زباله گردی و معضل پسماند در کلان‌شهرها

به گزارش سرویس اجتماعی پایگاه 598، شاید برای شما هم پیش‌آمده باشد که شب‌ها در سر کوچه‌ها تپه‌ای از زباله را ببینید که وجهه ناخوشایندی دارد؛ ولی وقتی یک زباله گرد باشی این زباله‌ها برایت دوست‌داشتنی است! وقتی داخل کوچه‌ای می‌شوی و کیسه‌زباله‌ها را می‌بینی که هنوز شهرداری جمع‌آوری نکرده خوشحال میشی، اصلاً بوی زباله حالت رو خوب میکنه، اینارو جوانی حدوداً سی‌ساله روایت میکند، به شوخی میگوید ما نخاله‌ها آشغالارو دوست داریم!

کمال حدوداً یک‌ساله که شب‌ها زباله گردی میکنه و میگوید خرج موادم رو از این راه درمیارم؛ صبح‌ها یا خوابم یا دنبال مواد. کمال که دارد سعی میکند سیگاری را که کنار لبش هست روشن کند میگوید: قبلاً برای خرج مواد سراغ دوستام و فامیل‌ها می‌رفتم ولی دیگه چوب‌خطم پرشده و کسی بهم پول قرض نمی‌ده و به پیشنهاد یکی از دوستام شب‌ها تو کوچه و خیابون دنبال پلاستیک می‌گردم و صبح‌ها می‌بریم می‌فروشیم؛ هر کیسه‌زباله جمع‌آوری‌شده بسته به جنس زباله‌ها قیمت‌های متفاوتی دارد و با خنده میگه کمک به شهر پاک می‌کنیم!

کمال یک از هزاران است. زباله گردها زیاد شده‌اند. بر سر این‌که چه کسی از زباله‌ها سهم بیشتری ببرد، رقابت است.

فرقی نمی‌کند که لحظاتی قبل سطل زباله را کسی کاویده باشد، نفر بعد تا کمر خم می‌شود و به دنبال سهم خود از چیزیست که نامشان را گذاشته‌ایم «طلای کثیف».

زباله گردی پدیده‌ای جدید و نوظهور است، وقتی شهرداری تصمیم به تفکیک زباله از مبدع گرفت عده‌ای سودجو با تشکیل باندهایی و با سوءاستفاده از معتادین و کودکان کار اقدام به جمع‌آوری و تفکیک زباله می‌کنند و با قیمت کمی از آن‌ها خریداری کرده و به مراکز مدیریت پسماند می‌فروشند.

محمود علی‌گو رئیس اورژانس اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: در بسیاری از کشورهای دنیا، موضوع جمع‌آوری، تفکیک و بازیافت زباله یک موضوع زیست محیطی است، اما برخورد کشورهای دنیا با این موضوع با کشور ما متفاوت است. در کشور ما جمع آوری، تفکیک و بازیافت زباله انسان محور است، در حالی که در برخی از کشورها بر پایه تکنولوژی است. در ایران جمع آوری، تفکیک و بازیافت زباله به جای اینکه یک منبع اقتصادی سالم باشد، به یک معضل اجتماعی (کودک زباله‌گرد) تبدیل شده است.

وی گفت: با استفاده از اپلیکیشن‌های تفکیک، جمع‌آوری و بازیافت زباله می‌توانیم کاری کنیم کمتر شاهد کودک زباله گرد باشیم، به همین منظور با یک فرهنگ سازی می‌توانیم این معضل اجتماعی را مدیریت کرد.

جمع‌آوری، تفکیک و بازیافت پسماندهای خانگی بر اساس قانون جزو وظایف شهرداری‌هاست. آنچه هم‌اکنون در قم به‌صورت ضعیف انجام می‌شود مبتنی بر مشارکت مردم است.

