فعالان بورس این مطلب را بخوانند

به گزارش پایگاه 598، به نقل از خبرگزاری حوزه در مشهد، هیئت اندیشه‌ورز اقتصاد و الگوی پیشرفت اسلامی معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان در راستای رسالت ترویجی و آموزشی خود و با توجه به تحولات اخیر بازار سرمایه، در ادامه نشست های اقتصادنا، به بررسی ابعاد عملیاتی و مهارتی بورس پرداخت.

در این نشست دکتر سید علی عادل، مدرس بازار مالی و دانش‌آموخته مدیریت مالی دانشگاه امام صادق(ع) به بررسی مفاهیم بازار سرمایه، الزامات ورود به بورس، جایگاه بورس در کنار سایر بازارها در اقتصاد و سیر تحول شاخص‌های بازار سرمایه، عوامل جذابیت بورس و دیدگاه منتقدان و مخالفان، برخی از مهارت‌های مورد نیاز برای فعالیت در بورس و نهایتا نهادهای سرمایه‌گذاری نظیر صندوق‌های سرمایه‌گذاری پرداخت.

آَشنایی با مفهوم سرمایه‌گذاری، ریسک و بازده

وی در این نشست با بیان این که در خصوص بازار سرمایه و بورس باید گفت: یکی از ارکان سرمایه‌گذاری، بازار سرمایه است. اما مفهوم سرمایه‌گذاری این است که ما بعضی از لذت‌ها را به تعویق بیندازیم تا در آینده بازده بیشتری کسب کنیم، گفت: به‌ عنوان مثال اگر می‌توانیم امروز منزل بزرگی خریداری کنیم، فعلاً از خرید آن دست برداریم و حتی مستأجر باشیم و سرمایه‌گذاری کنیم تا با استفاده از سود حاصل از سرمایه‌گذاری، بتوانیم منزل بزرگ‌تری خریداری کنیم. یا مثل اینکه سفر را کنار بگذاریم و در آینده که به سود بیشتری رسیدیم، این کار را انجام بدهیم.

دانش آموخته مدیریت مالی دانشگاه امام صادق(ع) با بیان این که در زمینه مباحث مالی، ما با دو مفهوم ریسک و بازده آشنا می‌شویم، ابراز کرد: عموماً واژه ریسک را به معنای خطر کردن می‌گیرند، اما اصطلاحاً به احتمال عدم وقوع یک رویداد، ریسک می‌گویند. در مورد بازده نیز باید بگوییم که معمولاً ریسک و بازده ارتباط مستقیمی با یکدیگر دارند و در جایی که ریسک بیشتری را متحمل شویم، بازده بیشتری را نیز می‌توانیم انتظار داشته باشیم.

وی ادامه داد: حتماً با این پیشنهاد مواجه شده‌اید که اگر قصد سرمایه‌گذاری دارید، خودتان آن را مدیریت کنید، نه اینکه آن را به شخص دیگری بسپارید. اصولاً سپردن سرمایه به دیگران این ریسک را دارد که از اساس سرمایه ما از دست برود؛ لذا یا باید خودمان مستقیماً وارد شویم یا اینکه سرمایه‌مان را به نهادها و سازمان‌های مجاز بسپاریم. بنابراین باید به خوبی تحقیق کنیم و سرمایه‌مان را به هرجایی یا هر کسی نسپاریم.

فرصت‌های سرمایه‌گذاری

دکتر عادل با بیان این که دسته‌بندی‌های مختلفی برای فرصت‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد، اما به‌طور کلی تأمین مالی در اقتصاد از دو بازار پول و سرمایه صورت می گیرد، ابراز کرد: نماد بازار پول، بانک‌ها و نماد بازار سرمایه، بورس است؛ همچنین موارد دیگری نیز مانند بیمه‌ها وجود دارند که ریسک مربوط به این دو بازار را پوشش می‌دهند.

مدرس بازار مالی با بیان این که سپرده‌گذاری در بانک‌ها یکی از فضاهایی است که می‌توان در آن‌ها سرمایه‌گذاری کرد، افزود: در این زمینه توصیه می‌شود که در بانک‌ها و مؤسسه‌هایی سرمایه‌گذاری کنید که تحت نظر بانک مرکزی باشند. در سایر مؤسسات به هیچ وجه وارد نشوید؛ هرچه نرخ سود بالاتر و اغواکننده‌تر باشد، ریسک هم بالاتر خواهد بود.

