اولین‌گزارش‌ آژانس‌ در «پسابرجام» / خروج 20 تن دیگر از ذخایر آب سنگین ایران

به گزارش پایگاه 598 به نقل از فارس، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش فصلی که روز جمعه منتشر کرد، پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تأیید کرد. 

دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل، با وجود این در گزارش روز جمعه گفته میزان دخائر آب سنگین ایران، اندکی بیش از محدودیت‌های تعیین‌شده در توافق هسته‌ای بوده است.  

در گزارش آژانس، موجودی ذخائر آب سنگین ایران بر اساس اقدامات راستی‌آزمایی روز 17 فوریه برابر با 130.9 تن تعیین شده که اندکی از حد 130 تن مجاز بر اساس توافق هسته‌ای بیشتر بوده است.

با وجود این، آژانس تأیید کرده که ایران با اتتقال 20 تن دیگر از این ذخایر میزان آن را به پایین‌تر از حدود تعیین‌شده در «برجام» رسانده است.  

این اولین گزارش فصلی آژانس بین‌المللی انرژزی اتمی از زمان اجرای «برجام» است که برای نشست 17 اسفندماه شورای حکام منتشر می‌شود. 

«رضا نجفی»، نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز گذشته پنجشنبه پیش‌بینی کرده بود آژانس در این گزارش پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را اعلام خواهد کرد. 

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دی‌ماه سال جاری با تأیید پایبندی ایران به تعهداتش در چارچوب «برجام»، مسیر اجرایی شدن این توافق را هموار کرد. 

در ادامه متن کامل گزارش آژانس آمده است:

راستی‌آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل (2015)

گزارش مدیر کل

تحولات عمده

• در تاریخ 2 دسامبر 2015، مدیر کل گزارش خود در مورد ارزیابی نهایی از کلیه موضوعات باقی‌مانده گذشته و حال را به شورای حکام ارائه کرد و روز 15 دسامبر 2015، شورای حکام قطعنامه‌ای را تصویب کرد که در آن، از جمله، اشاره کرد که کلیه فعالیت‌های مندرج در نقشه راه اجرا شده و بررسی این مورد، بسته شده است. 
• از زمان روز پذیرش برنامه جامع اقدام مشترک تا روز اجرا، ایران تحت راستی‌آزمایی و نظارت آژانس، گام‌هایی را در جهت اجرای تعهدات مرتبط با هسته‌ای‌اش ذیل برجام، برداشت.
• در تاریخ 16 ژانویه 2016،‌ مدیر کل تائید کرد که آژانس انجام شدن اقدامات مشخص در پاراگراف‌های 15.1 تا 15.11 ضمیمه 5 برجام را راستی‌آزمایی کرده است. روز اجرای برجام، در همان روز اتفاق افتاد. 
• آژانس به نظارت و راستی‌آزمایی مرتبط با تمهیدات مرتبط با هسته‌ای مقرر در برنامه اقدام مشترک تا تاریخ 16 ژانویه 2016، ادامه داد.
• از زمان روز اجرا، آژانس اجرای تعهدات مرتبط با هسته‌ای‌اش ذیل برجام را تائید کرده است. 

A. مقدمه

1. این گزارش مدیر کل خطاب به شورای حکام و همزمان خطاب به شورای امنیت سازمان ملل، درباره اجرای تعهدات هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران تحت برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و درباره موضوعات مرتبط با راستی‌آزمایی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه شماره 2231 ارائه می‌شود. این گزارش، علاوه بر موضوعات دیگر، درباره شفاف‌سازی موضوعات حل‌نشده گذشته و فعلی، برنامه اقدام مشترک (JPA)، موضوعات مالی و اداری و رایزنی‌ها و تبادل اطلاعات آژانس با کمیسیون مشترک که توسط «برجام» ایجاد شده، اطلاعاتی ارائه می‌کند. 

