چگونگی روند بازرسی آژانس از سایت‌های هسته‌ای

به گزارش پایگاه 598، اصغر زارعان معاون امنیت و حفاظت سازمان انرژی اتمی در گفت‌وگویی با ویژه‌نامه روزنامه خراسان، به تشریح نقش این معاونت در مذاکرات هسته‌ای، فرآیندهای جلوگیری از خرابکاری صنعتی و ... پاسخ داد.

مشروح این گفت‌وگو را در زیر می‌خوانید.

سوال: معاونت امنیت و حفاظت چه نقش و جایگاهی در سازمان انرژی اتمی دارد؟

زارعان: امنیت از ارکان ضروری و اساسی هر جامعه به شمار می‌رود و فقدان آن، پیامدها و بازتاب‌های نگران کننده داشته و حیات و روند روبه رشد هر سازمانی را دچار اخلال می‌کند.در واقع نیاز به امنیت، در سطح فردی و اجتماعی از بدیهیات عقلی است که در متون دینی ما نیز به آن اشاره شده، کما اینکه در حدیث معصومین هم داریم که امنیت و سلامت دو نعمت ناشناخته‌اند. ضمن اینکه حضرت امام راحل (ره)و مقام معظم رهبری نیز در حفظ امنیت و تاثیر آن در عرصه‌های مختلف اجتماع، توصیه‌ها و رهنمودهای زیادی دارند.

در همین زمینه سازمان انرژی اتمی ایران نیز که از نهادهای تخصصی و البته مورد چشم‌داشت دشمنان نظام اسلامی به جهت پیشرفت‌های سال‌های اخیرش محسوب می‌شود نیاز مبرمی به حفظ امنیت و اصول حفاظتی ویژه دارد، لذا براساس رهنمودهای رهبر انقلاب در این زمینه و با هدف تامین بهینه حفاظت، امنیت و پایداری صنعت هسته‌ای در تمامی حوزه‌های مدیریتی، تخصصی و فنی، این معاونت، با بیش از 170 فعالیت و ماموریت‌های تخصصی تلاش همه جانبه‌ای جهت حفاظت از دستاوردهای صنعت هسته‌ای در ابعاد مختلف دارد و به نوعی حفاظت و امنیت گوش و چشم مدیران جهت مدیریت بهتر و اشرافیت بر فعالیت‌ها می‌باشد.

سوال: با وجود این هدفگذاری و تعیین نقش برای معاونت تحت مدیریت جناب عالی، چه راهبردها و افق‌هایی را پیش روی خود ترسیم کرده‌اید؟

زارعان: در حقیقت این معاونت با رویکرد تأمین امنیت هوشمند جهت مقابله با هرگونه خرابکاری و ترفندهای سیستم‌های اطلاعاتی دشمن به دنبال تأمین بهینه حفاظت در مراکز و تاسیسات هسته‌ای است. معاونت حفاظت و امنیت هسته‌ای راهبردها و برنامه 5 ساله خود را مبتنی بر سیاست‌های کلان سازمان تدوین کرده که شامل توسعه و بهره برداری از سیستم‌ها و تجهیزات حفاظتی – امنیتی متناسب با تهدیدات، پیشگیری و مقابله با خرابکاری صنعتی، بیوتروریسم و تهدیدات مدرن در تاسیسات، تجهیزات و پروژه‌های صنعت هسته‌ای، مصون سازی تاسیسات و زیرساخت‌های صنعت هسته‌ای حفاظت فیزیکی مناسب و گسترش هوشمندانه پدافند غیرعامل از طریق شناسایی و ارزیابی نقاط آسیب پذیر، ارتقای توان مدیریت حفاظتی – امنیتی در شرایط بحران هسته‌ای، واکنش سریع و پاسخگویی به موقع حوادث می‌باشد. تامین بهینه حفاظت و امنیت اسناد، اطلاعات و دفاع سایبری در صنعت هسته‌ای از دیگر رویکردهای معاونت بوده که از طریق تامین امنیت فضای سایبری و نظارت فنی– امنیتی بر ایجاد، توسعه و بهره برداری از شبکه‌های صنعتی و غیر صنعتی، سامانه‌های اطلاعاتی، نگهداری و حفاظت از اسناد و اطلاعات حساس و دارای طبقه‌بندی صنعت شکل گرفته است.

