۲ عامل اصلی رشد منفی ازدواج و جمعیت

در سال ۹۳ آمار ازدواج در کل کشور ۷۲۴ هزار و ۳۲۴ مورد عنوان شد که این آمار در سال ۹۴ با کاهش حدود ۴۰ هزار موردی به ۶۸۵ هزار و ۳۵۷ واقعه ازدواج و در سال۹۵ به ۶۶۰ هزار و ۸۰۳ واقعه ازدواج رسید که مقایسه آمارهای ذکر شده، روند نزولی ازدواج در ایران را نشان میدهد و به‌طور متوسط آمار ازدواج هر ساله کاهشی ۴۰ تا ۵۰ هزار فقره‌ای را تجربه می‌کند.

اطلاعات و آمار موجود نشان دهنده افزایش شاخص میانگین سن ازدواج در سال‌های اخیر است. برخی از کارشناسان معتقدند؛ افزایش میانگین سن ازدواج در سال‌های اخیر نشان از گسترش پدیده «تأخیر ازدواج» است.

تأخیر ازدواج به معنای ازدواج در سنین بالاتر از «سن مناسب ازدواج» است. سن مناسب ازدواج سن یا حدودی از سن است که جوانان یک جامعه به طور متوسط دارای حداقل شرایط جسمی، روحی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی برای ازدواج باشند. براساس اطلاعات سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۵ حدود ۳۴.۴ درصد مردان و ۲۶.۲ درصد زنان ایرانی در سن ازدواج، هرگز ازدواج نکرده‌اند.

به نظر می رسد یکی از مهم ترین علت روند نزولی ازدواج و البته افزایش سن ازدواج در سال های اخیر عدم توانایی اقتصادی جوانان برای تشکیل زندگی مشترک می باشد.

افراد برای شروع زندگی می‏ بایست توانایی اقتصادی قابل قبول و شغل داشته باشند ولی بر اساس آمارهای سال ۸۵تا ۹۵، ۲۵درصد جوانان بیکار هستند و با توجه به تحقیقات صورت گرفته هرچه نرخ بیکاری افزایش یابد ،همزمان سن ازدواج هم بالا خواهد رفت.

به گفته وزیر کشور ، در برخی از شهرها میزان بیکاری به ۶۰ درصد رسیده است و متأسفانه در بین تحصیلکرده‌های ما رقم بیکاری بسیار بالاتر از آنچه که به طور متوسط اعلام می‌شود، است.

نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله، ۲۸.۸ درصد بوده است و این نرخ در زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بیشتر است.بررسی روند تغییرات نشان می‌دهد که این شاخص نسبت به فصل مشابه سال گذشته یعنی بهار ۹۵ یک درصد و نسبت به فصل گذشته یعنی زمستان ۹۵، ۰.۷ درصد افزایش دارد.

رهبر انقلاب بیکاری جوانان و بخصوص بیکاری جوانان تحصیل کرده را یک خلأ و حفره عنوان می کنندو میگویند: «مسئله‌ی بیکاری هست، مسئله‌ی سختی معیشت هست؛ و مشکلات گوناگونی که در زمینه‌ی فرهنگی و اجتماعی به دنبال اینها می‌آید.»

ایشان در جایی دیگر مطرح می کنند: «شاخص بیکاری افزایش نشان میدهد یعنی بیکاری بیشتر شده است. اینها آمارهای رسمی خود مسئولین است. یا رشد اقتصادی، مثبت نشان میدهد امّا رشد سرمایه‌گذاری، منفی است؛ که این یکی از عیوب اساسی و بزرگ است.»

علاوه بر مسئله بیکاری گسترده و فراگیر بالا بودن نرخ تورم و حقوق های حداقلی که جوابگوی تشکیل خانواده و معیشت زندگی مشترک کافی نیست بنابراین این وضعیت روند نزولی میزان ازدواج ها در سالیان اخیر را توجیه می کند. نیاز اصلی جوانان، اشتغال است و مسائل دیگر مانند مسکن نیازهای ثانویه محسوب می شود.