B. تحولات اخیر

B.1. شفاف‌سازی موضوعات حل‌نشده

2. روز 2 دسامبر، مدیر کل بر اساس نقشه‌راه شفاف‌سازی موضوعات باقی‌مانده از برنامه هسته‌ای ایران، گزارشی  درباره ارزیابی نهایی از تمامی موضوعات باقی‌مانده گذشته و حال، به نحو مشخص‌شده در گزارش نوامبر 2011 مدیر کل، تقدیم شورای حکام کرد.  روز 15 دسامبر 2015، شورای حکام قطعنامه GOV/2011/65 را تصویب کرد؛ این قطعنامه، علاوه بر مسائل دیگر، خاطرنشان می‌کرد که تمامی فعالیت‌های نقشه‌راه، بر اساس برنامه توافق‌شده به اجرا در آمده و این امر «مسئله رسیدگی به این موضوع را از دستور کار شورای حکام خارج می کند.»

B.2. «برجام»

3. حسب گزارش‌های قبلی، گروه E3/EU+3 و ایران روز 14 جولای 2015 بر سر برجام به توافق رسیدند. روز 20 جولای 2015، شورای امنیت قطعنامه شماره 2231 را به تصویب رساند. در این قطعنامه، علاوه بر مسائل دیگر از مدیر کل خواسته شده بود «راستی‌آزمایی و نظارت ضروری بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران را برای تمام مدت اجرای این تعهدات وفق برجام انجام دهد.» روز 25 آگوست 2015، شورای حکام به مدیر کل مجوز انجام راستی‌آزمایی و نظارت ضروری بر تعهدات هسته‌ای مرتبط ایران به نحو مشخص‌شده در برجام و ارائه گزارش بر اساس آن برای تمام مدت اجرای این تعهدات در پرتو قطعنامه شماره 2231 شورای امنیت را منوط به فراهم‌سازی منابع مالی و همراستا با روش‌های پادمانی استاندارد آژانس را داد؛ شورای حکام، همچنین به آژانس مجوز رایزنی با کمیسیون مشترک و تبادل اطلاعات با آن به نحو مشخص شده در قطعنامه GOV/2011/65 را داد.

B.2.1. قطعنامه شورای حکام

۴. در قطعنامه شماره ۷۲/۲۰۱۵ شورای حکام همچنین تصمیم گرفته شد که با توجه به گزارش دبیرکل که تصریح شده آژانس راستی آزمایی کرده بود که ایران اقدامات مصرح در پاراگراف‌های ۱۵.۱ و ۱۵.۱۱ پیوست پنجم برجام را انجام داده، تمهیدات قطعنامه‌های قبلی و تصمیمات اتخاذ شده مبنی بر همکاریهای فنی با ایران باید منقضی شود و اینکه دیگر "اجرای پادمان‌های معاهده عدم گسترش سلاح‌های هسته‌ای و تمهیدات مربوط به قطعنامه‌های شورای امنیت مرتبط با آن در قبال جمهوری اسلامی ایران" از دستور کار خارج شده است و با توجه به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت یک دستور کار مجزایی برای پوشش دادن اجرا و راستی آزمایی و نظارت آن در ایران انجام می‌شود.

B.2.2 روز اجرا

۵. بین روز پذیرش برجام و روز اجرا و تحت راستی آزمایی و رصد آژانس، ایران اقداماتی برای اجرای تعهدات هسته‌ای خود بر اساس برجام انجام داد.

۶. ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ مدیرکل در گزارشی به شورای حکام . همچنین در گزارشی به شورای امنیت تایید کرد که آژانس انجام اقدامات مصرح در پاراگرافهای ۱۵.۱ و ۱۵.۱۱ پیوست پنجم برجام را راستی آزمایی کرده است. روز اجرا در همان روز انجام شد. . دبیرکل اعلام کرد که این موضوع راه را برای آژانس هموار کرد تا راستی آزمایی و نظارت تعهدات هسته‌ای ایران بر اساس برجام را آغاز کرد همان چیزی که شورای امنیت آن را درخواست کرده بود و شورای حکام اجازه آن را صادر کرده بود.

۷. در روز ۱۸ ژانویه ۲۰۱۶ دبیرکل در تهران با حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران،‌علی اکبر صالحی معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و محمدجواد ظریف وزیر خارجه دیدارهایی ترتیب داد تا درباره موضوعات مربوط به اجرای برجام صحبت کند.

