وصیت نامه امام علی (ع) موضوع بندی شده

سرویس دین و فرهنگ پایگاه خبری ۵۹۸- دکتر سید جواد هاشمی فشارکی/ در این نوشتار ؛ وصیت نامه امام علی (ع) بصورت موضوعی با یک روش ابداعی جهت تدبر بهتر و سهل تر در فهم مطالب روح بخش و عرفانی و پند آموز آن تدوین و ارایه شده است .
این وصیت نامه در سه بخش می باشد. بخش اول گواهی و شهادت به معارف الهی و دین نبوی بوده و سپس امام در 24 موضوع وصیت نموده اند  و در پایان برای اهل بیت (ع) طلب عافیت و خیر کرده اند .

آغاز کلام با نام خدا

بسم الله الرحمن الرحیم

وصیت‌نامه‌ای که امام علی (ع) نگاشت:
هذا ما أوصى بِهِ عَلِيُّ بنُ أبي طالِبٍ

الف) گواهی و شهادت‌نامه

امام علی (ع) در وصیت خود چنین گواهی می‌دهد:

    جز خداوند یکتا معبودی نیست → أن لا إلهَ إلّا اللّهُ وَحدَهُ

    شریکی ندارد → لا شَريكَ لَهُ

    محمد (ص) بنده و فرستاده اوست → وَ أنَّ مُحَمَّدا عَبدُهُ وَرَسولُهُ

    او را با هدایت و آیین حق فرستاد، تا بر همه ادیان چیره شود → أرسَلَهُ بِالهُدى ودينِ الحَقِّ لِيُظهِرَهُ عَلَى الدّينِ كُلِّهِ

    هرچند مشرکان ناخوش داشته باشند → وَلَو كَرِهَ المُشرِكونَ

    درود خدا بر او و خاندانش → صَلَّى اللّهُ عَلَيهِ وَآلِهِ

    نماز، عبادت، حیات و مرگ من برای خداوند پروردگار جهانیان است → ثُمَّ إنَّ صَلاتي وَنُسُكي وَمَحيايَ وَمَماتي لِلّهِ رَبِّ العالَمينَ

    شریکی ندارد و به این امر مأمور شده‌ام → لا شَريكَ لَهُ، وَبِذلِكَ أمِرتُ

    و من از مسلمانانم → و أنَا مِنَ المُسلِمينَ

ب) موضوعات وصیت به پیروان خویش

سپس، امام حسن (ع)، خانواده، فرزندان و همه کسانی که این نامه را می‌خوانند، چنین وصیت فرمود:

    تقوای الهی را رعایت کنید → بِتَقوَى اللّهِ رَبِّكُم

    جز با اسلام از دنیا نروید → وَلا تَموتُنَّ إلّا وَأنتُم مُسلِمونَ

    به ریسمان الهی چنگ بزنید و متفرق نشوید → وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللّهِ جَميعا وَلا تَفَرَّقوا

    آشتی میان مردم، از نماز و روزه برتر است → صَلاحُ ذاتِ البَينِ أفضَلُ مِن عامَّةِ الصَّلاةِ وَالصِّيامِ

    تباهی و اختلاف، دین را نابود می‌کند → أنَّ المُبيرَةَ الحالِقَةَ لِلدّينِ فَسادُ ذاتِ البَينِ

    به بستگان خود بنگرید و با آنان نیکی کنید تا خداوند حسابتان را آسان گیرد → انظُروا ذَوي أرحامِكُم فَصِلوهُم يُهَوِّنُ اللّهُ عَلَيكُمُ الحِسابَ

    خدا را درباره یتیمان در نظر داشته باشید؛ آن‌ها را گرسنه نگذارید و از بین نبرید → اللّهَ اللّهَ فِي الأَيتامِ، فَلا تُغِبّوا أفواهَهُم، وَلا يَضيعوا بِحَضرَتِكُم

    از پیامبر (ص) شنیدم: «هر که یتیمی را سرپرستی کند تا بی‌نیاز گردد، خدا بهشت را بر او واجب می‌کند.»

