«سبک زندگی تجویزی اسلام» تدوین شد

عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه از تدوین «سبک زندگی تجویزی اسلام» خبر داد و بر تولید بازی رایانه‌ای سبک زندگی اسلامی به منظور مقابله با تهاج فرهنگی تأکید کرد.

به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه فارس، «سبک زندگی» از جمله موضوعاتی است که امروزه مورد توجه بسیار است، از این رو با حجت‌الاسلام محمد کاویانی ارانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه که به تازگی نگارش کتاب «سبک زندگی تجویزی اسلام و ساخت ابزار سنجش آن» را به پایان برده است، گفت‌وگویی انجام دادیم که مشروح آن از نظر می‌گذرد.

* انگیزه شما از پرداختن به این موضوع چیست؟

- این موضوع، مورد علاقه‌ بنده بود؛ حدودا 12 سال پیش در اینترنت با سبک زندگی و نوع نگاه جهانی به آن آشنا شدم و به دلیل علاقه‌مندی به صورت جدی در مقطع دکتری این موضوع را دنبال کردم و به عنوان پایان‌نامه خود برگزیدم.

* درباره فصل‌های کتاب «سبک زندگی تجویزی اسلام و ساخت ابزار سنجش آن» توضیحاتی بفرمایید.

- این اثر دارای 9 فصل است: فصلی جامعه‌شناختی و پیشینه‌ای، فصلی‌ روان‌شناختی، دو فصل مربوط به ریشه‌های سبک زندگی اعم از دوران کودکی و قبل از ولادت، دو فصل دیگر نگرش‌های کلی سبک زندگی از جمله؛ نگرش هستی، نوع نگرش انسان به مشکلات خود و دیگران است در واقع، کتاب «سبک زندگی تجویزی اسلام و ساخت ابزار سنجش آن» اموری را که به اصطلاح غربی‌ها سبک زندگی در آن حضور دارد را بیان می‌کند که در این اثر با تفصیل بیشتری به آن پرداخته شده است و این مباحث همگی در کنار هم، روی مخاطب و خواننده اثر گذار خواهد بود.

* در تدوین این اثر از کدام زاویه به موضوع سبک زندگی اسلامی پرداخته‌اید؟

- آنچه که برای بنده اهمیت داشت این است که سبک زندگی را با نگاهی اسلامی بپرورانیم، ضمن اینکه کلیات سبک زندگی اسلامی با کلیات سبک زندگی مطرح در دنیا مشترک است اما در عین حال ویژگی‌های منحصر به فردی دارد که هر کدام به تنهایی قابل بحث است.

در کتاب «سبک زندگی تجویزی اسلام و ساخت ابزار سنجش آن» سبک زندگی براساس مباحث قرآنی مطرح شده است به گونه‌ای که بر زندگی امروزی نیز منطبق باشد، این سبک زندگی از کلیات شروع و سپس به مسائل جزئی‌تر می‌پردازد و در نهایت یک آزمونی نیز برای خواننده کتاب طراحی شده است که جایگاه افراد را به لحاظ داشتن سبک زندگی اسلامی می‌سنجد و مؤلفه‌های هر آزمونی نیز جداگانه از منظر اخلاقی، اجتماعی، فعالیت‌های بدنی مورد توجه قرار می‌گیرد.

* تلقی شما از سبک زندگی اسلامی در این اثر چیست؟

- موضوع سبک زندگی اسلامی، موضوعی جزیره‌ای نیست که بخواهیم تنها بخشی از آن را در وجود انسان و بخش دیگری را در جامعه در نظر گرفت و از بخش‌های دیگر سبک زندگی غفلت کرد؛ لذا نمی‌شود یک خانواده‌ای سبک زندگی اسلامی داشته باشد در حالی که جامعه، محیط زندگی و فضای آموزشی آنها منطبق بر سبک زندگی اسلامی نباشد و نمی‌توان گفت یک شهری سبک زندگی اسلامی داشته باشد در حالی که کل نهادهای آموزشی، نظامی و اقتصادی آن غیراسلامی باشد، همین طور با یک مقیاس متفاوتی نمی‌شود کشوری یک سبک زندگی کاملا اسلامی داشته باشد اما همه مناسبات آن با محیط خارج خود، غیر اسلامی باشد.

این اثر در قالب درختی به نام سبک زندگی اسلامی نوشته شده است که طبیعتا اگر ریشه‌ها، آوند، تنه، شاخه‌ها و سرشاخه‌های این درخت نباشد دیگر درختی شکل نخواهد گرفت از این رو جنبه‌های مختلف سبک زندگی، در کنار هم معنا پیدا می‌کند.

