پشت پرده پرداخت دیه کارگران معدن یورت

در آن زمان مشخص شد که کارفرمای این معدن برای صدها کارگری که در آن معدن مشغول به کار بودند فقط تعداد ۴۰ بیمه نامه بی‌نامِ مسئولیت مدنی کارفرما در مقابل کارکنان تهیه کرده است. شرکت بیمه آسیا نیز به عنوان بیمه‌گر معدن، در آن زمان این آمار را تایید کرد. البته این آمار چندان عجیب نبود، چرا که در جامعه ‌ای که ضریب نفوذ بیمه‌اش به زحمت به عدد ۲ می‌رسد انتظاری بیش از این نمی‌رود؛ کما اینکه همینک نیز در ایران معادن و کارگاه‌هایی وجود دارد که با داشتن تعداد زیاد کارگر، کارگران عادی آن حتی از داشتن بیمه تامین اجتماعی هم محرومند چه رسد به بیمه نامه مسئولیت مدنی! ‌

اما در صنعت بیمه اصلی وجود دارد به نام "حد اعلای حسن نیت" که بر اساس آن عقد بیمه‌ مبتنی بر حسن نیت طرفینِ عقد، یعنی بیمه‌گذار و بیمه‌گر است. در عقد بیمه "حسن نیت" باید در کلیه مراحل اعتبار عقد و حتی قبل از صدور بیمه‌نامه نیز رعایت شود. با توجه به اصل حسن نیت، بیمه‌گذار می‌بایستی هنگام صدور بیمه‌نامه کلیه اطلاعاتی را که از مورد بیمه دارد و به درستی و با حسن نیت کامل به بیمه‌گر اعلام کند. حتی در صورت تشدید خطر حین مدت اعتبار بیمه‌نامه نیز بیمه‌گذار بایستی مراتب را به اطلاع بیمه‌گر برساند. همچنین هنگام وقوع خسارت بیمه‌گذار موظف است با حسن نیت کامل کلیه اطلاعات لازم برای رسیدگی خسارت را در اختیار بیمه‌گر قرار دهد. طبق این اصل، بیمه‌گر نیز موظف است که در سند بیمه (بیمه نامه) هر آنچه نشان دهنده تعهدات اوست، چه از لحاظ کیفی و چه از نظر کمی، به وضوح ذکر کند و مواردی را که به نحوی از انحا در صورت بروز حادثه می تواند مؤثر در پرداخت خسارت باشد در بیمه نامه قید کند؛ به طوری که تعهدات بیمه گر از هر جهت برای بیمه گذار معین و مشخص باشد.

اما در بسیاری از موارد در ایران دیده می‌شود که این اصل چندان جدی گرفته نمی‌شود؛ کما اینکه در حادثه معدن یورت نیز بیمه گذار (مدیرعامل معدن) باید ریسک های موجود را دقیق به بیمه‌گر اعلام می‌کرد و بیمه گر نیز موظف بود مدیریت ریسک دقیق‌تری داشته باشد.

جدا از این موضوع با اینکه در ماه ابتدایی حادثه اعلام شده بود مدیر آن معدن برای کارگرانش فقط ۴۰ بیمه نامه مسئولیت تهیه کرده، مدتی پس از حادثه، شرکت بیمه آسیا خبری روی سایت رسمی خود منتشر و اعلام کرد که به ازای هر فوتی این فاجعه ملی دیه‌ای معادل ۲۱۰ میلیون تومان به خانواده‌اش پرداخت کرده است، اما این در حالی است که چند روز پیش از اعلام این خبر، رییس کل بیمه مرکزی در نشست خبری با حضور بیش از ۷۰ خبرنگار در پاسخ به ایسنا درباره پرداخت دیه فوت شدگان این فاجعه ملی گفته بود که "صنعت بیمه مسئول پرداخت دیه به همه فوت شدگانِ معدن یورت نیست. آن معدن تنها برای ۴۰ نفر بیمه مسئولیت داشت و صنعت بیمه تنها از بین آن ۴۴ نفر فوت شده به ۴۰ نفر دیه پرداخت خواهد کرد. "

در آن جلسه عبدالناصر همتی تاکید کرده بود که "به هیچ وجه خلاف بیمه‌نامه مبلغی بابت دیه کشته‌شدگان معدن آزادشهر یورت گلستان پرداخت نمی‌شود. آن بیمه‌نامه‌هایی که شرکت بیمه آسیا صادر کرده بود، سقف داشتند و این شرکت بیشتر از این سقف خسارت ها را پرداخت نخواهد کرد. "

این صحبت رئیس کل بیمه مرکزی کاملا صحیح بود؛ چرا که حتی شخصی که با صنعت بیمه آشنایی ندارد می‌داند که وقتی بیمه نیست پس خسارت هم به او تعلق نمی‌گیرد و کسانی که اندکی با بیمه آشنایی دارند می‌دانند که در چنین حوادثی، مسئولیت مدنی کشته شدگانی که بیمه نبودند بر عهده کارفرما است (در اینجا همان بیمه گذاری که برای کارگرانش به تعدادکافی بیمه نامه تهیه نکرده است).

