وعده‌های محقق نشده آقای معاون!

ندای انقلاب، مدیران سینمایی که با وعده تولید 300 فیلم در یک سال آمده بودند و صحبت هایی جدی از رونق دادن به تولیدات سینمایی و ایجاد فرصت های بیشتری شغلی می کردند، وضعیت ساخت و ساز فیلم را به سمتی پیش بردند که امسال شاهد تولید 9 فیلم تا ابتدای خردادماه هستیم.

این در وضعیتی است که دو سال قبل در همین زمان 16 فیلم در دست ساخت بود. آمار تولید فیلم های سینمایی در سه سال اخیر، یعنی مقطعی که می توان گفت اغلب پروانه های ساخت فیلم ها از سوی معاونت امور سینمایی فعلی صادر شده، نشانگر روند رو به نزولی است که البته این وضعیت در سایر بخش های سینمای ایران غیر از مساله تولید نیز قابل مشاهده است. ابتدای خردادماه سال 1389 زمانی که 9 ماه از روی کار آمدن شمقدری و تیمش می گذشت 15 فیلم آماده نمایش و اکران نشده، هشت فیلم در مرحله صداگذاری، 9 فیلم در مرحله تدوین، 16 فیلم در مرحله فیلمبرداری و 101 فیلم در مرحله پیش تولید بودند. این آمار در سال 1390 همین تاریخ به این شکل درآمد که 10 فیلم آماده نمایش و اکران نشده، شش فیلم در مرحله صداگذاری، 16 فیلم در مرحله تدوین، 9 فیلم در مرحله فیلمبرداری و 47 فیلم در مرحله پیش تولید قرار داشتند و امسال تا اول خرداد 1391، هفت فیلم آماده نمایش و اکران نشده، هشت فیلم در مرحله صداگذاری، هشت فیلم در مرحله تدوین، 10 فیلم در مرحله فیلمبرداری و 34 فیلم در مرحله پیش تولید هستند.

وعده های مدیران برای رونق سینما

سالی که شمقدری مسوولیت سینمای ایران را برعهده گرفته بود، دو فیلم «اخراجی ها2» ساخته مسعود ده نمکی و «درباره الی...» به کارگردانی اصغر فرهادی توانستند آمارهای فروش را بالاببرند و همچنین اکران ماه رمضان به گونه یی طراحی شده بود که از این فرصت نمایشی که معمولازمان نامناسبی برای نمایش عمومی آثار محسوب می شود به بهترین شکل استفاده شود و سانس های شبانه نمایش فیلم ها راه اندازه شد و استقبال از این طرح قابل توجه بود. با وجود همه این شرایط شمقدری در فاصله شش، هفت ماهه از پذیرش مسوولیت، وضعیت عمومی سینما را چنین تشریح کرد: «سینمای ایران را در 10 الی 12 سال گذشته در مسیر تخریب جلو بردند و در کمتر از دو الی سه سال شرایط را مناسب خواهیم کرد.»او در همان زمان از تمرکز بر تولید فیلم در شهرستان ها صحبت کرده بود و اینکه می توان با استفاده از ظرفیت های موجود در شهرستان ها آمار تولید فیلم را بالابرد و وعده ساخت 300 فیلم در طول یک سال را داد.

شمقدری گفت: «بنا به مصوبه شورای عالی هنر، 30 درصد فیلم های صدا و سیما در حوزه معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ساخته و تولید خواهد شد. با توجه به این دستورالعمل 200 فیلم در شهرستان ها و صد فیلم در تهران طی سال آتی تولید و ساخته خواهد شد.» منظور از سال آتی در این اظهارات شمقدری سال 1390 بود که عملاچنین اتفاقی رخ نداد و گفته او درباره ساخت 300 فیلم محقق نشد. او دی ماه همان سال انتقادهای خود را نسبت به سینما در دوره اصلاحات چنین بیان کرد: «وضعیت در دوران اصلاحات تاحدی پیشرفت داشت که در آن دوران مضمون سینمای ایران تنها به سه عنوان ختم می شود. این در حالی است که در سال های قبل از این دوران تعداد مضامین سینمایی در حدود 15سرفصل بود.

بر این اساس در سال 75 تعداد افرادی که برای دیدن فیلم به سینما رفتند در حدود 56 میلیون نفر بود در حالی که این رقم در سال 79 به 13میلیون نفر کاهش یافت. یکی از دلایل عمده در کاهش تعداد افراد، نبود فیلم هایی با محتوای مناسب برای خانواده های ایرانی بود.»نکته قابل توجه درباره این بخش از سخنان شمقدری دو موضوع تعداد مخاطب و حضور خانواده ها در سینماست که اولابراساس آمار به دست آمده در سال جاری کاهش مخاطب موضوعی بسیار مهم و تهدیدکننده است و نکته دوم اینکه دو فیلم اکران نوروزی که در جریان نمایش از پرده پایین آمدند با همین صفت مناسب نبودن برای خانواده ها امکان ادامه نمایش نیافتند.