این تحقیق در یک تقسیم‌بندی کلی شامل مباحث نظری، تجربی و میدانی است که آزمون آن تجربی و میدانی است و شاید این آزمون برای مخاطب عام مناسب نباشد اما برای مخاطبان دانشگاهی و کسانی که در حوزه علوم رفتاری مانند؛ روان‌شناسی، جامعه شناسی، علوم تربیتی و مدیریت، فعالیت می‌کنند مفید خواهد بود.

* آیا این آزمون توسط شما طراحی شده است؟

-بله، آزمون را خودم طراحی کردم و از نظر مراتب کامل روان‌سنجی، با تخصص کاملی که اساتید راهنما و مشاور مدنظر دارند آزمونی کاملا فنی و دقیق به شمار می‌رود.

* با توجه به تحقیق‌ها و مطالعاتی که در زمینه سبک زندگی داشته‌اید منابع اسلامی موجود را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

-در کشور ما کار زیادی انجام نشده است، در واقع یک کار با نگاه جامعه‌شناسانه توسط حجت‌الاسلام سعید مهدوی‌کنی انجام شده است و یک کار هم با نگاه روان‌شناختی است که آن هم اثر بنده است که به زودی به چاپ خواهد رسید. اما اجزای پراکنده این کار که حتی صاحبان آثار، عنوان سبک زندگی را بر آن هم نگذاشته‌اند؛ مثلا یک بخشی از سبک زندگی مربوط به خواب و بیداری و آداب آن است که شاید بتوان گفت فلان مؤلف که در خصوص خواب و بیداری از دیدگاه اسلام مطالبی را نوشته است بدون اینکه نام سبک زندگی اسلامی را بر آن گذارد اما به طور غیرمستقیم به یکی از سرشاخه‌های ریز سبک زندگی اسلامی پرداخته است.

بنابراین اگر سبک زندگی را به معنای عام در نظر بگیریم در جامعه ما خیلی به آن پرداخته نشده است و در واقع، اثر من نخستین اثر در این زمینه به شمار می‌رود و خوشبختانه کارهای مختلفی توسط افراد گوناگون در دست اقدام است که اینجانب راهنمایی و یا نظارت آنها را بر عهده ‌دارم.

* از نگاه شما منابع غربی سبک زندگی چگونه هستند؟

- منابع لایف استایل فراوان است اما تنها یک طیفی از آنها محتوا دارد که باید با دقت و توجه به آن دست یافت به طوری که برخی از آنها بخش محدودی از زندگی افراد را در بر می‌گیرد.

* اگر بخواهید نقاط قوت و ضعف اثر خود عنوان کنید، کدامند؟

- نقطه قوت کتاب «سبک زندگی تجویزی اسلام و ساخت ابزار سنجش آن» کاری مورد نیاز و ضروری است که جای خالی آن احساس می‌شود.

از نظر محتوایی نیز سعی بر آن بود که چیزی به لحاظ فنی کم نداشته باشد و اشکالی بر آن وارد نیست اما این گام نخست کار است؛ در همین مدتی که مراحل تدوین و چاپ این کتاب سپری می‌شود انگیزه بسیاری از افراد دیگر را برای انجام کارهایی درباره سبک زندگی اسلامی، برانگیخته است و اما بنده اگر بخواهم به عنوان مؤلف، این کار را در آینده ادامه دهم نیازمند نیروی کار گروهی منسجمی است تا بتوان درخت سبک زندگی را در شاخه‌ها و سرشاخه‌های بسیاری پیش ببرد.

من در یک کار یک نفره توانستم شاخه‌ها را در تقسیم اولیه و سپس در یک تقسیم‌بندی رده دوم و گاهی رده سوم پیش برده و مباحث اسلامی را طرح کنم، اما قطعا نیاز است که رده‌های مدنظر به قدری ریز شود تا بتواند تمام زندگی انسان را در بر بگیرد و پوشش دهد.

همچنین می‌شود سبک زندگی اسلامی را در قالب یک نمایش و به صورت یک بازی رایانه‌ای زیبا‌ نیز ارائه داد به این صورت که ابتدا یک درخت کلی نمایش داده شود که روی شاخه‌ها، ساقه، ریشه و آوندهای آن کلماتی نوشته شده است و کسی که علاقه‌مند است مثلا شاخه زندگی فردی را انتخاب کند که پس از آن شاخه‌های دیگری از این زندگی فردی برای او ظاهر خواهد شد که بدین ترتیب جنبه‌های گوناگونی از سبک زندگی فردی، برای اشخاص معرفی می‌‌شود.