    خدا را درباره قرآن رعایت کنید؛ مبادا کسی جز شما بر عمل به آن پیشی بگیرد → اللّهَ اللّهَ فِي القُرآنِ، فَلا يَسبِقُكُم إلَى العَمَلِ بِهِ أحَدٌ غَيرُكُم

    خدا را درباره همسایگان رعایت کنید → اللّهَ اللّهَ فِي جيرانِكُم

    خدا را درباره خانه پروردگارتان رعایت کنید؛ تا هستید مبادا خالی بماند → اللّهَ اللّهَ فِي بَيتِ رَبِّكُم

    خدا را درباره نماز رعایت کنید؛ که ستون دین شماست → اللّهَ اللّهَ فِي الصَّلاةِ، فَإِنَّها عَمودُ دينِكُم

    خدا را درباره زکات رعایت کنید؛ که خشم خدا را فرو می‌نشاند → اللّهَ اللّهَ فِي الزَّكاةِ، فَإِنَّها تُطفِئُ غَضَبَ رَبِّكُم

    خدا را درباره ماه رمضان رعایت کنید؛ که روزه در آن سپری در برابر آتش است → اللّهَ اللّهَ فِي شَهرِ رَمَضانَ، فَإِنَّ صِيامَهُ جُنَّةٌ مِنَ النّارِ

    خدا را درباره فقرا و مساکین رعایت کنید؛ آن‌ها را در زندگی خود شریک سازید → اللّهَ اللّهَ فِي الفُقرَاءِ وَالمَساكينَ، فَشارِكوهُم فِي مَعايِشِكُم

    خدا را درباره جهاد با اموال، جان‌ها و زبان‌هایتان رعایت کنید → اللّهَ اللّهَ فِي الجِهادِ بِأموالِكُم وَأنفُسِكُم وَألسِنَتِكُم

    خدا را درباره نسل پیامبر (ص) رعایت کنید؛ مبادا در حضور شما مورد ظلم قرار گیرند → اللّهَ اللّهَ فِي ذُرِّيَّةِ نَبِيِّكُم

    خدا را درباره اصحاب پیامبر (ص) رعایت کنید؛ آنان که بدعت نیاوردند و پناه ندادند → اللّهَ اللّهَ فِي أصحابِ نَبِيِّكُم

    خدا را درباره زنان و کنیزان رعایت کنید → اللّهَ اللّهَ فِي النِّساءِ وَفيما مَلَكَت أيمانُكُم

    بر نماز، نماز، نماز مراقب باشید → الصَّلاةَ الصَّلاةَ الصَّلاةَ

    در راه خدا از سرزنش هیچ کس نترسید → لا تَخافوا فِي اللّهِ لَومَةَ لائِمٍ

    بر نیکی و تقوا یکدیگر را یاری کنید، نه بر گناه و تجاوز → وَتَعاوَنُوا عَلَى البِرِّ وَالتَّقْوى، وَلا تَعاوَنُوا عَلَى الإِثمِ وَالعُدوانِ

    از خدا پروا کنید که سخت‌کیفر است → وَاتَّقُوا اللّهَ إِنَّ اللّهَ شَدِيدُ العِقابِ

ج) وصیت درباره اهل‌بیت (ع)

    خداوند شما را حفظ کند و پیامبرتان را درباره شما نگه دارد

    شما را به خدا می‌سپارم → أستَودَعُكُمُ اللّهَ

    سلام، رحمت و برکات الهی بر شما باد → وأقرَأُ عَلَيكُمُ السَّلامَ وَرَحمَةَ اللّهِ وَبَرَكاتِهِ

پیوست (متن وصیت ) :