وی با بیان این که سرمایه‌گذاری از طریق بورس به این شکل است که ما می‌توانیم سهام یک شرکت را داشته باشیم یا سبدی از سهام را داشته باشیم یا اینکه اوراق مختلفی مانند مشارکت، اجاره یا مواردی از این دست را خریداری کنیم، عنوان کرد: در حقیقت این اوراق بر اساس عقود اسلامی طراحی شده‌اند.

دکتر عادل با بیان این که همچنین یکی دیگر از ارکان بازار سرمایه، خرید واحدهای سرمایه‌گذاری از صندوق‌های سرمایه‌گذاری است، بیان کرد: خرید واحدهای سرمایه‌گذاری به معنای ورود غیرمستقیم به بازار سرمایه می‌باشد، برخلاف جایی که ما در بورس به صورت مستقیم اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنیم. صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلفی در بورس اوراق بهادار تهران مطرح شده‌اند و نزدیک به ۱۲ سال است که فعال هستند.

مدرس بازار مالی با بیان این که ما به طور کلی سه دسته از صندوق‌های سرمایه‌گذاری را پیش روی خودمان داریم، افزود: دسته اول صندوق سرمایه‌گذاری سهامی که بیش از ۷۰ درصد از دارایی‌های این صندوق‌ها سهام است؛ دسته دوم صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط که در آن‌ها درصد سهام کمتر است و به حدود ۵۰ درصد می‌رسد و دسته سوم نیز صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت است که به شما درآمد ثابتی را عرضه می‌کنند.

وی با بیان این که از سوی دیگر در کنار مواردی که ذکر شد این گزینه نیز وجود دارد که ما با شرکت‌های سبدگردان قرارداد ببندیم، بیان کرد: باید توجه داشته باشید که در زمینه قضایی، هیچ حق اعتراضی برای افرادی که به دلیل اعتماد به سبدگردان‌های غیرقانونی دچار ضرر و زیان می‌شوند، قرار داده نشده است. به همین دلیل توصیه می‌شود که با شرکت‌های سبدگردان دارای مجوز که سازمان بورس آنان را معرفی کرده همکاری کنید.

دکتر عادل با بیان این که در طول سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۷ اگر بازدهی اوراق مشارکت را با نرخ تورم مقایسه کنید، متوجه خواهید شد که سرمایه‌گذاری در این زمینه در برخی از سال‌ها حتی همراه با ضرر نیز بوده است، خاطرنشان کرد: در حقیقت در آن سال ها حتی ممکن بوده است که نرخ بازدهی آن‌ها در آن سال‌ها کمتر از نرخ تورم باشد.

مدرس بازار مالی ادامه داد: اگر بازدهی سرمایه‌گذاری در زمینه سکه را بررسی کنیم، می‌بینیم که در برخی از سال‌ها این بازدهی به بالای ۱۰۰% می‌رسد، اما در برخی دیگر این بازدهی منفی بوده است؛ به عنوان مثال در سال ۱۳۹۰ بازار سکه حدود ۱۱۰ درصد و در سال ۱۳۹۷ حدود ۱۷۰ درصد بازدهی داشته، اما در سال ۱۳۹۲ این بازدهی منفی بوده است؛ همچنین اگر بازدهی سرمایه‌گذاری در زمینه دلار را بررسی کنیم، می‌بینیم که در سال ۱۳۹۰ این بازدهی به ۲۲۰ درصد می‌رسد و در سال ۱۳۹۷ حدود ۱۶۰ درصد بازدهی داشته و در سالی مثل ۱۳۹۱ این بازدهی منفی بوده است.

ایران؛ کشوری مبتنی بر تأمین مالی بانکی

دانش آموخته مدیریت مالی دانشگاه امام صادق(ع) با بیان این که در یک طبقه‌بندی دیگر، سیستم اقتصادی را می‌ توان به دو بخش واقعی و مالی تقسیم بندی نمود، ابراز کرد: بخش مالی به سه بازار یعنی بازار بیمه، پول و سرمایه تقسیم می‌شود و براساس همین تقسیم‌بندی می‌شود کشورها را نیز دسته‌بندی کرد.

وی با بیان این که کشورهایی که مبتنی بر بازار سرمایه هستند، به آن‌ها کشورهای «سرمایه‌ پایه» گفته می‌شود یا کشورهایی که مبتنی بر بازار پول هستند که به آن‌ها کشورهای «پول‌پایه» گفته می‌شود، عنوان کرد: تجربه نشان داده است که در میان کشورهای جهان اولی، کشورهایی نیز هستند که بازار پول قدرتمندی دارند و در عین حال کشورهای دیگری نیز وجود دارند که بازار سرمایه قدرتمندی دارند. با این وجود در ادامه خواهیم گفت که در شرایط فعلی کشور ما، اگر به سمت بازار سرمایه و توسعه آن برویم، منافع زیادی برای ما خواهد داشت.