سوال: هم اکنون وضعیت امنیتی و حفاظتی سازمان در چه سطحی است؟

زارعان: در حوزه حفاظت و امنیت در صنعت هسته‌ای هم اکنون اشراف امنیتی همه جانبه بر رویکردهای دشمن از طریق شناسایی شگردهای سرویس‌های اطلاعاتی در ایجاد انحراف و کند کردن فعالیت‌های هسته‌ای، پیشگیری و خنثی سازی فعالیت‌های جاسوسی داریم، ضمن اینکه در این حوزه پایش و نظارت فنی - تخصصی بر طرح‌ها و پروژه‌ها، کنترل فرآیند تأمین و انتقال امن تجهیزات، احراز صلاحیت امنیتی پیمانکاران داخلی و خارجی، مبارزه با مفاسد اقتصادی انجام می‌گیرد تا هر گونه انحراف یا مشکل امنیتی رصد و برخورد مناسب در زمان مناسب صورت گیرد.

یکی دیگر از حوزه‌های مهم و حساس این معاونت بحث حفاظت از نیروی انسانی متخصص و ارزشمند سازمان است که در این خصوص تعیین و احراز صلاحیت امنیتی، سیاسی، اخلاقی و تخصصی در فرآیند جذب، نگهداشت و توسعه نیروی انسانی و ایجاد انگیزه برای نیروهای کارآمد، جهت مقابله با عملیات روانی دشمن، پیشگیری از حوادث تروریستی، فضا سازی بیگانگان و خروج افراد تاثیر گذار از چرخه فعالیت‌های هسته‌ای می‌باشد.

سوال: در حوزه نیروی انسانی یکی از موارد مهم بحث آموزش است. در این زمینه هم اقداماتی داشته‌اید؟

زارعان: بله قطعاً، درحوزه فرهنگ سازی و ارتقای دانش حفاظتی نیز با برگزاری دوره‌های آموزشی، سمینارها، تالیف کتب و انتشار مستندات فنی، توسعه مقررات و استانداردهای حفاظتی و امنیتی اقدامات موثری صورت پذیرفته که منجر به تقویت قانون‌گرایی، انضباط اداری، ارتقای دانش حفاظتی در کارکنان با هدف پیشگیری شده است.

سوال: منابع این آموزش‌ها داخلی بوده یا از تجارب کشورهای دیگر نیز استفاده شده است؟

زارعان: در این زمینه مانند حوزه‌های فنی در سازمان، تعامل و همکاری مستمری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در راستای اخذ تجارب و دانش فنی کشور‌های عضو در حوزه امنیت هسته‌ای داشته و مستندات فنی امنیتی را بر اساس شرایط ویژه سازمان بومی‌سازی و بر حسب مقررات و قوانین کشور اجرا کرده‌ایم.

سوال: در سال‌های اخیر از سوی شما و سایر مسئولان ذیربط شاهد اعلام برخی خرابکاری‌ها در صنعت هسته‌ای بوده‌ایم. فکر می‌کنید علت این رویکرد دشمن چیست و شما در معاونت حفاظت و امنیت چه راهکارهایی برای مقابله با آن دارید؟

