پایگاه 598: مبلغی را که مستاجر در بدو انعقاد قرارداد نزد مالک یا موجر گرو میگذارد ، رهن نامیده میشود و چک ضمانت تخلیه تضمینی است از سوی مستاجر به موجر برای ملک اجاره داده شده و این مبلغ به عنوان قرض الحسنه توسط مستاجر به مالک داده میشود و قانوناََ هر زمانی که مستاجر آن را درخواست کند، حق دریافت مبلغ داده شده را دارد.
چک ضمانت تخلیه
اما در قرارداد اجاره شرط میشود تا پایان مدت اجاره، مستاجر حق مطالبه وجه داده شده را ندارد. در ضمن به صورت عرفی نیز چنین است که مستاجر تا زمان پایان عقد قرارداد حق مطالبه مبلغی را که به عنوان رهن نزد موجر گرو گذاشته اسـت، ندارد؛ بنابراین اگر زمان قرارداد به اتمام برسد، مستاجر میتواند درخواست پس گرفتن وجه داده شده به عنوان رهن را داشته باشد، در غیر این صورت قرارداد به طور توافقی بین موجر و مستاجر تمدید میشود و همین تعهد تا زمان تعیین شده باقی میماند. اما اگر قرارداد تمام شود، مالک تقاضای تخلیه ملک مذکور را میکند و مستاجر در قبال تخلیه ملک حق مطالبه مبلغی و چک ضمانت تخلیه را که به عنوان رهن نزد موجر گرو گذاشته است، دارد.
مطابق قانون روابط موجر و مستاجر در سال ۵۶، تخلیه ملک اجاره داده شده همزمان با دریافت مبلغی که به عنوان رهن نزد موجر است، صورت میگیرد.
اگر به هر دلیلی موجر در باز گرداندن مبلغ رهن به مستاجر کوتاهی و مستاجر در مطالبه حقوق خود به مشکلاتی برخورد کند میتواند از طریق تقدیم دادخواست به مراجع قضایی حقوق خود را مطالبه کند. در صورتی که مبلغ رهن کمتر از پنج میلیون تومان باشد، با مراجعه به شورای حل اختلاف حقوق خود را مطالبه میکند و اگر مبلغ رهن بیش از پنج میلیون تومان باشد، باید به دادگاه عمومی مراجعه کند؛ زیرا به دلیل بالا بودن مبلغ باید قبل زمان صدور حکم از طریق توقیف اموال بلامعارض موجر، طلب خود را بگیرد و یا در صورت گرفتن چک تخلیه برای وصول چک ضمانت تخلیه آن اقدام کند.
بهترین کار نوشتن اظهارنامهای توسط مستاجر است که طی آن مقرر شود در قبال چک ضمانت تخلیه، مستاجر پولی را که به عنوان رهن نزد مالک قرار داده است، به بنگاه یا به حساب مستاجر واریز کند؛ در این صورت موجر نمیتواند مدعی هیچ چیز باشد. خسارتی که به مستاجر وارد میشود نیز از طریق این اظهارنامه قابل مطالبه است.
این اظهارنامه یکی از مستندات دعوایی است که در صلاحیت دادگاه حقوقی قرار دارد و طی آن توسط مستاجر درخواست مطالبه پول رهن از دادگاه میشود.
از لحاظ قانونی وقتی قرارداد اجاره تمام شود مستاجر هیچ حق و حقوقی در ماندن در ملک مذکوره را ندارد و حتی در صورت پس نگرفتن مبلغ رهن، باید اقدام به تخلیه ملک کند. مستاجر مبلغی را که به عنوان رهن نزد موجر گرو گذاشته است، میتواند پس از اتمام مدت اجارهنامه از طریق مراجعه به دادگاه و تنظیم دادخواست دریافت کند.
بر اساس ماده ۴۹۴ قانون مدنی، بعد از اتمام عقد قرارداد اجاره مستاجر مکلف به تخلیه ملک بوده و از طریق تقدیم دادخواست، دادگاه حکم صادر میکند.
خسارت تاخیر در بازگرداندن مبلغ رهن دریافت خسارت وارد شده به مستاجر توسط موجر به دلیل تاخیر در بازگرداندن مبلغ رهن شرایطی دارد که در ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی مورد اشاره قرار گرفته است؛ بر این اساس، تشخیص میزان خسارت وارده از طریق موجر به مستاجر طبق شاخص بانک مرکزی است و نه از طریق تشخیص کارشناس.