانند، هزينه هاي مسير توليد تا مصرف را تحت تاثير خود قرار دهند.
5-نقش كارتلها و تراستهاي خارجي و مافياي ثروت و قدرت جهاني نيز در بروز اين نابسامانيها و افزايش قيمت گاه و بي گاه برخي از محصولات كاملا مشهود و انكارناپذير است.
اما همانگونه كه قبلا نيز اشاره شد، باتوجه به استقلال نسبي اقتصاد ايران از بازار پول و سرمايه خارجي، تاثيرات رخدادهاي خارجي در مورد كشور ما در حدي نيست كه همه موضوعات در همه صنوف را تحت تاثير آثار تورمي خود قرار دهد.
ب- برخي از مهمترين عوامل ملي و داخلي:
1-نحوه اقدام و عملكرد سيستمهاي دولتي در بخش هاي مختلف قانون گذاري، برنامه ريزي، كنترل و نظارت، اجرا و در نهايت برخورد و مجازات يكي از مهمترين عوامل تاثيرگذار در بهبود يا ضعف نظام اقتصادي بشمار مي رود.
2-صاحبان سرمايه، توليدكنندگان بخش خصوصي، تامين كنندگان و توزيع كنندگان و واسطه ها بخصوص در مواردي كه انحصار توليد يا ارائه خدمات يا كالايي را در اختيار داشته و از خصلتها و ارزشهاي ديني و اجتماعي تهي باشند، نيز مي توانند بحرانها را تشديد نمايند.
3-فروشندگان و عرضه كنندگاني كه فقط به تامين منافع خود چشم دوخته و مصالح و منافع كشور و جامعه را فداي خواسته هاي نامشروع خود مي نمايند، از ديگر عوامل بروز بحرانهاي اقتصادي محسوب مي شوند.
4-رفتارهاي اقتصادي اقشار مختلف جامعه و بي تفاوتي آنها نسبت به تخلفات مالي و اقتصادي از يك سو و متقابلا رفتار منطقي و معقول آنها در هنگام بروز بحرانها بخصوص در بحرانهاي كاذب مي تواند نقش اساسي در ثبات يا عدم ثبات وضعيت بازار داشته باشد.
5-بروز حوادث و رخدادهاي طبيعي و غيرطبيعي حادث شده در داخل يك كشور نيز، از عواملي محسوب مي شوند كه مي توانند تاثير قابل توجهي بر افزايش قيمتها داشته باشند، به عبارت ديگر آسيب پذيري طبيعي و يا ضعف امنيت در ابعاد مختلف اعم از اينكه قابل كنترل و يا غيرقابل كنترل باشد، مي تواند به تورم و گراني منجر شود.
6- امنيت ناپايدار و نيز ركود محيط كسب و كار و فراهم نبودن فرصتهاي لازم براي ايجاد اشتغال و افزايش توليد، از ديگر عواملي هستند كه در افزايش تورم نقش مستقيم دارند.
رفتارهاي تشديدكننده تورم و گراني:
اگرچه در حال حاضر تاثير برخي از عوامل مذكور در بروز آشفتگي هاي اقتصادي انكارناپذير است، اما بايد به ياد داشته باشيم كه با توجه به ضعفهاي موجود و از سوي ديگر ظرفيتهاي مغفول قابل مديريت در كشور، تاثير نامطلوب عوامل داخلي به مراتب بيشتر از ساير عوامل است، زيرا گاهي بعضي از ما انسانها در كشاكش زندگي روزمره چنان در ماديات زندگي غرق و گرفتار خودخواهي، فرصت طلبي، زياده خواهي و توهمات دروني خويش مي شويم كه به كلي رحمانيت منشاء رزق و روزي را به فراموشي مي سپاريم و با اينكه مي دانيم روزي دهنده كس ديگري است، به بهانه هاي واهي مانند؛ قحطي و بحرانهاي كاذبي كه عمدتا ساخته و پرداخته ذهن خود ما يا افراد فرصت طلب و سودجو است، با حرص و ولع، تمام توان خود را صرف كارهايي مي نماييم كه نه تنها در نهايت سودي براي ما ندارد، بلكه بارها طعم زيانبار آن را تجربه كرده ايم.
با اينكه مي دانيم ما نيز در بروز برخي ناهنجاريها بي نقش نبوده ايم، اما با ناديده انگاشتن رفتار و عملكرد خود، ياد گرفته ايم كه فقط ديگران را متهم به رفتار نادرست كنيم و با اين بهانه هيچگاه حاضر نمي شويم در اصلاح امور پيشقدم شويم، در حاليكه بارها شاهد آثار وضعي همين رفتار نادرست و انتظار غلط بر زندگي خويشتن و خانواده خود بوده ايم.
