این اولین سفر اروپایی روحانی بعد از خروج آمریکا از توافق هسته ای است و خبرگزاری فرانسه نوشت سفر رئیس جمهور ایران به منظور حفظ برجام صورت میگیرد. این در حالی است که برخی معتقدند حفظ توافق بدون وجود آمریکا اقدامی بسیار سخت می باشد. اگر چه اتحادیه اروپا در اولین تضمین عملیاش برای محافظت از شرکتهای اروپایی در برابر تحریمهای آمریکا «قانون انسداد» را مطرح کرده اما این که تا چه میزان در نهایت این قانون برای مصون ماندن از تحریم های ثانویه و حفظ منافع ایران کارایی داشته باشد در هاله از ابهام قرار دارد. بدلیل ساختار درهم تنیده نظام مالی و اقتصادی بین المللی و ارتباط اروپا و آمریکا عملیاتی شدن این قانون سخت می باشد.
همچنین رئیس جمهور آمریکا در پی ناکام کردن تلاش ایران و کشورهای اروپایی برای حفظ برجام و امضای توافقی جدیداست. چند روز قبل دونالد ترامپ بر این خواسته خود تاکید کرد و گفت: آنها{ایران} در پی حفظ توافق هستهای هستند ولی من به شما می گویم که به زودی، آنها بازخواهند گشت و برای توافقی بهتر با ما مذاکره خواهند کرد و ما به این توافق دست خواهیم یافت.
تلاش های اتریش برای حفظ برجام
بر اساس برنامه های صورت گرفته حسن روحانی ابتدا به سوئیس خواهد رفت. دیروز دولت سوئیس با انتشار بیانیهای اعلام کرد: حسن روحانی رئیسجمهور ایران قرار است روزهای دوم و سوم جولای به سوئیس سفر کند و رئیسجمهور این کشور در شهر زوریخ از او استقبال خواهد کرد.
دولت سوئیس در ادامه اعلام کرد یکسری توافقها و اعلامیهها قرار است در جریان این دیدارها امضا شود و بهعلاوه توافق هستهای با ایران و وضعیت کنونی خاورمیانه نیز مورد بحث و رایزنی قرار خواهد گرفت. بنابر اعلام دولت سوئیس، موضوع دیگری که در دستور کار قرار دارد، رایزنی درباره چگونگی تعمیق روابط دوجانبه میان تهران و برن پس از تصمیم آمریکا برای خروج از توافق هستهای با ایران و بازگرداندن تحریمها علیه این کشور است.
مارکوس لایتنر سفیر سوئیس در تهران نیز درباره تلاش طرفهای اروپایی برای حفظ برجام به ایسنا گفت: «کارهای بسیاری درحال انجام است تا سرمایهگذاری میان ایران و اروپا حفظ شود و در هفتههای آینده نتیجه اقدامات و تلاشهای اروپاییها را خواهیم دید که به کجا رسیده است.»
روحانی روز 13 تیر به اتریش خواهد رفت. البته دو سال پیش نیز رئیس جمهور قرار بود به اتریش سفر کند اما بنا به دلایلی از جمله انجام انفجارهایی در اروپا سفر لغو شد. البته همان زمان هاینتس فیشر، رئیسجمهوری وقت اتریش در مصاحبه با خبرگزاری صدا و سیما درباره مشکل ارتباط از طریق سوئیفت تاکید کرده بود: «اتریش و اروپا به تنهایی نمیتوانند تحریمهای سوئیفت را لغو کنند. موضوع لغو تحریمهای سوئیفت در حال حاضر در جامعه بینالملل به ویژه در آمریکا در حال بررسی و گفتوگو است. با این حال نمیتوانم پیشبینی کنم که به چه مدت زمان نیاز دارد.»
حال باید دید با خروج ترامپ از توافق، کشورهای اروپایی می توانند تضمین هایی عملی برای حفظ برجام به ایران ارائه دهند یا خیر؟.
قبل از خروج آمریکا از توافق هسته ای فرانسه، انگلیس و آلمان برای پاسخ به انتقادات ترامپ و راضی کردن او برای ماندن در برجام تلاش داشتند تحریم های جدیدی را علیه ایران وضع کنند اما دو کشور اصلی که اجازه وضع تحریم های جدید علیه ایران را ندادند اتریش و ایتالیا بودند. آن زمان وزیر خارجه اتریش در گفتگو با رسانه ها اعلام کرد تحریم های جدید علیه ایران تنها به نفع گروه های تندرو خواهد بود و آنها را تحریک می کند تا از توافق هسته ای که در سال ۲۰۱۵ بدست آمد خارج شوند. در این صورت منطقه پرتنش خاورمیانه باردیگر شاهد مسابقه تسلیحاتی آن هم در زمینه اتمی خواهد شد.
اما با خروج آمریکا از توافق هسته ای و بعد از به راه افتادن موج خروج شرکت ها و بانک ها از ایران اوبر بانک اتریش اعلام کرد با توجه به فشارهای آمریکا فعالیت های خود در ایران را متوقف خواهد کرد. سال 2017 این بانک با ایران قراردادی امضا کرد که به موجب آن میتوانست مبادرت به تامین مالی پروژه های داخل ایران کند. اوبر بانک یکی از اولین بانک های اروپایی بود که از زمان توافق هسته ای ایران با شش کشور دیگر در سال 2015 و رفع بسیاری از تحریم ها علیه ایران دست به چنین کاری زده بود.
اوبر بانک در سایت خود اعلام کرد: اوبربانک در دو سال اخیر از مشتریان زیادی و همچنین کسب و کار آن ها در ایران حمایت کرده است ولی خطری که به واسطه تحریمهای ثانویه آمریکا برای شرکت های اروپایی پیش آمده ما را مجبور به عقب نشینی کرده است.
در روزها و هفتههای اخیر شرکتهای بزرگی نظیر توتال، مرسک، پژو، جنرال الکتریک، هانی ول، بوئینگ، لوک اویل، ریلاینس، داور کورپوریشن و زیمنس، از بیم تحریمها اعلام کردهاند همکاری با ایران را متوقف میکنند.