الكافي عن عبد الرحمن بن الحجّاج: بَعَثَ إلَيَّ أبو الحَسَنِ موسى عليه السلام بِوَصِيَّةِ أميرِ المُؤمِنينَ عليه السلام وهِيَ: بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحيمِ، هذا ما أوصى بِهِ عَلِيُّ بنُ أبي طالِبٍ، أوصى أنَّهُ يَشهَدُ أن لا إلهَ إلَا اللّهُ وَحدَهُ لا شَريكَ لَهُ، و أنَّ مُحَمَّدا عَبدُهُ ورَسولُهُ، أرسَلَهُ بِالهُدى ودينِ الحَقِّ لِيُظهِرَهُ عَلَى الدّينِ كُلِّهِ ولَو كَرِهَ المُشرِكونَ، صَلَّى اللّهُ عَلَيهِ وآلِهِ. ثُمَّ إنَّ صَلاتي ونُسُكي ومَحيايَ ومَماتي للّهِ رَبِّ العالَمينَ لا شَريكَ لَهُ، وبِذلِكَ امِرتُ و أنَا مِنَ المُسلِمينَ.

ثُمَّ إنّي اوصيكَ يا حَسَنُ وجَميعَ أهلِ بَيتي ووُلدي ومَن بَلَغَهُ كِتابي بِتَقوَى اللّهِ رَبِّكُم ولا تَموتُنَّ إلّا و أنتُم مُسلِمونَ، وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللّهِ جَميعا ولا تَفَرَّقوا، فَإِنّي سَمِعتُ رَسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله يَقولُ: «صَلاحُ ذاتِ البَينِ أفضَلُ مِن عامَّةِ الصَّلاةِ وَالصِّيامِ» و أنَّ المُبيرَةَ الحالِقَةَ لِلدّينِ فَسادُ ذاتِ البَينِ، ولا قُوَّةَ إلّا بِاللّهِ العَلِيِّ العَظيمِ، انظُروا ذَوي أرحامِكُم فَصِلوهُم يُهَوِّنُ اللّهُ عَلَيكُمُ الحِسابَ.

اللّهَ‏ اللّهَ‏ فِي‏ الأَيتامِ‏؛ فَلا تُغِبّوا أفواهَهُم، ولا يَضيعوا بِحَضرَتِكُم؛ فَقَد سَمِعتُ رَسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله يَقولُ: مَن عالَ يَتيما حَتّى يَستَغنِيَ أوجَبَ اللّهُ عَزَّ وجَلَّ لَهُ بِذلِكَ الجَنَّةَ، كَما أوجَبَ لِاكِلِ مالِ اليَتيمِ النّارَ.

اللّهَ اللّهَ فِي القُرآنِ؛ فَلا يَسبِقُكُم إلَى العَمَلِ بِهِ أحَدٌ غَيرُكُم.

اللّهَ اللّهَ في جيرانِكُم؛ فَإِنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه و آله أوصى بِهِم، وما زالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله يوصي بِهِم حَتّى ظَنَنّا أنَّهُ سَيُوَرِّثُهُم.

اللّهَ اللّهَ في بَيتِ رَبِّكُم؛ فَلا يَخلو مِنكُم ما بَقيتُم؛ فَإِنَّهُ إن تُرِكَ لَم تُناظَروا، و أدنى ما يَرجِعُ بِهِ مَن أمَّهُ أن يُغفَرَ لَهُ ما سَلَفَ.

اللّهَ اللّهَ فِي الصَّلاةِ؛ فَإِنَّها خَيرُ العَمَلِ، إنَّها عَمودُ دينِكُم.

اللّهَ اللّهَ فِي الزَّكاةِ؛ فَإِنَّها تُطفِئُ غَضَبَ رَبِّكُم.

اللّهَ اللّهَ في شَهرِ رَمَضانَ؛ فَإِنَّ صِيامَهُ جُنَّةٌ مِنَ النّارِ.

اللّهَ اللّهَ فِي الفُقرَاءِ وَالمَساكينَ؛ فَشارِكوهُم في مَعايِشِكُم.

اللّهَ اللّهَ فِي الجِهادِ بِأموالِكُم و أنفُسِكُم و ألسِنَتِكُم؛ فَإِنَّما يُجاهِدُ رَجُلانِ: إمامٌ هُدى، أو مُطيعٌ لَهُ مُقتَدٍ بِهُداهُ.