انواع بازارهای مالی و ناظران آن

دکتر عادل با بیان این که در بازار مالی برای هر یک از بخش‌های آن یک نهاد ناظر وجود دارد؛ ابراز کرد: نهاد ناظر مربوط به بازار بیمه، بیمه مرکزی است؛ نهاد ناظر مربوط به بازار پول، بر بازار سرمایه، سازمان بورس و اوراق بهادار نظارت دارد.

وی ادامه داد: نهادهایی که در سازمان بورس فعال هستند شامل شرکت بورس تهران، شرکت فرابورس ایران، شرکت بورس انرژی ایران، شرکت بورس کالای ایران شرکت سپرده‌گذاری، کانون‌های خودانتظام، نهادهای مالی و ناشران اوراق بهادار می باشند و نهادهای زیرمجموعه بانک مرکزی شامل بانک‌های تجاری، مؤسسات مالی و اعتباری، تعاونی‌های اعتبار، لیزینگ‌ها(شرکت‌های واسپاری)، صرافی‌ها و صندوق‌های قرض‌الحسنه هستند.

دانش آموخته مدیریت مالی دانشگاه امام صادق(ع) با بیان این که کشور ما تقریباً یک کشور بانک‌پایه است و براساس آمارهای موجود تقریباً ۸۰ درصد از تأمین مالی کسب‌وکارهای اقتصاد ما از طریق بانک‌ها صورت می‌گیرد، یادآور شد: سهم بازار سرمایه از این تأمین مالی حدود ۲۰ درصد است و بر این اساس، بازار سرمایه در مراحل رشد خود قرار دارد.

آشنایی با برخی از شاخص‌های بازار سرمایه

دکتر عادل با بیان این که در بورس اوراق بهادار برخی از شاخص‌ها راهنمای ما هستند، ابراز کرد: در بازار سرمایه با ۹ شاخص کل قیمت، شاخص هم وزن، شاخص بازده نقدی،شاخص قیمت و بازده نقدی،شاخص صنعت و شاخص مالی، شاخص سهام آزاد شناور، شاخص بازار اول و بازار دوم، شاخص ۵۰ شرکت برتر وشاخص ۳۰ شرکت بزرگ روبرو هستیم.

وی با بیان این که بازار سرمایه ساختار جذابی دارد که شما در آن هم در سود و هم در زیان سهیم هستید؛ لذا دغدغه ربا را ندارید، بیان کرد: در بازار سرمایه عوامل اصلی مؤثر بر افزایش قیمت سهام شامل افزایش حجم نقدینگی، محدودیت سهام شناور، محدودیت و جذابیت کمتر سرمایه‌گذاری یا سفته بازی در بازارهای رقیب و همچنین حمایت گسترده و همه‌جانبه حاکمیت (نه فقط «دولت») از بورس می شوند.

برخی از نگرانی‌های سرمایه‌گذاران بورس

مدرس بازار مالی با بیان این که از سوی دیگر یکی از نگرانی‌های مردم نسبت به بازار سرمایه، بحث سهام عدالت است، خاطرنشان کرد: سهام عدالت یک پروسه چند ساله را طی کرده و حالا تقریباً به سرانجام رسیده است. سهام عدالت متشکل از ۳۶ شرکت بورسی است که به افراد خاصی تعلق گرفته بود و باعث می‌شد ضریب جینی کاهش یابد و سطح رفاه این افراد بهبود یابد. نگرانی سرمایه‌گذاران از این جهت بود که در اثر آزادسازی سهام عدالت، افرادی که تجربه کافی نداشته، وارد بازار سرمایه شوند و سهام عدالت را بفروشند که نتیجه‌اش نابسامانی در بازار سرمایه بود. اما در روزهای اخیر مسئولین کشور این نگرانی را با توضیحاتی که دادند برطرف کردند.