بنابراین یک جوان ایرانی در سن ازدواج با نداشتن شغل مناسب توانایی تامین هزینه های ازدواج و زندگی مشترک از جمله تامین مسکن را ندارد و با این وضع طبیعی است که جوان ایرانی از ازدواج دوری میکند و تصمیم می‌گیرند تا سن ۳۰ سالگی مجرد مانده و بعد در شرایطی کاملاً مناسب ازدواج کنند. بنابراین سن ازدواج بالا برود و ازدواج ها سال به سال کاهش یابند.

موضوع اشتغال‌زایی و مسکن از مواردی است که برای جوانان مشکل بوده و این امر مانع ازدواج آنها و بالا رفتن سن ازدواج می‌شود به این شکل که جوانان اگر با یکدیگر ازدواج کنند وقتی شغل و مسکن ندارند به مرور به طلاق رو می آورند.

باید امتیازی در خصوص مسکن برای جوانان در نظر گرفته شود. موضوع مسکن و اشتغال برای جوانان باید سهل شده تا بعد از آن ما شاهد ازدواج آسان و افزایش این امر باشیم، در حقیقت تهیه شغل و مسکن باید در اولویت دستگاه‌های مربوطه قرار گیرد و ازدواج آسان با تهیه شغل و مسکن برای جوانان صورت می‌گیرد.

با توجه به نیاز جدی ایران به افزایش جمعیت و خطر پیری جمعیت، اگر جوانان را به ازدواج در سنین پایین ترغیب نکنیم و یا شرایط حداقلی ازدواج را نداشته باشند، هیچکدام از سیاست های جمعیتی ابلاغی عملی نخواهد شد.

به نظر میرسد باید دستگاه اجرایی کشور گامی جدی در تسهیل ازدواج جوانان بردارد از جمله افزایش میزان وام ازدواج و اعطای بدون معطلی آن به متقاضیان و باید امتیازی در خصوص مسکن برای جوانان در نظر گرفته شود مثلا اجرای طرحی مانند مسکن مهر با این تفاوت که خانه هایی ساخته شوند که در دو سه سال اول ازدواج با اجاره بهای کم در اختیار زوجین قرار بگیرد تا وقتی که زوجین خودشان را جمع و جور کنند و توانایی اجاره مسکن را داشته باشند.

موضوع مسکن و اشتغال برای جوانان باید سهل شده تا بعد از آن ما شاهد ازدواج آسان و افزایش این امر باشیم، در حقیقت تهیه شغل و مسکن باید در اولویت دستگاه‌های مربوطه قرار گیرد و ازدواج آسان با تهیه شغل و مسکن برای جوانان صورت می‌گیرد.

با نگاه اساسی به اقتصاد به ویژه اقتصاد مقاومتی ، هدفمند کردن صنعت و تولید به سمت رشد و توسعه می توان گام هایی جدی در رفع معضل بیکاری برداشت.

این مسئله آنقدر مهم هست که رهبر انقلاب اسلامی راهبرد سال ۹۶ را اقتصاد مقاومتی و تولید و اشتغال تعیین کرده و می گویند: «اگر ما توانستیم تولید داخلی را رونق بدهیم، اشتغال به وجود می‌آید و مشکل بیکاری -که یکی از مصیبت‌های امروز کشور ما بیکاری جوانان است و نرخ بیکاری، بالا است- برطرف خواهد شد یا کاهش پیدا خواهد کرد. یکی از فواید تولید، از بین رفتن یا کم شدن مشکلات و ناهنجاری‌های اجتماعی است؛ بیکاری موجب فساد است، موجب تأخیر ازدواج است، موجب اعتیاد است؛ اگر بیکاری وجود نداشته باشد، اینها هم از بین میرود؛ تولید میتواند علاج اینها هم محسوب بشود.»

البته یکی دیگر از علت های بیکاری بالای تحصیلکرده های دانشگاهی، چشم داشتن به استخدام و کار دولتی است که این نگاه باید اصلاح شود و با کمک مسئولین جمهوری اسلامی و ایجاد پارک های علم و فناوری و اشتغال تحصیلکرده ها در انهاست که به فرموده رهبری وارد کردن دانشجویان به فنّاوری‌های قابل تبدیل به ثروت است.