آداب 14 گانه زیارت اربعین از زبان امام صادق(ع)/ انگیزه سفر ما در اربعین و زیارت امام حسین(ع) باید ادب باشد/متاسفم که برخی افراد در هنگام راهپیمایی لعن می فرستند

رعایت ادب و آداب در هر امری، سبب دست یافتن بهتر به اهداف آن کار است و چه خوب و پسندیده است که در آستانه حضور میلیونی زائران و عاشقان برای زیارت امام حسین (ع) در روز اربعین بتوانند با رعایت آداب مخصوص آن روزها به طلب خود در زیارت برسند.

بدون تردید رعایت آداب زیارت می تواند در افزایش عشق و محبتمان به اهل بیت (علیهم السلام) و علی الخصوص امام حسین (ع) بیافزاید و آن را در وجودمان ریشه دواند. به همین منظور حجت الاسلام پناهیان با حضور در بین اعضای «جامعه ایمانی مشعر» به تبیین اهمیت ادب در برابر اهل بیت (علیهم السلام) و آداب سفر اربعین حسینی از نگاه امام صادق (ع) پرداختند که به نظر خوانندگان محترم می رسد:

در خصوص آداب اربعین باید صحبت های فراوانی انجام داد تا این واقعه مشحون از آداب قرار گیرد اما ابتدا باید فرق بین ادب و محبت را بیان کرد.

معمولا آن چیزی که بین ما در خصوص اربعین غلبه دارد محبت امام حسین(ع) است برای مثال میگوییم مردم از سر علاقه وعشق با پای پیاده به زیارت می روند و یا با ایثار گری از زائران پذیرایی می کنند.

عشق و محبت در اربعین یک عنصر برجسته است و آنچه در خصوص عشق و محبت گفته می شود به گزافه نیست و نقشی کلیدی دارد اما محبت غیر از ادب است.

ادب آن حداقلی از رفتار محترمانه است که حتی اگر محبت و شور هم نباشد آن ادب باقی خواهد ماند و همواره عاشق ترین ها مودب ترین رفتار ها را دارند.

یک عاشق وقتی متواضع می شود خود را یک عبد مودب و نه یک عاشق صدا می زند. شاید یکی از عاشقان امام حسین(ع) را بتوان حضرت آیت الله بهجت نام برد اما ایشان به جای اینکه غرق در عشق باشند گویی غرق در ادب بودند.

انگیزه سفر ما در اربعین باید ادب باشد و به امام حسین (ع) اعلام کنیم که ما براساس وظیفه مان است که سالی یک بار به زیارت تو می آییم وگرنه اگر می خواستیم که بر اساس عشق و ادب رفتار کنیم که بایستی هر هفته به زیارت شما مشرف شویم.

برای مثال نباید بگویی که حال ندارم و به کربلا نمی روم؛ خب عشق و علاقه ندارم نمی روم اما ادب که دارم پس باید به کربلا بروم.

پس اولا وجود محبت نباید ما را از ادب غافل کند ، ثانیا از ادب کم نگذاریم ، ثالثا ادب و محبت را دو مقوله ای بدانیم که نسبت به هردوی آنها مکلف هستیم.

در حال حاضر اربعین مورد استقبال قرار گرفته است و همه مردم از هر قشری در آن حضور پیدا می کند و اگر کسی مثل بنده که آلوده به هوس ها و گناهان مختلف هستم بدون رعایت ادب زیارت، در اربعین حضور پیدا کنم فضای زیارت اربعین و امام حسین(ع) به هم می ریزد. لذا وظیفه همه ما این است که برای تقویت آداب زیارت ، آداب پیاده روی برای زیارت و همچنین حرکت جمعی برای زیارت تلاش کنیم تا ادب جایگاه خود را پیدا کند.

شما وقتی به گود زورخانه وارد می شوید بیش از اینکه ماهیت ورزش را در آن مشاهده کنید تربیت عملی و ادب را مشاهده می کنید و این بسیار زیبا و جالب توجه است و یکی از جاهایی که بنده به ایرانی بودن خودم افتخار می کنم ورزش باستانی است و این نشان می دهد که نیاکان ما در ورزش روزانه خود، سهم ادب را پررنگ قرارداده اند.