۸. در جریان دیدار شورای حکام در تاریخ ۱۹ ژانویه ۲۰۱۶ که توسط دبیرکل برای بحث درباره اجرای برجام برگزار شد، شورای حکام از برجام حمایت کردند.

۹. ۱۲ فوریه ۲۰۱۶ دبیرکل در مونیخ با دکتر ظریف برای بحث درباره موضوعات مربوط به اجرای برجام دیدار کرد.

B.3. تکمیل نظارت و راستی آزمایی برنامه اقدام مشترک (توافق موقت ژنو)

۱۰. آژانس به نظارت و راستی آزمایی در ارتباط با اقدامات تشریح شده در برنامه اقدام مشترک ادامه داد تا زمانی که گروه سه کشور اروپایی +۳(گروه ۱+۵) به آژانس اطلاع داد که بر اساس گزارش دبیرکل در تاریخ ۱۶ ژانویه تایید شد که ایران اقدامات ضروری مقدماتی برای شروع اجرای برجام را کامل کرده بود در نتیجه برنامه اقدام مشترک دیگر اجرایی نیست.

B.4. امور اداری و مالی

11. کل هزینه تقبل شده توسط آژانس برای پایش و راستی‌آزمایی مرتبط با برنامه اقدام مشترک و اقدامات مقدماتی برجام 15.2 میلیون یورو بوده است. از این میزان، 1 میلیون یورو از بودجه عادی هزینه شد اما باقی هزینه‌ها از بودجه فوق‌العاده‌ای تامین شد که ۳۱ کشور عضو آژانس تامین کردند.

12. تخمین هزینه‌های سالانه راستی‌آزمایی و پایش اجرای پروتکل الحاقی و تعهدات ایران بر اساس برجام به‌صورت سالانه 9.2 میلیون یورو است که تمامی آن در سال ۲۰۱۶ از محل بودجه‌های فوق‌العاده تامین خواهد شد. در تاریخ ۲۶ فوریه ۲۰۱۶، کل وجوه در اختیار آژانس برای راستی‌آزمایی و پایش اجرتای پروتکل الحاقی و تعهدات مرتبط با برجام 8.8 میلیون یورو است که شامل مبالغ اضافه آمده از تراز مالی مربوط به برنامه اقدام مشترک نیز می‌شود.

13. در تاریخ اول مارس 2016، کارگروه ایران در آژانس با دفتری جدید در اداره پادمان‌ها جایگزین می‌گردد تا مسئولیت‌های آژانس در خصوص راستی‌آزمایی و پایش فعالیت‌ها در ایران را برعهده گیرد.

C. راستی‌آزمایی و پایش فعالیت‌های مربوط به برنامه جامع اقدام مشترک

14. از روز اجرا، آژانس اجرای تعهدات هسته‌ای تحت برجام را راستی‌آزمایی و پایش نموده و گزارش آن را به شرح ذیل ارائه می‌نماید.

C.1. فعالیت‌های مربوط به آب سنگین و بازفرآوری

15. ایران به ساخت رآکتور آب سنگین موجود در اراک (IR.40) بر اساس طراحی اولیه آن ادامه نداده است. ایران صفحات اورانیوم طبیعی، پین‌های سوخت و مجموعه‌های سوخت ویژه رآکتور IR.40 بر اساس طراحی اولیه را تولید یا آزمایش نکرده و تمام صفحات سوخت موجود و همچنین مجموعه‌های سوختی موجود ذخیره شده تحت پایش مستمر آژانس قرار دارند. (پاراگراف‌های ۳ تا ۱۰)

16. ایران به اطلاع‌رسانی به آژانس در خصوص موجودی آب سنگین در این کشور و تولید آب سنگین در کارخانه تولید آب سنگین (HWPP) ادامه داده و به آژانس اجاره داده است تا مقادیر ذخایر آب سنگین و میزان اب سنگین تولید شده در HWPP را مورد پایش قرار دهد. (پاراگراف ۱۵) در تاریخ‌های ۱۳ و ۱۴ فوریه ۲۰۱۶، ۲۰ تن ذخایر آب سنگین مورد راستی‌آزمایی آژانس قرار گرفت و مهر و موم شد تا آماده حمل به خارج ایران شود. در ۱۷ فوریه، آژانس راستی‌آزمایی کرد که ذخایر آب سنگین ایران به 130.9 تن رسیده است. آژانس تائید می‌کند که در تاریخ ۲۴ فوریه ۲۰ تن آب سنگین قبلا مذکور به خارج از ایران حمل شده و ذخایر آب سنگین در این کشور به کمتر از ۱۳۰ تن رسید. (پاراگراف ۱۴)

