کرونا و خدای رخنه پوش

یکی از تفاوت‌های اساسی دیدگاه‌های غربی با رویکردهای اسلامی، نوع نگرش آن‌ها نسبت به دین و معنویت است. در نگاه غرب، فلسفه‌ی دین و دینداری، رسیدن به آرامش فردی، نظم اجتماعی و رعایت اخلاق خلاصه می‌شود. در حقیقت متفکران غربی با این نوع اندیشه، دین را به کارکردهای آن تقلیل داده‌اند. به‌عنوان‌مثال در شرایط فعلی که بیماری کرونا در جهان شیوع یافته وعده‌ی زیادی از مردم جهان را درگیر نموده، گرایش‌های دینی و دینداری در میان مردم جهان افزایش‌یافته است. درصورتی‌که ازنظر اسلام، دینداری به معنای داشتن دستورالعملی برای زندگی در همه‌ی اوقات و همه‌ی ابعاد، مطابق با دستورات الهی و در راستای نیل به سعادت است.

از آن گذشته، علوم تجربی و عقل، که مبنای تفکرات غربی را تشکیل می‌دهد، محدود به دانش آزمون‌پذیر است و محدودیت‌هایی نیز دارد. ازاین‌رو در مواردی مانند شیوع بیماری‌ها و نزول بلایا که علوم تجربی را توانی برای توجیه آن نیست، به خدا و معنویت متمسک می‌شوند.

 به‌عبارت‌دیگر، خدا در دیدگاه غربی، خدای رخنه پوش است. به این معنا که هر جا رخنه و کمبودی در عالم پدید آید و بشر بادانش تجربی خود نتواند آن را توجیه کند، به خدا رجوع می‌کند.

خدا و معنویتی که در حال حاضر بشر محصور در کرونا به آن روی آورده، نیز از این نوع است. این بشر دست به دامان خداوند شده تا خلأ دانشی خود در کنترل شیوع کرونا را جبران نماید. او نمی‌داند این ویروس از کجا آمده و چطور می‌تواند از شر آن خلاص شود، بنابراین آن را امری ماوراءالطبیعه و خارق‌العاده می‌داند و برای محافظت خود به خدا پناه برده و دست به دعا برمی‌دارد تا از بیماری در امان بماند. اِشکال مهم این نوع از معنویت در این است که غالباً همراه با اعتقاد قلبی به مبدأ و معاد نیست. او این خدا را فقط برای درک و تحمل و توجیه این شرایط ناشناخته می‌خواهد. درنتیجه، هرچه ازنظر علمی پیشرفته‌تر شود، کمتر خود را محتاج پدیده‌ای به نام خدا می‌بیند و کمتر در جستجوی او خواهد بود و قطعاً با نابودی بیماری کرونا یا کشف واکسن آن، دوباره پروردگاری که برای خود، ساخته بود را به ورطه‌ی فراموشی خواهد سپرد.

 بشر می‌تواند این‌گونه باشد که پس از رفع بیماری کرونا و پایان یافتن بلا، خدا را فراموش کند و خداوند برای او بشود همان خدای رخنه پوش، همان خدایی که تنها هنگام ناتوانی و بلا، او را یاد می‌کند؛ اما درعین‌حال از میان ابناء بشر هستند افرادی که در شرایط شیوع بیماری و گرفتاری فهمیدند که در همه‌جا و همیشه نیازمند خداوند هستند و به‌این‌ترتیب حس خداپرستی و خداخواهی‌شان که توسط مادی‌گرایی مدفون‌شده بود، دوباره هویدا شد و به اصل و فطرت خویش بازگشتند.

 ما در تعالیم اسلامی، خدا را همیشه و همه‌جا حاضر و ناظر می‌دانیم. او از رگ گردن به ما نزدیک‌تر است، ما را آفریده و دین را برای رشد و تربیت ما توسط پیامبران نازل نموده تا ما را به کمال برساند. هر چه خیر است از اوست و چه‌بسا شیوع بیماری کرونا نیز وسیله‌ی تکامل و خیر برای بشر باشد. دینداری ما محدود به زمان و مکان و شرایط نیست؛ ازنظر ما دینداری یعنی باور ما به اینکه توسط خداوند قادر متعال خلق‌شده‌ایم، به این دنیا آمدیم تا با رعایت دستورات الهی تکامل پیدا کنیم و درنهایت به‌سوی او بازگردانده می‌شویم.

مریم غازی اصفهانی