هر کسی که در فضای زیارت اربعین و خدمت به زائران قرار گرفت آنقدر آداب را پررنگ ببیند که اول ادب به چشمش بیاید و سپس محبت را مشاهده کند. ما باید با ادب خود را دیگران را تحت تاثیر قرار دهیم و حتی اگر لازم بود آدابی طراحی شود تا به آن عمل شود.

ما در هیئت های قدیمی هم آدابی را مشاهده می کردیم مثلا سر دیگ غذا همه با وضو حاضر می شدند و حتما روضه ای خوانده می شد.

زیارت اربعین ، پیاده روی نجف تا کربلا، پابرهنه بودن در این مسیر هر کدام به نوبه خود یک ادب است و اگر این آداب را گسترش دهیم افرادی که دچار کمبود محبت هستند و یا اخلاق نامناسبی دارند به واسطه اخلاقی که مرسوم شده است خود را اصلاح می کنند.

در این باره باید اتاق فکری تشکیل شود و آدابی را طراحی و برجسته کرد . نمونه ای از آداب که جالب توجه است را را برای شما ذکر میکنم. بین دو جوان در دو موکب اختلافی پیش آمد و نزدیک بود به دعوا کشیده شود که یکی از آن دو جوان به دیگری گفت که به خاطر اربعین جوابت را نمی دهم.ترک جدال به احترام اربعین نوعی ادب است و ما در آداب حج هم داریم که باید ترک جدال صورت گیرد.

ما در روایات داریم که آثار ادبی که دائما در ما جریان دارد از محبتی که شاید هیجانی و مقطعی باشد بیشتر است. اولیا خدا نیز مقید هستند که به افراد مودب پاداش دهند که همان پاداش موجب عاقبت به خیری می شود و برخی اوقات هم همان بی ادبی فردی را از این دستگاه بیرون می کند.

ممکن است ما نتوانیم قلب خود را عاشق اهل بیت(س) کنیم اما می توانیم با کنترل رفتار خود ادب را رعایت کنیم همچنین در ادبیات فارسی نیز ادب جایگاه بسیار رفیعی دارد که می تواند زمینه بسیار خوبی را برای ما به وجود آورد.

بهترین صورت زیارت امام حسین(ع) به ویژه در ایام اربعین ، زیارت به همراه هیئت های عزاداری است. هیئت های مذهبی باید اعضای خود را به صورت کاروانی به زیارت ببرند و این نوع زیارت از انفرادی رفتن بسیار بهتر است.

این نوع سفر مزیت های فراوانی دارد برای مثال اعضای هیئت همدیگر را بیشتر می شناسند و محبت بیشتری به یکدیگر پیدا می کنند ، قوام آن هیئت بیشتر می شود و همچنین تعاون بین اعضای هیئت در دیگر امور زندگی و در سایر ایام سال افزایش پیدا خواهد کرد .

فواید این نوع زیارت که اعضای یک هیئت به کربلا سفر می کنند به مراتب از زیارتی که افراد مدیر کاروان را نمی شناسند و مدیر هم اعضای کاروان را نمی شناسد بیشتر است و هیئت ها باید برای این کار تشویق شوند و حتی اگر مسئولان هیئت ها توانایی انجام آن کار را ندارند جوانانی را برای انجام این کار سامان دهند.

در کامل الزیارات روایاتی از آداب زیارت آمده است که برخی از آنها را ذکر می کنم. یکی از آداب مربوط به خوردنی ها در مسیر است. برای امام صادق (ع) در حین عزیمت به کربلا خوراکی های چرب و شیرینی آوردند که امام فرمودند مگر ما به عروسی می رویم! ما عزادار هستیم و باید غذای عزادار را بپزید و بیاورید که منظور از غذای عزادار ، غذایی است که گوشت نداشته باشد و شامل عدس و برخی حبوبات باشد.