توكل به خدا را فراموش مي كنيم و به همين دليل يكبار خانه و زندگي خود را با انبار كردن بنزيني كه نگران گران شدن آن هستيم به آتش مي كشيم و بار ديگر با شنيدن كمبود پياز و سيب زميني و خريد بيش از نياز آن، زمينه فساد نعمات الهي را فراهم مي سازيم، با اين حال تجارب قبلي را ناديده مي انگاريم و اين بار تمام سرمايه و دارايي داشته و نداشته خود را صرف خريد سكه و ارز مي كنيم و آنگاه كه با كاهش شديد قيمت جهاني آن مواجه مي شويم، هزاران ناسزا را نثار زمين و زمان مي كنيم و انگشت اتهام را به سوي اين و آن نشانه مي رويم، اما بار ديگر همچون كودكي نوپا تمام اين درسها را فراموش مي كنيم و خود را درگير مشكلي ديگر مي سازيم و فرصت ديگري را در اختيار زالوصفتان فرصت طلب قرار مي دهيم.
قيمت جهاني ارز و طلا افزايش مي يابد، بلافاصله بخش توليدو عرضه اين افزايش را قرار داده و قيمت هر كالا و خدمات خارجي و حتي داخلي مربوط يا نامربوط با ارز و طلا را افزايش مي دهند، اما اگر قيمت اين دو عامل كاهش پيدا كند هرگز حاضر نمي شوند كه قيمت كالا يا خدمات خود را كاهش دهند.
حمل و نقل هوايي تحريم مي شود، قيمت گوشت را گران مي كنند، نفت دستخوش نوسان قيمت مي شود، پياز و سيب زميني و گوجه كمياب مي شود، بورس فلان كشور سقوط مي كند، سكه و ارز كشور گرفتار بازار سياه مي شود، قيمت بنزين مقدار ناچيزي افزايش مي يابد، بلافاصله كرايه تمام تاكسي ها كه عمدتا گازسوز هم هستند، چند برابر مبلغ افزايش مي يابد و به تبع آن در اقدامي فراگير تمام عرضه كنندگان كالا و خدمات به خود اجازه مي دهند كه خود نيز چنين عمل كنند و در حاليكه مي دانيم زيان اين رفتار ناصواب و نامعقول بيش از سود آن است، اما اين مسابقه احمقانه همچنان ادامه مي يابد.
روشهاي مورد استفاده فرصت طلبان براي ايجاد اختلال در نظام اقتصادي كشور:
قبل از پرداختن به اين موضوع بايد حساب انسانهاي فهيم و متوكلي را كه بدون نگراني از اين آشفته بازار، مسير زندگي را بي دغدغه كمبودهاي غيرواقعي طي مي كنند و نيز كساني كه به عنوان صاحبان سرمايه، دارايي خود را بطور منطقي و مشروع براي فعال سازي بخش توليد و خدمات كشور و كسب سود حلال به كار مي برند را از حساب ساده لوحان مرعوب، فرصت طلبان ناجوانمرد و سرمايه داران زالوصفتي كه به حرام خواري و كسب درآمدهاي غيرقانوني و غيرشرعي عادت كرده اند جدا نمود.
روش هاي مورد استفاده اين افراد براي همراهي با دشمن يا مقابله با دولت يا كسب سود بيشتر عبارتند از:
1- شايعه سازي و شايعه پراكني عمدي و كاذب براي سوءاستفاده از موقعيت هاي بحراني و حتي عادي
2-متشنج ساختن بازار ارز و طلا و بازار پول و سرمايه (بورس)
3-ايجاد اختلال در عرضه به موقع و منظم برخي كالاها در بازار
4- كم فروشي و يا احتكار و ايجاد كمبود كاذب در بازار
5-عرضه بيش از حد برخي از كالاها براي حذف رقبا يا ساير اهداف پنهان و آشكار مشابه
ترفندها و بهانه هاي مورد استفاده براي افزايش قيمتها:
اگر براي افزايش قيمت ها بهانه روشني نداشته باشند و يا مانعي بر سر راهشان ايجاد شده باشد، از غفلت نظام كنترلي و مجريان قانون سوءاستفاده نموده و با هزار ترفند ديگر مانند آنچه در ذيل آمده اهداف خود را دنبال مي كنند.
1-تغيير شكل ظاهري و يا كوچك نمودن حجم بسته بندي يا كاهش وزن و حجم محتواي آن.
2-افزودن برخي خدمات يا امكانات ساده و بي ارزش و غيرضروري و افزايش چند برابر قيمت آن بر كالا يا خدمات موردنظر.