زارعان: با توجه به پیشرفت چشمگیر جمهوری اسلامی ایران در عرصه‌های مختلف علم، فن‌آوری و صنعت و به تبع آن ورود کشورمان به حوزه‌هایی که به دلیل نقض تمامیت خواهی نظام سلطه، عبور از خط قرمز آنها تلقی می‌شود، طبیعی است که دشمنان نظام از هیچ اقدامی برای ایجاد اخلال در این روند، فروگذاری نکنند. در این زمینه نیز سرویس‌های اطلاعاتی بیگانه در سال‌های اخیر به شیوه‌هایی نظیر ترور نیروی انسانی، ممانعت از دستیابی و انتقال دانش فنی، اتهام سازی بین‌المللی، اعمال تحریم و ... سعی در اخلال در این روند رو به رشد داشته‌اند و همزمان با سوء استفاده از فضای ایجاد شده در سطح بین‌الملل و مشکلات به‌وجود آمده در تأمین نیازمندی‌ها اعم از تجهیزات سخت افزاری، نرم افزاری و مواد اولیه، نسبت به خرابکاری صنعتی به شکل خاص و پیچیده اقدام کرده اند. علت این‌که خرابکاری صنعتی از سوی دشمن به عنوان یک روش خرابکاری انتخاب شده هزینه کمتر، آثار مخرب تر، دشوار بودن شناسایی آثار، پنهان ماندن هویت عاملین، فقدان تبعات بین‌المللی، مشکلات تامین مجدد تجهیزات، گستردگی دامنه مشتریان و به تبع آن قدرت ایجاد بحران‌های وسیع و متعدد است و بر این اساس به شکل چشم گیری مورد توجه سرویس‌های اطلاعاتی قرار گرفته است. یکی از ملزومات مقابله به موقع با خرابکاری صنعتی در مراکز حساس، به خصوص تأسیسات هسته‌ای، تدبیر از ابتدای خرید تا بهره برداری تجهیزات است.

سوال: روش اصلی دشمن در این نوع خرابکاری چگونه است؟

زارعان: خرابکاری‌های انجام شده به دو گروه عمده شامل اختلالات نرم‌افزاری و سخت افزاری تقسیم می‌شوند.

هدف اصلی خرابکاری‌های نرم افزاری، سیستم‌های کنترل و تجهیزات مرتبط با آن‌ها و در نهایت ایجاد اخلال در فرآیندهای تولید و بهره برداری بوده و در این راستا تولید و تزریق انواع بدافزارها مثل استاکس نت که مشهوریت زیادی پیدا کرد در دستور کار بیگانگان بوده است، اما در نوع دوم خرابکاری که خرابکاری‌های سخت افزاری است عمدتاً هدف، ایجاد اختلالات فیزیکی، انفجار و انهدام سیستم‌ها و تجهیزات بوده و اقداماتی نظیر جاسازی مواد منفجره، دستکاری المان‌های تجهیزات، اضافه کردن مدارات موازی داخل یک تجهیز و اضافه کردن سامانه‌های الکترونیکی برای به دست گرفتن کنترل آنها از جمله این خرابکاری‌های سخت افزاری می‌باشد.

سوال: من شاهد یکی از نمایشگاه‌های شما با عنوان خرابکاری صنعتی بوده‌ام. هدف از برپایی این نمایشگاه چه بوده است؟

زارعان: به دنبال کشف موارد متعددی از نمونه‌های معیوب قطعات و تجهیزات در سطح صنعت هسته‌ای، این معاونت نسبت به برپایی نمایشگاهی با عنوان نمایشگاه مقابله با خرابکاری صنعتی اقدام کرده و با دعوت از ارگان‌ها و نهادهای کشوری و لشکری مثل امور خارجه، وزارت دفاع، صنایع و مراکز حیاتی و ... با هدف ارائه مشاوره‌های تخصصی امنیتی نمونه‌هایی از خرابکاری صنعتی را تشریح کرده که با استقبال گسترده مدیران و متخصصان سازمان و سایر صنایع در سطح کشور تا کنون مواجه شده و نقش تعامل بهره‌برداران و مدیران در صنعت با حفاظت، یکی از نقاط مثبت کشف و خنثی سازی اهداف پیچیده دشمن، جهت کند کردن و اختلال در فرآیند فعالیت‌های صنعت هسته‌ای را ترسیم و بعضاً شاید ارگانی الگو گرفته و در سایر صنایع تجربیات حاصله را عملیاتی کرده‌اند.

سوال: با همه این توضیحاتی که ارائه کردید. تا چه میزان در این امر مهم و حساس خود را موفق می‌دانید ؟

زارعان: تعریف از خود و مجموعه تحت مدیریت خود کار درستی نیست اما واقعیت این است که غربی‌ها خیلی تلاش کردند با استفاده از عوامل خود در روند حرکت رو به رشد صنعت هسته‌ای کشور اخلال ایجاد کنند و با خرابکاری در تجهیزات صنعتی، این فرآیندها را متوقف کنند، اما در همین حد محدود بگویم که متخصصان بی‌ادعای سازمان موفق شده‌اند یک به یک این خرابکاری‌ها را کشف و خنثی کنند. لذا تا به امروز توانسته‌ایم توطئه دشمن را خنثی کرده و هوشمندانه و مقتدرانه منافع ملی را دنبال کنیم.