با آموزش می‌توان معضل پسماند را حل کرد
جواد هدایت پور کارشناس مدیریت شهری در گفتگو با شاخه سبز می‌گوید: در اوایل دهه 1360 در شهرهای بزرگ، به سیستم مدیریت پسماندهای شهری توجه بیشتری شد و سازمان‌های بازیافت در کلان‌شهرها تشکیل شدند. در دهه‌های 70 و 80، بازیافت مواد و انرژی از پسماند و سامان بخشیدن به مدیریت پسماندهای شهری، موجب تجدیدنظر در قانون قبلی و تصویب قانون شهرداری‌ها شد. سپس به دنبال گسترش شهرها و اهمیت یافتن پسماندهای شهری در اردیبهشت 1383 با تصویب قانون مدیریت پسماندها در مجلس شورای اسلامی، مدیریت پسماندها مرحله جدیدی از بهینه‌سازی وضعیت مدیریت پسماندهای شهرهای کشور مانند کلان‌شهر پایتخت شد. وی تصریح می‌کند: اگر به بحث آموزش، پژوهش و فرهنگ‌سازی توجه کافی شود، معضل پسماند با مدیریت جامع باید از مرحله تولید تا مرحله نهایی دفع موردبررسی قرار گیرد و با انتخاب روش‌های نوین در فرایند تفکیک زباله، انتقال و جابجایی آن و درنهایت چگونگی ساماندهی و دفع آن، معضل پسماند را حل کرد. این کارشناس با تأکید بر اینکه قانون، هرگونه حمل و جابجایی و ذخیره‌سازی و انتقال ضایعات را طبق آیین‌نامه بر عهده شهرداری گذاشته است، هر فعل‌وانفعال پسماند باید با مجوز شهرداری باشد.

برخورد با مراکز غیرمجاز خرید پسماند
سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری قم با بیان اینکه این افراد با فروش ضایعات خشک به انبارهای غیرمجاز و بازیافت غیراصولی آن‌ها موجبات به خطر افتادن سلامت شهروندان را ایجاد کرده‌اند، تصریح کرد: زباله گردهای سطح شهر که مبادرت به جمع‌آوری ضایعات خشک به‌صورت غیرمجاز می‌کنند به‌نوعی منبع تغذیه کارگاه‌ها و انبارهای غیرمجاز هستند که باید با آن‌ها به‌صورت جدی برخورد شود.

وی همچنین در ادامه از برخورد قانونی با عوامل جمع‌آوری مواد بازیافتی بدون مجوز خبر داد و تصریح کرد: افرادی که اقدام به فعالیت درزمینهٔ جمع‌آوری، نگهداری، خریدوفروش، حمل نقل غیرمجاز پسماند در سطح شهر و محدوده شهری می‌کنند، بر اساس ماده ۱۶ قانون مدیریت پسماند مصوب ۱۳۸۳ مجلس شورای اسلامی به مراجع قضایی ارجاع می‌گردند.

حبیب‌الله مسعودی فرید در گفت‌وگو با پانا گفت: طرح ساماندهی کودکان زباله‌گرد برای حمایت از این کودکان در دستور کار قرار دارد و در این راستا در مراکز بهزیستی ظرفیتی برای پذیرش این کودکان ایجاد شده است. علاوه بر این در طرح جمع‌آوری و ساماندهی کودکان زباله‌گرد، شهرداری‌ها نیز با بهزیستی همکاری می‌کنند.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی افزود: در این طرح کودکان زباله‌گرد مثل کودکان کار و خیابان شناسایی می‌شوند و کودکانی که پس از پذیرش به فرایند درمانی نیاز دارند به مراکز درمانی ارجاع داده می‌شوند. وی تاکید کرد: کودکان زباله‌گرد پس از تهیه گزارش مددکاری جذب می‌شوند و مشکلات کودکان زباله‌گرد بررسی و برای حل مشکلات با خانواده‌هایشان صحبت می‌شود.

نتیجه گیری

در انتها با قبول همه تلاش‌های شهرداری قم برای ساماندهی شرایط موجود حداقل کاری که برای توقف نمایشگاه‌های شبانگاهی زباله گردها امکان‌پذیر است. ایجاد سطل زباله‌های بزرگ است چراکه در این صورت حداقل زباله‌ها کف کوچه و خیابان‌ها رها نمی‌شود و پاکبان می‌توانند به‌راحتی هم تخلیه کنند نه اینکه چند ساعت وقت بگذارند زباله‌های ریخته شده و نایلون‌های که تکه تکه شده اند را جمع‌آوری کنند.