3-ناديده گرفتن برخي استانداردها و كاستن از كيفيت كل يا بخشي از اجزاي محصول و در گروهي از محصولات حذف برخي از قطعات يا امكانات.
4-گاهي نيز امور را به شكلي ترتيب مي دهند كه مبلغ موردنظر را به هنگام مراجعه براي تعمير يا خدمات پس از فروش تحت عنوان هزينه حمل و نقل يا نصب و راه اندازي و امثال آن از مشتري اخذ نمايند.
5-در بسياري از موارد نيز كالا يا خدمات را به گونه اي در اختيار مشتري قرار مي دهند كه وي مجبور مي شود براي خريد لوازم و امكانات جانبي آن بيش از قيمت واقعي پرداخت نمايد.
6- در برخي صنايع و محصولات نيز قيمت را در حد قابل ملاحظه اي افزايش مي دهند و پس از مواجه شدن با فشار افكار عمومي يا ترس از اجراي قانون، بخشي از مبلغ افزايش يافته را كم و ظاهرا به نفع جامعه قيمت را كاهش مي دهند، در حالي كه عملا قيمت افزايش يافته است.
فرقي نمي كند كه عامل اين اتفاقات چه كساني باشند، از چه روش هايي استفاده مي كنند، يا تعدادشان چند نفر باشد. چه كارتلها و تراستهاي ايراني، كارخانه داران بي انصاف، مافياي قدرت، سلطان شكر و موز و امثال آن باشند، يا واسطه ها و دلالان مفت خور يا كاسبها و فروشندگان خرد و كلان و يا حتي مسئوليتي كه در انجام وظايف خود در اين زمينه اعم از ضابطه گذاري يا كنترل و نظارت يا برخورد و مجازات كوتاهي كرده اند، همگي در حق كشور، مردم و حتي خودشان خيانت نموده و مستحق اشد مجازاتند.
در حق كشور خيانت كرده اند چون منافع خود را بر مصالح كشور ترجيح داده و خواسته يا ناخواسته با ايجاد مانع در مسير پيشرفت ايران اسلامي به صف دشمنان و تحريم كنندگان اين سرزمين پيوسته اند، دشمن مردمند چون در شرايطي كه آحاد ملت به مساعدت، همدلي، انسجام و وفاق بيشتري نياز دارند، خود را جداي از مردم دانسته و بدون توجه به شرايط جامعه، باعث ايجاد اختلال در نظام اقتصادي كشور شده اند و در حد خود جفا كرده اند، چون هنوز به حدي از بلوغ فكري و اجتماعي نرسيده اند كه بفهمند كه منافع درازمدت آنها در گرو ثبات وضعيت اقتصادي كشور قرار دارد.
حداقل درمورد صنوف كه خود بخشي از جامعه محسوب مي شوند، اين خيال باطلي است كه تصور كنند با گرانفروشي سود بيشتري را عايد خود كرده اند، زيرا اولا با آباداني دنياي خود، آخرت خويش را نابود مي سازند، ثانيا كسب اين گونه درآمدها مقطعي است و ثالثاً زنجيره تامين نيازهاي افراد، مختلف و متنوع است و هر كاسبي مجبور است براي رفع ساير نيازهاي خود به همان ميزان و بلكه بيشتر از آنچه را كه كسب كرده درجاي ديگر هزينه نمايد، بنابر اين قرار گرفتن درجريان خروشان اين مسابقه، دور تسلسل باطل و فرآيند بيهوده اي است كه نمي تواند براي هميشه ادامه داشته باشد و سرانجام نه تنها دامن مصرف كننده را مي سوزاند، بلكه با كاهش قدرت خريد مردم به چرخه توليد آسيب رسانده و بازار كسب و كار را نيز با ركورد و ورشكستگي مواجه و عاملان اين جهالت را نيز با خود غرق مي سازد.
راهكارهاي برون رفت از معضلات مطرح در حوزه كسب و كار:
1- كتاب مكاسب كه در گذشته نه چندان دور مهمترين و اصلي ترين مبنا و الگوي رفتاري كاسبين و بازاريان محترم دراين عرصه به شمار مي رفته است، مجددا با كمك حوزه به زبان ساده و متناسب با شرايط روز ترجمه و با همكاري متوليان بخش اقتصاد به عنوان منشور اخلاق حرفه اي دركسب، منتشر و بين اصناف مختلف توزيع گردد.