سوال: با همه این سنگ‌اندازی‌ها از یک طرف و محدودیت‌ها و فشارهایی که قدرت‌های زورگوی دنیا از سوی دیگر بر صنعت هسته‌ای اعمال می‌کنند، جایگاه و چشم انداز صنعت هسته‌ای ایران را چگونه می‌بینید؟

زارعان: امروز بدون اغراق می‌توانیم ادعا کنیم با عنایت به رهنمودهای سازنده رهبری و حمایت‌های ریاست جمهوری و مردم عزیز کشورمان و با تلاش متخصصان این صنعت در استفاده صلح‌آمیز از صنعت هسته‌ای، نظام سلطه در برابر خواست ملت ایران سر تعظیم فرو آورده و ان‌شاء ا... آینده فن‌آوری هسته‌ای روشن و روبه رشد است و موجب عزت و سربلندی و بالندگی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در صحنه‌های علمی و بین‌المللی خواهد شد. در حال حاضر صنعت هسته‌ای با ارتقای سطح کیفی تلاش دارد به تراز استانداردهای بین‌المللی دست یابد. این صنعت با اتکا به خداوند متعال و تدابیر ارزشمند و مدیریت جهادی جناب آقای دکتر صالحی معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان با شدت و قوت در حال پیشرفت بوده و فشارهای سیاسی، تهدیدات و تحریم‌های اقتصادی دشمنان نتوانست در خود باوری ایجاد شده در جمهوری اسلامی ایران و صنعت هسته‌ای اثر گذار باشد.

سوال: شما به عنوان معاون حفاظت و امنیت تا چه حد در تحقق اهداف این سازمان موفق بوده‌اید؟

زارعان: با توجه به هجمه دشمنان علیه صنعت هسته‌ای، وظیفه معاونت حفاظت و امنیت در این مقطع سنگین‌تر شده و لزوم هوشیاری و دقت همه جانبه را در پی داشته است. تهدید دشمن قبلاً بوده است و الان هم هست و بعداً هم خواهد بود. دشمن، دشمن است حفاظت شرایط را جهت فعالیت‌های پژوهشی، تخصصی، فرآیندی در صنعت هسته‌ای هموار می‌کند و همچنین نقش کلیدی خود را در تمام پروژه‌ها از فاز طراحی و اجرا تا بهره‌برداری با رصد تهدیدات، آسیب پذیری‌ها و تحلیل آن‌ها ایفا کرده و طرح‌های امنیتی لازم را تدوین و متناسب با سناریوهای تعیین شده، آن‌ها را در جای جای صنعت به کار می‌گیرد. امروز می‌توان ادعا داشت که معاونت حفاظت و امنیت با اتکا به خداوند متعال و استعانت از ائمه اطهار (ع) و رهنمودهای مسئولان دلسوز نظام و همچنین به‌ کارگیری پرسنل با تحصیلات دانشگاهی و دارای تجربه در زمینه‌های فنی و امنیتی توانسته قبل از هرگونه اقدام خرابکارانه، توطئه دشمنان را خنثی کند.

سوال: در همین زمینه خرابکاری‌ها و اقدامات معاونت می‌توانید نمونه‌های مصداقی ذکر کنید؟