باید مجموعه ای از آداب که در روایات آمده است را جمع آوری کرد تا آنها را بتوانیم در اربعین رسم کنیم و حتما رعایت شود.

یکی از اصحاب امام صادق(ع) پرسید ما وقتی به سوی قبر جد شما خارج می شویم مانند زمانی است که برای حج خروج می کنیم؟ حضرت فرمودند بله همین طور است. آن فرد سوال کردند که آیا آن چیزی که حاجی رعایت می کند ما هم باید رعایت کنیم؟ حضرت 14 ادب را در این خصوص بیان فرمودند که ما باید این موارد را در زیارت اربعین مرسوم کنیم.

حضرتآدابی که امام صادق به آن اشاره کردند به شرح ذیل است:

اول: خوش رفتاری ، خوش مشربی و همنشینی با اطرافیان یکی از آدابی است که هم حاجیان و هم زائران کربلا باید آن را رعایت کنند.

دوم: کم صحبتی یکی دیگر از آدابی است که باید رعایت نمود. در زیارت کسی نباید زیاد حرف بزند. این موضوع باید در میان زائران جا بیفتد.

سوم: باید در این سفر ذکر خدا زیاد گفته شود. برای مثال 14000 ذکر صلوات و یا 700 استغفار در روز از ذکرهای زیبایی است که انسان می تواند بگوید. قرآن خواندن و ادعیه های مختلفی نیز می توان در این زمینه قرائت نمود. ما در یک کاروان می توانیم برنامه ختم قرآن توزیع کنیم.

چهارم: پاکیزه بودن لباس

پنجم: غسل برای زیارت امام حسین (ع) و قبل از ورود به حرم که البته برخی از این آداب با توجه به شزایطی که وجود دارد اگر انجام نشود مشکلی ندارد.

ششم: خاشع بودن؛ یعنی احساس هیبت و خشوع در برابر بارگاه ربوبی عظمت اولیای خدا.

هفتم: زیاد نماز خواندن و صلوات فرستادن؛ هیچ اشکالی ندارد که انسان در برخی از موکب ها به صورت جماعت نماز قضاهای یک روز را بخوانند و باید به بهانه های مختلف نماز های زیادی خواند. مدیران مواکب اگر نماز بیشتری بخوانند خود الگویی برای دیگران می توانند شوند.

هشتم: احترام گذاشتن به اموال و دارایی های دیگران؛ در سفر اموال افراد در محضر هم قرار می گیرند. برای مثال حتی المقدور از کفش دیگران استفاده نکن! ویا مصادیق دیگر که می توان آن ها را در سفر اربعین مشاهده کرد.

نهم: چشم خود را ببندید؛ در این سفر باید چشم خود را از حرام ببندیم.

دهم: به سراغ برادران دینی خود بروید تا وسیله ای کم نداشته باشد؛ اگر دیدید کسی نیازمند است به دنبال حل مشکلات آنها باشید.

یازدهم: در سفر زیارتی تقیه باید رعایت شود؛ توصیه ای بسیار مهم است که امام صادق(ع) به ما دستور داده اند. متاسفانه ما مشاهده می کنیم برخی در مسیر ذکر های لعن به مقدسات ما بقی ادیان و مذاهب می فرستند و دستور امام را به زمین می اندازند. این مورد را به گوش بقیه برسانید.

دوازدهم: از آنچه که نهی شده اید دوری کنید و گناه نکنید؛ در اینجا اگر گناه کنید هم بی ادبی کرده اید و هم مرتکب عمل حرام شده ای پس باید مراقب بود.

سیزدهم: از دعوا و دشمنی کردن با یکدیگری دوری کنید ، باید در سفر درشت گویی نکرد.

چهاردهم: در سفر قسم نخورید و از محادله ای که کار به قسم خوردن می کشد دوری کنید؛ در قرآن هم چنین موردی در خصوص آداب حج آمده است.

فایده اجرای آداب از کلام امام صادق(ع) این است که اگر این آداب را رعایت کنید حج و عمره {و زیارت} بر شما تمام می شود. وقتی آداب زیارت را رعایت کنید به آن چیزی که می خواهی می رسید.