اللّهَ اللّهَ في ذُرِّيَّةِ نَبِيِّكُم؛ فَلا يُظلَمُنَّ بِحَضرَتِكُم وبَينَ ظَهرانيكُم و أنتُم تَقدِرونَ عَلَى الدَّفعِ عَنهُم.

اللّهَ اللّهَ في أصحابِ نَبِيِّكُمُ الَّذينَ لَم يُحدِثوا حَدَثا ولَم يُؤووا مُحدِثا؛ فَإِنَّ رَسولَ اللّهِ صلى الله عليه و آله أوصى بِهِم، ولَعنَ المُحدِثَ مِنهُم ومِن غَيرِهِم، وَالمُؤوي لِلمُحدِثِ.

اللّهَ اللّهَ فِي النِّساءِ وفيما مَلَكَت أيمانُكُم؛ فَإِنَّ آخِرَ ماتَكَلَّمَ بِهِ نَبِيُّكُم عليه السلام أن قالَ: اوصيكُم بِالضَّعيفَينِ: النِّساءِ، وما مَلَكَت أيمانُكُم.

الصَّلاةَ الصَّلاةَ الصَّلاةَ، لا تَخافوا فِي اللّهِ لَومَةَ لائِمٍ، يَكفِكُمُ اللّهُ مَن آذاكُم وبَغى عَلَيكُم، قولوا لِلنّاسِ حُسنا كَما أمَرَكُمُ اللّهُ عَزَّ وجَلَّ، ولا تَترُكُوا الأَمرَ بِالمَعروفِ‏

وَالنَّهيَ عَنِ المُنكَرِ فَيُوَلِّيَ اللّهُ أمرَكُم شِرارَكُم ثُمَّ تَدعونَ فَلا يُستَجابُ لَكُم عَلَيهِم، وعَلَيكُم يا بَنِيَّ بِالتَّواصُلِ وَالتَّباذُلِ وَالتَّبارِّ، وإيّاكُم وَالتَّقاطُعَ وَالتَّدابُرَ وَالتَّفَرُّقَ، «وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى‏ وَ لا تَعاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ»(مائده/2)، حَفِظَكُمُ اللّهُ مِن أهلِ بَيتٍ، وحَفِظَ فيكُم نَبِيِّكُم، أستَودَعُكُمُ اللّهَ و أقرَأُ عَلَيكُمُ السَّلامَ ورَحمَةَ اللّهِ وبَرَكاتِهِ.

 «به نام خداوند بخشنده مهربان. اين چيزى است كه على بن ابى ‏طالب وصيّت كرده است. وصيّت كرده است كه گواهى مى‏ دهد جز خداى يكتا معبودى نيست و شريكى ندارد و اين‏كه محمّد صلى الله عليه و آله بنده و فرستاده اوست. او را به هدايت و آيين حق فرستاد، تا او را بر همه دين‏ها غالب سازد، هرچند مشركان خوش نداشته باشند. درود خدا بر او و خاندانش! سپس، همانا نماز و عبادت و حيات و مرگم براى خداوند، پروردگار جهانيان است، شريكى ندارد، به اين فرمان يافته‏ ام و من از مسلمانانم.

سپس اى حسن تو را و همه خانواده و فرزندانم را و هركس را كه اين نامه ‏ام به او برسد، سفارش مى ‏كنم به تقواى الهى و اين‏كه جز به مسلمانى نميريد، همگى به ريسمان الهى چنگ بزنيد و پراكنده نشويد. همانا از پيامبر خدا شنيدم كه مى‏ فرمود:" آشتى دادن ميان افراد، از همه نماز و روزه، برتر است" و آنچه نابود كننده و زداينده دين است، تباهى (و اختلاف) ميان افراد است. لا قوّة إلّا باللّه العلىّ العظيم! به بستگانتان بنگريد، به آنان نيكى كنيد، تا خداوندْ حساب شما را آسان بگيرد.