زارعان: درخصوص تجهیزات می‌توان به دستکاری در تجهیزات فرآیندی که قرار بود در صنعت به کار گرفته شود اشاره داشت به عنوان مثال خرابکاری در دستگاه اسپکترومتر گاما از جمله این موارد می‌باشد. یکی از اقدامات راهبردی در صنعت هسته‌ای، اکتشاف مواد اولیه (اورانیوم) چرخه سوخت بوده که از دیر باز سرویس‌های اطلاعاتی بیگانه با تمام توان و امکانات و به کار گیری روش‌های مختلف از جمله تحمیل تحریم در این حوزه فعالیت داشته‌اند. در همین راستا خرابکاری در دستگاه اسپکترومتر گاما با هدف عدم کارکرد صحیح و نمایش اشتباه گامای اندازه‌گیری شده در فعالیت‌های اکتشافی برای تشخیص میزان اورانیوم معادن زیر زمینی (اندازه گیری دقیق اشعه گاما جهت شناسایی لایه‌های اکتیو) از طریق جمع آوری و اطلاع از نیازمندی سازمان به این دستگاه و عدم آگاهی پیمانکار به گونه‌ای برنامه ریزی شد تا تجهیزات خرابکاری شده در فرآیند خریداری قرار گرفته و به کشور منتقل شود. در این فرآیند پس از جدا سازی قسمت‌های مختلف دستگاه مذکور، مشخص شد بخش‌هایی از مدار الکترونیکی به صورت انحرافی دستکاری و لحیم کاری شده که انرژی طیف مربوط به اندازه‌گیری تشعشعات گامای مواد رادیو اکتیو توسط نرم افزار به‌طور صحیح نمایش داده نمی‌شود.

با توجه به پیچیدگی خرابکاری مذکور و وجود موارد متعدد مشابه، مشخص شد این اقدام توسط سرویس اطلاعاتی آمریکا با همکاری کارخانه سازنده عملیاتی شده که به مدد الطاف الهی قبل از بهره برداری و ایجاد هرگونه اخلال احتمالی، مورد شناسایی قرار گرفت. اخیراً نیز یکسری بردهای الکترونیکی جاسازی شده در برخی از تجهیزات سایت هسته‌ای فردو به منظور خرابکاری در فرآیندهای غنی سازی شناسایی و کشف شده که اگر لطف خداوند متعال و تلاش افراد بی ادعای صنعت هسته‌ای نبود و نیت شوم دشمنان نظام عملی می‌‌شد تجهیزات فردو دیگر در کار نبود. البته همانطور که می‌دانید سایت هسته‌ای فردو ضامن سایت هسته‌ای نظنز می‌باشد که دشمنان تلاش دارند این ضمانت را بدون عملیات نظامی کم رنگ کنند.

سوال: به نظر می‌آید که معاونت حفاظت و امنیت با سایر دستگاه‌های نظارتی کشور نیز در تعامل و تبادل امنیتی باشد. در صورت امکان در این زمینه هم بفرمایید وضعیت چگونه است ؟

زارعان: امروزه امنیت از الزامات هر طرح و پروژه فنی بوده و بدون رعایت و به‌کارگیری آن، پیشبرد برنامه‌ها و اهداف میسر نخواهد بود لذا کلیه طرح‌ها و پروژه‌های صنعت هسته‌ای از زمان تعریف با مجموعه حفاظت و امنیت هماهنگ شده و سپس مراحل اجرایی آن آغاز می‌شود. بنابراین حفاظت و امنیت جزء لاینفک پروژه‌ها و طرح‌های سازمان شده است. به همین سبب در هیأت مدیر‌ها، کارگروه‌ها و کمیته‌ها، مجموعه حفاظت و امنیت حضور داشته و در اجرای پروژه‌ها در هر فاز عملیاتی مشارکت می‌‌کند. همچنین در تعاملات برون سازمانی نیز با برخی نهادها و ارگان‌ها از جمله وزارت اطلاعات، شورای عالی امنیت ملی، شورای تامین استان‌ها، سازمان پدافند غیر عامل و مدیریت بحران، مراجع امنیتی و انتظامی و ... همکاری موثری دارد.