شمقدری البته ماجرای تولید 300 فیلم در سال را یک سال بعد از صحبت های قبلی خود چنین اصلاح کرد که او برنامه پنج ساله برای رساندن سینمای ایران به این حجم از تولیدات را دارد و ماجرا را چنین تشریح کرد: «سینمای ایران در آستانه تغییر و تحولات بزرگی است که نمونه آن افزایش تولید سالانه تا 300 فیلم در پنج سال آینده است که 30درصد این فیلم ها قرار است با توجه به الگوی تولید مشترک ساخته شوند.» در این مدت سینمای ایران فیلم هایی داشته که در خارج از کشور تولید شده اند، اما اتفاق تولید مشترک هنوز رخ نداده است و براساس گفته شمقدری قرار است یک سال بعد از پایان مهلت چهار ساله مدیریت شمقدری تولیدات سینمای ایران به 300 فیلم برسد که کاهش جدی ساخت و ساز فیلم سینمایی همچنان افق روشنی در این زمینه پیش رو قرار نمی دهد. علیرضا سجادپور مدیرکل اداره نظارت و ارزشیابی نیز ماجرای تولید 300 فیلم در سال را که کاملابا ظرفیت موجود برای اکران در تضاد است، چنین مطرح کرد: «تعداد فیلم هایی که در سال برای نمایش مجوز داده می شوند 50 تا 70 فیلم است، چون متقاضی اکران بیشتر از این تعداد و سالن های نمایش هم محدود است، پیشنهاد دادم به 300 فیلم مجوز نمایش بدهیم که کمبود فیلم های خانگی نیز جبران شده و تعداد متقاضیان هم کمتر شود، اما از بین این 300 فیلم بهترین ها را برای اکران در سالن های سینما انتخاب کنیم. البته تنها محل نمایش فیلم ها، سالن های سینما نیستند، ما جشنواره های داخلی و خارجی مختلفی داریم و در کنار اینها بحث اکران های خصوصی هم مطرح می شود.»

فرصتی جدی برای فیلمسازانی ناشناس

سه سال اخیر فرصتی جدی برای ورود چهره های تازه به سینما بوده که این موضوع از دو جهت قابل توجه است، اول اینکه برخی از تولیدات این فیلمسازان تازه کار با هزینه های بالایی تولید شده و معمولانتیجه کار کمتر از آنچه که توقع می رفته به دست آمده است و نکته دوم اینکه گرایش جدی به فعالیت این گروه در سینما در وضعیتی است که تامین بودجه در سینما دشوار و دست بسیاری از فیلمسازان برجسته ایرانی از این حمایت ها کوتاه است.

مهدی گلستانه، عباس مرادیان، حمیدرضا چارکچیان، یعقوب غفاری، انوار بلوچ، محمدامین همدانی، احمد عبداللهیان، احسان عبدی پور، روح الله سهرابی، صادق دقیقی، علی نوری اسکویی، اشکان رهگذر، محسن ربیعی، پدرام علیزاده، اسماعیل رحیم پور، سیدمجتبی اسدی پور و مهرداد غفارزاده از جمله کارگردانانی هستند که در این سه سال فیلم های اول یا دوم خود را ساخته اند که البته اینها تعدادی از فیلمسازان تازه کار هستند که نتیجه فیلم شان نیز درباره آنانی که اثرشان به نمایش درآمده کارهایی قابل توجه در سینما نبوده اند. البته چارکچیان از جمله معدود چهره های این جمع است که می توان پیشینه دستیاری و همکاری با کارگردانی سرشناس همچون ابراهیم حاتمی کیا را در کارنامه او دید.

سرگردانی سینما

مدیران مدعی سینمای ایران بعد از سه سال دستاوردی قابل توجه ندارند که بتوان به آن اتکا کرد و از سوی دیگر وعده های خودشان به نتیجه نرسیده و حتی باز کردن درهای سینما برای ورود بی قاعده و قانون فیلمسازان جوان نتوانسته زمینه ساز بروز استعدادهایی خارق العاده برای پربار کردن سینما در سال های آینده شود. کاهش کمی و نسبتا کیفی تولیدات سینمای ایران نشان می دهد، فاصله ها از رسیدن به آمار تولید 300 فیلم در سال به گونه یی که مخاطب را بیش از پیش به سینمای داخلی علاقه مند کند بسیار بیشتر از قبل شده است و کاهش جدی مخاطب و کم تعداد بودن سینماگران سرشناس در میان تولیدکنندگان آثار دلیل این مدعاست.