اما جدا از این فرهنگ ناصحیح که متاسفانه کارفرمایان در ایران معمولا از بیمه کردن کارگرانشان سر باز می‌زنند یک موضوع دیگر هم نمایان است. در ماجرای یورت برای بسیاری از افراد سوال شده بود که چطور شرکتی که فقط ۴۰ بیمه‌نامه صادر کرده مدعی شده که به خانواده هر ۴۳ نفری که فوت شده‌اند ۲۱۰ میلیون تومان دیه داده است!؟ طبیعی بود که این سوال در اذهان عمومی متبادر شود که آیا این شرکت بیمه، آمار غیر واقعی می‌دهد یا اینکه ۶۳۰ میلیون تومان به حادثه دیدگان هبه کرده تا کار خداپسندانه‌ای انجام داده باشد؟ اگر حالت دوم درست است این شرکت این هزینه را در کجای صورت های مالی خود شناسایی می‌کند و چرا این موضوع را شفاف مطرح نمی‌کند؟ از طرفی شرکت‌های بیمه باید مدیریت ریسک داشته باشند. از آنجایی که این شرکت ها در تمام حوادث اخیر چنین اخبارهایی را در فضای رسانه ای منتشر کرده‌اند، این سوال به وجود می آمد که آیا اینها مدیرت ریسک را نفی می‌کنند و در تمام فجایع ملی دیه تمام افراد فوت شده را در راه خدا پرداخت می‌کنند!؟

در آن زمان خبرنگار ایسنا در گفت‌وگویی تلفنی با مدیر عامل بیمه آسیا از وی پرسید که آیا این شرکت بیمه‌گر بابت تمام کشته شدگان حادثه یورت دیه پرداخت کرده که ابراهیم کاردگر در پاسخ، این موضوع را قویا تکذیب کرد و گفت: ما طبق قراردادی که داریم فقط تا سقف قراداد پرداخت می کنیم و دیه باقی افراد را خود مدیرعامل معدن پرداخت می‌کند.

وی در پاسخ به اینکه چگونه از بین کشته‌شدگان ۴۰ نفر را انتخاب می کنید و دیه می پردازید نیس گفته بود که هر کس انحصار وراثتش زودتر انجام شد و بیمه گذار این موضوع را به ما اعلام کند، به خانواده آن فوت شده دیه را پرداخت می کنیم و وقتی سقف تعهداتمان تمام شد می گوییم باقی را پرداخت نمی‌کنیم.

صحبت های مدیرعامل بیمه آسیا در حالی بیان شده بود که این شرکت در پایگاه اطلاع رسانی خود تعداد کشته شدگان این حادثه را ۴۳ نفر عنوان کرده و مدعی شده بود که دیه تمام این افراد را پرداخت کرده است و جالب این که پس از اظهارات مدیرعامل نیز هیچ گونه اصلاحی روی خبر انجام نشد.

وقتی خبرنگار ایسنا بار دیگر با مدیر عامل بیمه آسیا تماس گرفت و سوال خود را تکرار کرد، ابراهیم کاردگر دوباره بر موضع قبلی‌ خود پافشاری و تاکید کرد که ما تنها تا سقف تعهداتمان که در بیمه نامه قید شده دیه پرداخت کرده ایم. او تاکید کرد که بیمه آسیا خارج از قرارداد بیمه هیچ کاری نمی‌تواند انجام دهد و بیمه گذار هم حق هیچ گونه اعتراضی ندارد.

شریفی - معاون مدیر عامل بیمه آسیا - نیز در پاسخ به پرسش ایسنا مبنی بر این‌که به چند خانواده فوت شده حادثه یورت دیه پرداخت کرده‌اید گفت: تعهد بیمه نامه طبق قرارداد ۴۰ دیه بود. در اولین فاز پرداخت با حضور فرماندار به خانواده شش نفر از فوت شدگان دیه را پرداخت کردیم ولی از آنجایی که اوضاع ملتهب شده بود، با مدیرعامل معدن البرز شرقی (یورت) هماهنگ کردیم و او مبالغ دیه سه فوتی مازاد بر ۴۰ نفر را به ما داد و ما هم متقابلا پرداخت دیه به خانواده آن سه فوتی را متقبل شدیم.

وی ادامه داد: خانواده‌ها بسیار حساس بودند و حتی وقتی آن ها را راهنمایی می‌کردیم هنوز این شبهه را داشتند که آیا واقعا می توانند به این مبالغ برسند؟ ما نه تنها دین بیمه‌نامه‌ای مان را انجام دادیم بلکه مسئولیت اجتماعی‌مان را هم انجام دادیم.

وی در پاسخ به اینکه پس در واقع بیمه آسیا دیه همان ۴۰ نفر را پرداخت کرده و دیه سه نفر باقی‌مانده را از مدیرعامل معدن گرفته و به بازماندگان داده است گفت: بله درست است. در آن زمان چون ذهنیت معدنچی‌ها نسبت به مدیرعامل معدن خراب بود و بعدها در دادگاه هم به عنوان مقصر اصلی شناخته شد، لذا ما این مسئولیت را پذیرفتیم و مدیرعامل معدن پرداخت ها را به بیمه آسیا انجام داد و ما آن مبالغ را مدیریت شده بین خانواده آن سه فوتی توزیع کردیم.

وی در پاسخ به اینکه چه کسی از شما خواست که دیه آن سه نفر را از مدیر معدن بگیرید و به خانواده ها بپردازید و چرا مدیرعامل بیمه آسیا از این موضوع بی اطلاع است، گفت: مدیرعامل معدن این درخواست را داشت و من نیز این هماهنگی‌ها را انجام دادم.

شریفی در پاسخ به اینکه تعدادی می گویند ۴۴ نفر در آن حادثه جان باختند و حال اگر چنین باشد، تکلیف آن یک نفر چه می شود؟ گفت: تمام اسناد و مدارکی که به ما داده‌اند دال بر این است که ۴۳ نفر فوت شده‌اند ولی اگر واقعا ۴۴ نفر فوت شده باشند، آن هم دین بیمه گذار (مدیرعامل معدن) است که قطعا آن را هم آنگونه که دیه آن سه فوتی را مدیریت کردیم، آن را هم مدیریت کرده و می‌پردازیم.