17. ایران در رآکتور تحقیقاتی تهران (TRR) و تاسیسات تولید ایزوتوپ‌های مولیبدنوم، یدین و زنون (MIX) یا هیچ تاسیسات اعلام‌شده دیگری دست به هیچ اقدام مربوط به بازفرآوری نزده است.

C.2. فعالیت های مرتبط با غنی سازی و سوخت

18. از روز اجرای توافق، 5060 سانتریفیوژ IR-1  در  30 آبشار موجود در کارخانه غنی سازی سوخت (FEP) در نطنز نصب شده است. (پاراگراف 27)

19. روز 23 ژانویه 2016، ایران غنی سازی هگزافلورید اورانیوم (UF6) در کارخانه غنی سازی سوخت را از سرگرفت. از آن تاریخ، ایران اورانیوم 235 (U-235) با غنای بالاتر از 3.67 درصد غنی سازی نکرده است. (پاراگراف 28). ذخایر UF6 با درصد غنای U-235 3.67 درصد (یا معادل آن به اشکال شیمیایی مختلف) از روز اجرای توافق فراتر از 300 کیلوگرم نرفته است. (پاراگراف 56).

20. از روز اجرا، 1044 سانتریفیوژ IR-1 در 6 آبشار در گوشه ای از تأسیسات کارخانه غنی سازی سوخت فردو (FFEP) نگهداری شده اند. (پاراگراف 46). ایران هیچ غنی سازی اورانیوم یا فعالیت های تحقیق و توسعه مرتبط (R&D) در FFEP انجام نداده است و هیچ مواد هسته ای در این تأسیسات وجود نداشته است. (پاراگراف 45).

21. از روز اجرا، تمامی سانتریفیوژهای ذخیره شده و زیرساخت های مرتبط، طبق نظارت مداوم آژانس به صورت ذخیره باقی مانده است. (پاراگراف های 29، 47 و 48 و 70). آژانس همچنان دسترسی مداومی به ساختمان های مربوطه در نطنز از جمله FEP و کارخانه نیمه صنعتی غنی سازی سوخت (PFEP), داشته است و دسترسی های روزانه برحسب درخواست آژانس را اجرا کرده است. (پاراگراف 71).

22. از روز اجرا، ایران فعالیت های غنی سازی خود را در راستای طرح غنی سازی طولانی مدت و طرح غنی سازی R&D همانطور که 16 ژانویه 2016 به آژانس ارائه شده بود، انجام داده است. (پاراگراف 52).

23. از روز اجرا، ایران هیچ یک از تأسیسات اعلام شده خود را برای هدف تبدیل صفحات سوختی یا تبدیل پسماند به UF6راه اندازی نکرده است و اینکه به آژانس هم نگفته است که هرگونه تأسیسات جدیدی را برای چنین هدفی ساخته است. (پاراگراف 58).

C.3. تحقیق و توسعه سانتریفیوژ، تولید و فهرست اقلام

24. از روز اجرا، هیچ اورانیوم غنی شده ای از طریق فعالیت های تحقیق و توسعه غنی سازی جمع آوری نشده است و تحقیق و توسعه غنی سازی ایران با و بدون اورانیوم با استفاده از سانتریفیوژهایی در قالب محدودیت های تعریف شده در برنامه جامع اقدام مشترک (JCPOA) صورت گرفته است.