سوال: اما به هر صورت یک دوره طولانی تحریم‌ها را نیز داشته‌ایم. تاثیر این تحریم‌ها چه بوده است؟

زارعان: تحریم‌های هسته‌ای باعث بومی سازی در ابعاد مختلف شد و این اقدام دشمن منجر به استفاده از ظرفیت‌های داخلی و بهره‌مندی از نیروهای جوان و کارآمد شده که بسیار مفید بوده و آثار آن را به لطف خداوند شاهد هستیم. فعالیت‌های این سازمان در خصوص کاربرد‌های صلح آمیز در حوزه‌های کشاورزی، بهداشت و سلامت همچون ساخت سانتریفیوژهای توبولار، چرخه بومی سوخت هسته‌ای، کاربرد پرتوها در پروژه‌هایی نظیر بازیافت لاستیک‌های فرسوده و تغییر رنگ سنگ‌ها، تولید رادیو داروها و رادیو ایزوتوپ‌ها و غیره ادامه دارد. تحقیق و توسعه نیز به هیچ وجه متوقف نخواهد شد و این حرکت پرشتاب با برنامه ریزی همراه با اعتماد به نفس بیشتر در مجموعه سازمان انرژی اتمی در حال انجام می‌باشد. در حوزه تولید انرژی پاک و برق هسته‌ای بر اساس چشم انداز ترسیم شده و مزایای استفاده از این نوع انرژی در کاهش آلودگی ناشی از سوخت‌های فسیلی، قرارداد 2 نیروگاه به قدرت 2100 مگاوات با روسیه بسته شده تا با هزار مگاوات برق هسته‌ای که قبلاً مورد بهره برداری قرار گرفته، انشاء‌ا... به چشم انداز 20 هزار مگاوات ترسیم شده توسط مجلس دست یابیم. همچنین مذاکره با چینی‌ها در خصوص احداث 2 راکتور 100 مگاواتی انجام شده که تامین سوخت آن‌ها توسط سازمان انرژی اتمی صورت می‌پذیرد. البته سازمان با دوراندیشی و در نظر گرفتن هزینه – فایده به سمت تجاری سازی پیش می‌رود و با استانداردسازی زمینه را برای همکاری‌های بین‌المللی فراهم می‌سازد که از جمله آن می‌توان اشاره داشت به فروش مازاد آب سنگین و اورانیوم و بعضاً تجهیزات بومی‌سازی شده ایرانی، همکاری با سایر کشورها از جمله روسیه با هدف مشارکت در حوزه بین‌الملل و مهم‌‌تر از همه در ساخت، سوخت نیروگاه‌های قدرت و تست سوخت PIE و ...

سوال: توافق برجام چه میزان در این روند تاثیرگذار خواهد بود؟

زارعان: بر اساس توافق، تفاهم صورت گرفته (برجام) اقداماتی برای دسترسی به تجارت، فن‌آوری، تامین مالی و انرژی در دستور کار قرار می‌گیرد. با توجه به پیشرفت فن‌آوری بین‌المللی در اتکا بر آب سنگین برای راکتورهای تحقیقاتی و تولید در نظر داریم برق آینده خود را با همکاری گسترده‌تر بین‌المللی تامین کنیم. ضمن اینکه اجرای کامل برجام به صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی کمک می‌کند. این همکاری‌ها شامل: ساخت راکتورهای جدید قدرت آب سنگین مدرن، ساخت راکتورهای تحقیقاتی چند منظوره آب سبک پیشرفته، تامین تجهیزات و سیستم‌های کنترل پیشرفته برای راکتورهای تحقیقاتی و قدرت، تامین شبیه‌ساز، کدهای محاسباتی و نرم افزارهای هسته‌ای، تامین تجهیزات راکتورهای قدرتی و تحقیقاتی، آموزش در مورد سناریوهای جابه‌جایی و مدیریت سوخت برای راکتورهای قدرتی و تحقیقاتی هسته‌ای، ارزیابی فنی مشترک از راکتورهای فعلی ایران به منظور ارتقای سیستم‌ها و تجهیزات فعلی، از جمله موضوعات مربوط به ایمنی هسته‌ای، تولید ایزوتوپ‌های پایدار از طریق همکاری بین‌المللی در مرکز هسته‌ای فیزیک و فن آوری ایزوتوپ‌های پایدار در تاسیسات فردو، ایجاد یک مرکز ایمنی با همکاری بین‌المللی، بازدید و تبادل اطلاعات از نظام ایمنی و نیروگاه‌های هسته‌ای خارج از ایران، پزشکی هسته‌ای و دسترسی به رادیوایزوتوپ‌های پزشکی جهت تشخیص و درمان، ارتقای زیرساخت مربوط به تاسیسات سیکلوترونی موجود در کشور، ساخت آب شیرین‌کن‌های هسته‌ای و زیرساخت‌های مربوطه در کشور و توسعه فن‌آوری لیزری برای کاربردهای پزشکی از جمله جراحی چشم می‌شوند.