دکتر عادل با بیان این که نگرانی بعدی سهامداران این است که دولت قصد دارد از طریق بازار سرمایه، کسری بودجه خود را که تقریباً معادل ۲۵۰ هزار میلیارد تومان است جبران کند، ابراز کرد: دولت در همین راستا سهام «شستا» و ETF (دارایکم) را در بورس عرضه کرد که از این طریق حدود ۱۰ درصد از کسری بودجه خود را تأمین کرده، اما ۹۰ درصد از آن هنوز باقی مانده است. همین کسری بودجه باقی‌مانده می‌تواند انگیزه‌ای باشد برای اینکه دولت همچنان از بازار سرمایه حمایت کند. یکی دیگر از عواملی که باعث می‌شود دولت از بازار سرمایه حمایت کند، این است که با هدایت نقدینگی از بازارهای موازی (مثل بازار ارز) به بازار سرمایه بتواند تورم را کنترل کند و همچنین به ثبات نرخ ارزهای خارجی دست پیدا کند. دولت با این کار می‌تواند بازار ارز را از دست سفته‌بازان خارج کند.

جمع‌بندی نظرات کارشناسان برای سرمایه‌گذاری در بورس

وی با بیان این که بر این اساس باید گفت که بازار سرمایه در کشور ما قابلیت رشد را دارد، اما باید توجه داشته باشید که هرچقدر این بازار رشد پیدا می‌کند، ریسک آن نیز افزایش می‌یابد، گفت: در عین حال باید توجه داشته باشید که هنگام ورود به این بازار حتماً آموزش ببینید و مطالعه و تحقیق داشته باشید. البته اگر خودتان به طور مستقیم نمی‌خواهید در این بازار وارد شوید، می‌توانید از مؤسسات مورد اعتماد سازمان بورس برای سرمایه‌گذاری استفاده کنید که به آن‌ها «صندوق‌های سرمایه‌گذاری» می‌گویند. در کنار همه این موارد، باید تحلیل‌های رفتاری را نیز در نظر داشته باشد؛ اینکه شاخص کل بعد از رسیدن به سطح یک میلیون واحد دچار اصلاح می‌شود و رفتارهای هیجانی را از مردم شاهد هستیم، باید مورد تحلیل قرار بگیرد. طبیعی است که با افزایش تعداد سهامداران بازار سرمایه، رفتارهای هیجانی نیز شدت بگیرد و هر از گاهی شما تابلوی بورس را قرمز ببینید، یا اینکه تابلوی بورس به طور پیوسته سبز باشد.

راه‌های فعالیت در بورس؛ مستقیم و غیرمستقیم

مدرس بازار مالی با بیان این که به طور کلی اگر افراد بخواهند در بازار سرمایه فعالیت داشته باشند، دو راه مستقیم و غیرمستقیم وجود دارد، خاطرنشان کرد: سرمایه‌گذاری مستقیم یعنی اینکه شما کد بورسی دریافت کنید و خودتان اقدام به خرید و فروش سهام کنید. اما همان‌طور که می‌دانید فعالیت بازار سرمایه از ساعت ۸:۳۰ صبح شروع می‌شود و تا ساعت ۱۲:۳۰ ادامه دارد؛ این محدوده دقیقاً همان بازه زمانی است که افراد مشغول فعالیت‌های روزمره هستند؛ در نتیجه همه نمی‌توانند در این ساعت به خریدوفروش سهام بپردازند. بنابراین توصیه می‌شود که این افراد به جای سرمایه‌گذاری مستقیم، روش غیرمستقیم را انتخاب کنند.

وی با بیان این که سرمایه‌گذاری غیرمستقیم نیز از دو طریق خرید واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری و همچنین انعقاد قرارداد سبدگردانی با شرکت‌های سبدگردان دارای مجوز صورت می گیرد، بیان کرد: خرید واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیاز به کد بورسی ندارد، بلکه کافی است شما به سایت آن صندوق سرمایه‌گذاری مراجعه کرده و یکی از واحدهای سرمایه‌گذاری را خریداری کنید. شما هر روز می‌توانید قیمت این واحدهای سرمایه‌گذاری را بررسی کرده و متوجه شوید که دارایی شما کاهش یا افزایش پیدا کرده است. توصیه بنده به شما این است که از طریق این صندوق‌های سرمایه‌گذاری به بازار سرمایه وارد شوید.

دکتر عادل با بیان این که در مورد سبدگردانی نیز همان کارگزاری‌هایی که به شما کد بورسی می‌دهند، اقدام به سبدگردانی نیز می‌کنند، افزود: به دلیل استقبال خوبی که از این بازار صورت گرفته، اخیراً بعضی از کارگزاری‌ها حداقل سرمایه برای این کار را به مبلغ ۱۰ میلیارد تومان رسانده‌اند و همین امر باعث می‌شود که کار برای سرمایه‌گذاران خرد دشوار شود. به همین دلیل توصیه می‌کنم که از واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری بهره‌مند شوید.