D. اقدامات شفاف سازی

26. ایران به طور مداوم به آژانس اجازه داده تا از مهر و موم الکترونیکی و نظارت آنلاین بر غنی‌سازی استفاده کند تا وضعیت آنها در سایت‌های هسته‌ای به بازرسان آژانس مخابره شود و گردآوری خودکار محاسبات آژانس که توسط تجهیزات نظارتی نصب شده، ضبط شده، تسهیل گردد (پاراگراف 67.1). ایران همانطور که درخواست شده بود، برای بازرسان منصوب شده آژانس در ایران روادید بلندمدت صادر کرده و فضای کاری مناسب برای آژانس در سایت‌های هسته‌ای فراهم آورده است و نیز استفاده از فضای کاری در مکان‌هایی در نزدیکی سایت‌های هسته‌ای در ایران را تسهیل کرده است (پاراگراف 67.2). 

27. ایران به طور مداوم به آژانس اجازه داده است تا – از طریق اقدامات مورد توافق با ایران، شامل اقدامات نظارتی و محدودکننده- بر تمام مقادیر کنستانتره سنگ اورانیوم تولید شده در ایران و یا بدست آمده از دیگر منابع و گزارش شده توسط ایران به آژانس، نظارت داشته باشد. ایران همچنین تمامی اطلاعات مورد نیاز را در اختیار آژانس قرار داده است تا آژانس بتواند تولید کنستانتره سنگ اورانیوم و موجودی انبار کنستانتره سنگ اورانیوم تولید شده در ایران و یا بدست آمده از دیگر منابع را مورد راستی آزمایی قرار دهد (پاراگراف 69).

E. دیگر اطلاعات مرتبط

28. ایران در تاریخ 16 ژانویه سال 2016 میلادی، همانطور که در نامه مورخ 7 ژانویه 2016 خطاب به مدیرکل آژانس عنوان شده بود، اجرای مشروط پروتکل الحاقی بر توافقنامه پادمان‌ها مطابق با بند 17(b) از پروتکل الحاقی را آغاز کرده است، البته اجرایی شدن آن را به بعد موکول کرده، و به طور کامل کد اصلاحی 3.1 از ترتیبات فرعی موافقت‌نامه پادمان‌ها را به اجرا گذاشته است.
29. ایران در تاریخ 16 ژانویه 2016، به عنوان بخشی از بیانیه اولیه تحت بند 2 پروتکل الحاقی و همانطور که در پاراگراف 52 از بخش 1 ضمیمه 1 متن برجام آمده است، طرح غنی‌سازی و تحقیق و توسعه غنی‌سازی را به آژانس ارائه کرده است (پاراگراف 52).
30. آژانس در تاریخ 25 فوریه 2016 میلادی، با دعوت، در نشست کارگروه کمیسیون مشترک تدارکات، به عنوان ناظر شرکت کرده است (برجام، ضمیمه چهارم-کمیسیون مشترک، پاراگراف 6.4.6).
31. ایران در تاریخ 15 فوریه 2016، اطلاعات طراحی اولیه برای دو نیروگاه آب سبک در بوشهر را در اختیار آژانس قرار داده است.

F. چکیده

32. آژانس به راستی‌آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام‌شده در تأسیسات هسته‌ای و مکان‌های خارج از تأسیساتی که مواد هسته‌ای به طور معمول مورد استفاده قرار می‌گیرد، که ذیل توافقنامه پادمانی از سوی ایران اعلام شده، ادامه می‌دهد. فعالیت‌های آژانس ذیل پروتکل الحاقی، برای مشخص کردن اینکه هیچ ماده یا فعالیت هسته‌ای اعلام‌نشده‌ای در ایران وجود ندارد، روز 16 ژانویه 2016 آغاز شد.

33. در تاریخ 2 دسامبر 2015، مدیر کل ارزیابی نهایی خود در مورد کلیه موضوعات باقی‌مانده گذشته و حال را به شورای حکام ارائه کرد و در روز 15 دسامبر 2015، شورای حکام تصمیم به بستن بررسی این مورد گرفت.

34. در تاریخ 16 ژانویه 2016، در گزارشی اعلام کرد که آژانس برداشته شدن گام‌های مقرر در برنامه جامع اقدام مشترک را راستی‌آزمایی کرده است. روز اجرای در همان روز رخ داد.

35. از زمان روز اجرا، آژانس اجرای تعهدات مرتبط با هسته‌ای‌اش ذیل برجام را تائید کرده است. 

36. مدیر کل آژانس به گزارش‌دهی به نحو منقضی ادامه خواهد داد.