سوال: نقش معاونت حفاظت و امنیت در مذاکرات 1+5 چه بوده است؟

زارعان: معاونت، نقش پشتیبانی را در ابعاد مختلف داشته و تلاش شده به صورت همه‌جانبه با کار گروه‌های فنی تشکیل شده در داخل سازمان همکاری کند. در همین ارتباط در سال گذشته، کار گروه اقدام مشترک در داخل سازمان انرژی اتمی با حضور 3 عضو اصلی‌ (‌معاون حفاظت و امنیت، معاون امور بین‌الملل و رئیس حوزه ریاست سازمان) به ریاست دکتر صالحی تشکیل شد. معاونت حفاظت و امنیت در کار‌ گروه اقدام مشترک نقش پشتیبانی همه‌ جانبه در تعامل با سایر مدیران و مجموعه‌های ذیربط با مذاکرات هسته‌ای در خارج سازمان و مدیران و مراکز داخل سازمان را بر عهده دارد.

کار‌گروه اقدام مشترک نیازها و درخواست‌های مجموعه‌های خارج سازمان را دریافت کرده و به مدیران داخلی منتقل می‌کند تا مشورت‌ها و اقدامات تخصصی و فنی‌‌- حقوقی لازم از سوی سازمان انرژی اتمی صورت بگیرد. در این‌ راستا معاونت ما نیز نیازمندی‌های تیم فنی را جهت ‌موارد درخواستی با در نظر گرفتن کلیه جوانب حفاظتی و جلوگیری از اتهام‌سازی جدید علیه فعالیت‌های هسته‌ای یا کند کردن فعالیت‌های عملیاتی بررسی کرده و با پاسخ‌گویی و مشورت به موقع و عالمانه، در روند مذاکرات نقش‌آفرینی کردیم. انشاءالله در راستای اجرای مفاد برجام و همچنین همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را بر اساس سیاست‌های امنیتی سازمان، کما فی‌السابق ادامه خواهیم داد. البته ما نقش سرباز را بر عهده داشته و داریم و افتخار می‌کنیم که سرباز نظام، ولایت و انقلاب می‌باشیم.

سوال: نظر شما راجع به توافق هسته‌ای صورت گرفته چیست؟

زارعان: من فکر می‌کنم این توافق که بیش از 22 ماه تلاش مداوم به طول انجامید موضوع ساده‌ای نیست، این توافق یک هماورد حقوقی و سیاسی است که توانمندی کشور را در این حوزه‌ها نشان می‌دهد و موجب افزایش تراز سیاسی کشور در سطح بین‌الملل شده است. لذا این توافق دستاورد مسلم و تاریخی در جهت رشد، توسعه و امنیت کشور و از جمله فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای خواهد بود و روز به روز به ابعاد مختلف این دستاورد بسیار عظیم، قابل توجه و قابل اتکا پی می‌بریم.

سوال: به نظر شما آیا این توافق، فضای تهدید را کاهش می‌دهد؟

زارعان: این روشن است که در کلان و حوزه منطقه‌ای فضای تهدید کاهش می‌یابد اما در هر حال دشمنان ما بدون بیانیه و قطعنامه قبلاً به ما هجوم آورده و حمله کردند. مگر صدام از ما اجازه گرفت که حمله کرد؛ مگر آمریکایی‌ها این همه توطئه علیه ما کردند و می‌کنند و تروریست‌ها را به جان ما می‌اندازند، از ما اجازه می‌گیرند. زدن هواپیمای مسافربری ایرباس مگر با اجازه قبلی بوده است. بعضی‌ها می‌گویند در متن توافق امکان این وجود دارد که آنها تهدید کنند، اما به نظر ما، با استفاده از توافقنامه، آنها را زمین گیر کردیم که البته باید دشمنی، دشمن را فراموش نکنیم و توطئه‌های بدخواهان نظام را خنثی کنیم چرا که تکنیک‌ها و روش‌ها تغییر می‌کند، اما دشمنی آنها به قوت خود باقیست. ما با آمریکایی‌ها و رژیم صهیونیستی از نظر ایدئولوژیکی مشکل داریم.