2-بمنظور احياء ارزشهاي اسلامي و فرهنگ سازي درجامعه توسط حوزه هاي علميه، آيات، احاديث و روايات اسلامي بازدارنده و ترغيب كننده در زمينه كسب و كار موضوعاتي مانند: آثار دنيوي و اخروي گرانفروشي، احتكار، قناعت، شكر نعمت و پرهيز از ناشكري، ضرورت هوشياري مسلمانان در برابر مكر دشمنان و امثال آن، گردآوري و با كمك اصناف به صورت هدفمند، اولويت گذاري و هر هفته يا هر ماه يك حديث در قاب تابلو يا پوسترهاي زيبا طراحي و براي نصب درمراكز كسب و كار، بين اصناف توزيع شود.
توضيح: تاكسي ها با توجه به كاربرد عمومي، يك از مناسبترين امكانات موجود براي فراگير نمودن اين طرح به شمار مي روند، لذا پيشنهاد مي شود با طراحي يك قاب تزئيني مناسب كه به راحتي امكان تعويض برگه حديث هفته در آن وجود داشته و درعين حال از جاذبه بصري و طراحي مناسب براي نصب در انواع خودرو برخوردار باشد، اين امكان بيش از ساير موارد مورد توجه قرارگيريد.
3-براي كمك به فرهنگ سازي مناسب درعرصه كسب و كار و كاهش ناهنجاريهاي موجود دراين عرصه، قوانين و مقررات كسب و كار نيز درقالب يك مجموعه منسجم گردآوري و با كمك اصناف، منتشر و بين آنان توزيع گردد.
توضيح: به منظور اثر بخشي بيشتر و ايجاد انگيزه بهتر براي مطالعه موارد پيشنهادي در بند يك تا سه، با مشاركت خود اصناف يا همكاري ساير مراكز مانند: سازمان امور مالياتي كشور، مسابقه ويژه اي با جوايز نفيسي مانند معافيت مالياتي يا سفرهاي زيارتي يا خودرو، براي نفرات برگزيده طراحي و در نظر گرفته شود.
5-شركت درآموزش هاي اخلاق حرفه اي براي همه اصناف درحين يا بدو كار (قبل از دريافت مجوز كسب) الزامي و با مشاركت مراجع ذيربط، براي تمام اصناف بخصوص داوطلبين جديد اجراء شود.
6- به منظور كمك به ايجاد ثبات و تكميل و به روز نمودن قوانين و مقررات كسب و كار درهر بخش و هر صنف، كميته هاي ويژه اي با مشاركت نمايندگان واجد شرايط عوامل ذيربط مانند: توليدكنندگان، فروشندگان، واردكنندگان، صادركنندگان، توزيع كنندگان، مراكز دولتي مرتبط و حتي مصرف كنندگان، تشكيل و نتايج كار را براي بررسي و تصويب نهايي در اختيار مراجع قانون گذار قرار دهند.
8- توسعه و تقويت سيستم نظارت وكنترل، بويژه نظارت متقابل اصناف بر يكديگر مورد توجه جدي قرارگيرد.
7- با مشاركت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، اصناف و ساير مراكز و مجموعه هاي ذيربط، براي اقشار خاص مرتبط با مسائل فرهنگي و هنري مانند: سازندگان اسباب بازي، طراحان لباس يا تصوير گران البسه و امثال آنها، درسراسر كشور همايش هاي ارشادي و فرهنگي سالانه يا حتي فصلي برگزار و با دعوت از صاحب نظران مسايل فرهنگي و حتي جامعه شناسي، ضمن ارائه الگوهاي كاربردي ايراني- اسلامي، شگردهاي دشمنان براي حذف فرهنگ بومي و ترويج و جايگزيني فرهنگ غربي و آثار و پيامدهاي آن تشريح و ضرورت بازيابي جايگاه تاريخي ايران به عنوان تمدني كهن و مهد توليد و صدور فرهنگ ارزشي، مورد تاكيد قرار گيرد.
8- با مشاركت و همكاري نمايندگان اصناف، درقالب كارگاههاي آموزشي و اردوهاي كاربردي، مواردي مانند:منشور اخلاق حرفه اي، سند راهبردي اصناف، كتابچه هاي معرفي اصناف، برنامه هاي فرهنگ سازي، برنامه هاي ارشادي، و معنوي و ساير موارد مشابه براي اصناف تهيه و طراحي شود.
بديهي است كه بخش قابل توجهي از اين اقدامات مي تواند با مشاركت مادي و معنوي خود اصناف و توزيع مناسب و منطقي كار بين آنها عملياتي و اجراء شود.
احمد رضا هدايتي/ کیهان
اخبار ویژه
قربانی کردن قانون به نفع فرد!
شایعه دیدار ایلان ماسک با سفیر ایران:
نظرات بینندگان
فیلم و عکس
جدیدترین اخبار پربازدید ها
