به گزارش
پایگاه 598، رهبر
معظم انقلاب نسبت به تلاش امريكا براي نفوذ فرهنگي در كشورمان با استفاده
از نتايج مذاكرات هستهاي هشدار داده بودند. در چند روز اخير برخي از
رسانهها با آب و تاب فراوان از احتمال حضور «مك دونالد» در ايران خبر
دادند، شركتي كه به يكي از نمادهاي زندگي امريكايي تبديل شده است.
يك چاه تا امريكا
آيا
با حفر يك چاه 200 ذرعي (هر ذرع حدود يك متر) سر از ينگه دنيا در
ميآوريم؟! از زماني كه اين سؤال در ذهن فتحعلي شاه قاجار شكل گرفت تا
زماني كه «حاج سياح» به عنوان اولين ايراني پايش را به خاك ايالات متحده
گذاشت چند دههاي تأخير افتاد. اما امريكاييها بدون اينكه مانند شاه ايران
هوس كندن چاه كنند، خود را به ايران رساندند. طبق آنچه در تاريخ ثبت شده
است اولين برخورد امريكاييها با ايرانيان آن هم در قالب حضور ميسيونرهاي
مذهبي و چيزي كه از آن در عصر حاضر به عنوان «تهاجم فرهنگي» ياد ميشود،
رخ داد. اولين امريكاييها سعي داشتند مردم ايران را به تغيير دين تشويق و
ترغيب كنند و هر چه زمان گذشت با حضور بيشتر امريكاييها در ايران نفوذ
آنها در ساختار اداري، آموزش و پرورش و سيستم مالي قاجارها بيشتر شد، اما
هنوز هم شاهزادههاي قجري علاقه بيشتري داشتند تا به روس يا انگليس وابسته
باشند تا ايالات متحده كه رفت و آمد اولين سفير ايران تا آنجا حدود شش ماه
طول ميكشيد.
نشاني تهران، خيابان روزولت
از دامنه نفوذ
امريكاييها در ايران طي دوران پهلوي به حد كامل گفته شده و اسناد تاريخي
بسياري در اين زمينه وجود دارد اما اكثر مطالعات صورت گرفته درباره
نقشآفريني امريكا در كشورمان معطوف به حضور سياسي، نظامي و اقتصادي بوده و
كمتر پيش آمده است كه نسبت به تأثيرات فرهنگي كه امريكاييها در طول 53
سال حكومت پهلوي در ايران داشتهاند، به طور عمومي و در رسانهها بحث شود.
اما در تاريخ شفاهي ايرانيها هنوز هم طعم نوشابههاي امريكايي، زرق و برق
ماشينهاي فورد، لوازم خانگي جنرال، فيلمهاي كابويي، سريال مرد شش ميليون
دلاري، مجلات مد و لباس امريكايي و سفر مستقيم به نيويورك با هواپيمايي ملي
وجود دارد. ايرانياني كه اصليترين خيابانهاي پايتختشان به نام رؤساي
جمهور امريكا، روزولت و آيزنهاور ناميده شده بود، ميخواستند كتابهايشان
را از مؤسسه فرانكلين بخرند، براي توسعه كشورشان به اداره «اصل چهار ترومن»
بروند و از همه بدتر اينكه شاهد ساخت محلاتي در سطح شهرها متناسب با سبك
زندگي امريكايي باشند چيزي كه در تهران امروز با نام «شهرك غرب» ناميده
ميشود، يادگار همين دوران است.
اگرچه انقلاب اسلامي و تحولات فرهنگي
بعد از آن باعث شد تا رواج سبك زندگي غربي در ايران و پياده شدن فرهنگ
امريكايي زيستن تا حد زيادي متوقف شود اما هميشه در اين سالها تمايل زيادي
از سوي ابزارهاي فرهنگي غربي براي انتقال محصولات خود به داخل ايران وجود
داشته است. حتي در دوران تحريم نيز كه كشورمان از دستيابي به بسياري از
محصولات كارخانجات امريكايي محروم بود، توليدات فرهنگي اين كشور كه
زمينهساز اصلي امريكايي شدن جوامع مختلف است، از مبادي غيررسمي چون
نوارهاي كاست و ويدئو و بعدها CD و DVD گرفته تا رسميترين رسانه كشور
يعني تلويزيون پخش شدهاند.
اكنون با توافق هستهاي ميان ايران و گروه
1+5 و زمزمه لغو تحريمهايي كه سالهاست عليه ما تحميل شده است، اين نگراني
به وجود آمده است كه آيا منظور از لغو تحريمها، برداشتن تحريمهاي
تكنولوژيك بوده يا قرار است فرهنگ امريكايي در قالب «مك دونالد» به ايران
باز گردد؟!
طي روزهاي اخير چند گزارش درباره احتمال تأسيس شعبههاي
«مك دونالد» در ايران منتشر شده، شركتي كه يكي از مهمترين اركان سبك زندگي
امريكايي به شمار ميرود. رهبر معظم انقلاب روز گذشته درباره تلاش امريكا
براي نفوذ فرهنگي در ايران هشدار دادند؛ «ايشان در ديدار علما، صاحبنظران و
مهمانان اجلاس مجمع جهاني اهل بيت عليهمالسلام و اجلاس اتحاديه راديو-
تلويزيونهاي اسلامي، مبارزه با نقشههاي استكبار در منطقه را مصداق بارز
جهاد في سبيلالله خواندند و با اشاره به مقابله قاطع با «تلاش امريكا براي
سوءاستفاده از نتايج مذاكرات هستهاي و نفوذ اقتصادي سياسي و فرهنگي در
ايران» افزودند: «نقشه نظام سلطه در منطقه بر دو پايه ايجاد اختلاف و نفوذ
استوار است كه بايد با نقشههاي صحيح هجومي و دفاعي به مبارزه هوشيارانه و
بيوقفه با آن پرداخت.»
به نظر ميرسد يكي از راههاي مؤثر در جلوگيري
از آنچه امريكا به دنبال آن است، توجه به توليد ملي در حوزه فرهنگ است؛
كالاهاي فرهنگي كشورمان كه قابليت عرضه جهاني نيز داشته باشند بايد جايگزين
محصولاتي باشند كه امريكا سالهاست در پي انتشار آنها در جهان است و از
ابزارهايي مانند رسانههاي نوين، سينما، تئاتر و فضاي مجازي كه همگي
آوردههاي غرب به شمار ميرود در راستاي انسجام فرهنگي در داخل استفاده
شود.