سوال: یکی از بحث‌های داغ این روزها نحوه بازرسی بازرسان آژانس و جلوگیری از سوء استفاده‌های احتمالی آن در درز اطلاعات سازمان است. این بازرسی‌ها با چه روشی صورت می‌گیرد و معاونت شما در این حوزه چگونه عمل می‌کند تا این مشکل را نداشته باشیم؟

زارعان: آژانس جهت تایید راستی آزمایی و عدم انحراف برنامه‌های هسته‌ای کشورها بازرسی‌های خود را با روش‌های مختلف از جمله: بازرسی موقت، بازرسی معمولی، بازرسی ویژه و بازرسی‌های موسوم به پروتکل الحاقی انجام می‌دهد.

همچنین برابر ماده 4 پروتکل الحاقی، در صورت درخواست آژانس برای دسترسی به هر قسمت از یک سایت که توام با بازدید باشد، مدت اطلاع قبلی حداقل 2 ساعت می‌باشد که باید به صورت کتبی بوده و دلایل دسترسی و فعالیت‌های انجام شده در خلال این دسترسی مشخص شود. همچنین در صورت بروز هر سوال یا تناقضی، آژانس باید فرصتی را جهت ارائه توضیح در اختیار ایران قرار دهد و موجبات تسهیل برای رفع سوال یا تناقض را فراهم سازد.

در هر صورت تا وقتی که چنین فرصتی در اختیار ایران قرار نگرفته باشد، آژانس نباید دست به هیچ‌گونه نتیجه‌گیری درباره سوال یا تناقض بزند.

معاونت حفاظت و امنیت با همکاری وزارت اطلاعات ابتدا صلاحیت بازرسان را مورد ارزیابی و تایید قرار داده و سپس درخواست آژانس را بررسی و بازرسان را در تمامی مراحل همراهی می‌کند. بنابراین با هماهنگی کامل، بازرسان به سایت‌های هسته‌ای وارد می‌شوند. در ابتدای امر کلیه تجهیزات الکترونیکی و ذخیره ساز اعم از تلفن همراه، لپ تاپ، تبلت، هارد، فلش، رکوردر و... از بازرسان اخذ شده و جهت ورود به سالن‌های فرآیندی کلیه لباس‌های آن‌ها تعویض و با لباس‌های مخصوص که در اختیارشان قرار داده می‌شود عملیات بازرسی صورت می‌گیرد. بنابراین هیچ‌گونه ضبط تصویر و صدا در حین عملیات امکانپذیر نیست. همچنین مشخصات تجهیزات و دستگاه‌های نصب شده در صنعت هسته‌ای (شناسنامه تجهیزات) پوشیده شده و قابل ارائه نمی‌باشد. اگر بازرسی، خواهان نمونه برداری از محیط باشد، بایستی درخواست خود را ارائه و توسط سازمان انرژی اتمی بررسی تا در صورت صلاحدید، نمونه توسط طرف ایرانی تهیه و در اختیار بازرس قرار گیرد. همچنین طی توافق به عمل آمده با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تعدادی دوربین عکسبرداری در ورودی سالن‌های فرآیندی نصب شده که قابلیت فیلمبرداری را نداشته و تصاویر ضبط شده با نظارت حفاظت در اختیار آن‌ها صرفاً در محیط دسترسی داده شده قرار می‌گیرد.

در آینده نیز با پذیرش پروتکل الحاقی تغییری در موارد اشاره شده صورت نخواهد گرفت و نظارت‌ها به همان شیوه گذشته انجام می‌‌شود. البته با توجه به ساختار آژانس، که در آن تامین بودجه، تامین تجهیزات تخصصی، خدمات فنی و همچنین استخدام پرسنل آن از طریق کشورهای غربی و به‌ویژه ایالات متحده آمریکا صورت می‌گیرد، این معاونت نیز هوشیاری امنیتی و نظارتی قوی‌تری را در دستور کار قرار داده و دنبال می‌‌کند.