خداى را، خداى را، درباره يتيمان! مبادا دهانشان را گاهى سير نگه داريد و گاه گرسنه بداريد و در حضور شما تباه شوند. از پبامبر خدا شنيدم كه مى ‏فرمود:" هركس يتيمى را سرپرستى كند تا به بى‏ نيازى برسد، به ‏خاطر اين عمل، خداوندْ بهشت را بر او واجب مى ‏كند، همان‏گونه كه براى خورنده مال يتيم، آتش را واجب كرده است".

خداى را، خداى را درباره قرآن! مبادا كسى جز شما در عمل به آن بر شما پيشى بگيرد.

خداى را، خداى را درباره همسايگانتان! همانا پيامبر صلى الله عليه و آله نسبت به آنان سفارش كرد و پيوسته پيامبر خدا نسبت به آنان سفارش مى ‏كرد، تا حدّى كه پنداشتيم آنان را از ارثبَران قرار مى ‏دهد.

خداى را، خداى را، درباره خانه پروردگارتان! تا هستيد، مبادا از شما خالى بماند؛ چرا كه اگر وا گذاشته شود، [از عذاب الهى‏] مهلت داده نمى ‏شويد. هركس كه آهنگ خانه خدا كند، كم‏ترين بهره‏ اى كه مى ‏برد، اين است كه گناهان گذشته‏ اش آمرزيده مى ‏شود.

خداى را، خداى را درباره نماز، كه بهترين كار است و ستون دين شماست!

خداى را، خداى را، درباره زكات، كه خشم پروردگارتان را فرو مى ‏نشاند!

خداى را، خداى را درباره ماه رمضان، كه روزه گرفتن در آن، سپرى در مقابل آتش است!

خداى را، خداى را درباره فقيران و بينوايان! آنان را در زندگى ‏هاى خودتان شريك كنيد.

خداى را، خداى را درباره جهاد با اموال و جان‏ها و زبان‏هايتان! همانا دو كس جهاد مى ‏كند: پيشواى هدايتگر، يا فرمانبرى كه به هدايت او اقتدا مى‏ كند.

خداى را، خداى را درباره دودمان و نسل پيامبرتان! مبادا در حضور شما و ميان شما ستم ببينند، در حالى كه شما مى ‏توانيد از آنان دفاع كنيد.

خداى را، خداى را، درباره ياران پيامبرتان! آنان كه نه بدعتى گذاشتند، نه بدعت‏ گذارى را پناه دادند. همانا پيامبر خدا نسبت به آنان سفارش كرد و بدعت‏گذار را، چه از آنان و چه از ديگران و نيز پناه دهنده به بدعت‏گذار را لعنت كرد.

خداى را، خداى را درباره زنان و كنيزانتان! آخرين سخنى كه پيامبرتان گفت اين بود كه:" شما را نسبت به دو گروه ناتوان سفارش مى ‏كنم: زنان و كنيزانتان".

نماز، نماز، نماز! در راه خدا از ملامت هيچ ملامتگرى نترسيد. هر كه شما را بيازارد و بر شما تجاوز كند، خداوندْ مدافع شماست. آن گونه كه خداى متعال فرمانتان داده‏

است، به مردمْ نيكو بگوييد، امر به معروف و نهى از منكر را رها نكنيد كه خداوندْ بدانِ شما را بر كارتان مسلّط سازد، آن گاه دعا كنيد و دعايتان عليه آنان مستجاب نشود.

فرزندانم! بر شما باد نيكى و بذل و بخشش به يكديگر. بپرهيزيد از قطع رابطه و پشت به هم كردن و تفرقه! «و بر نيكى و تقوا يكديگر را يارى كنيد و بر گناه و تجاوز همديگر را يارى نكنيد و از خدا پروا كنيد كه خداوند، سخت‏كيفر است».

شما اهل بيت را خداوند حفظ كند و پيامبرتان را نيز درباره [رفتار و كردار] شما حفظ كند. شما را به خدا مى ‏سپارم و سلام و رحمت و بركات الهى را بر شما مى‏ خواهم».