فارس: هدف از تشکیل شورای نگهبان و پیشبینی آن در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران چیست
علمی: زمانی که جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت، هدف آن اجرای ارزشهای دینی، مکتبی و اسلامی بود و این سخن معروف از حضرت امام خمینی (ره) که فرمودند اگر قرار نبود احکام اسلامی در جامعه پیاده شود، ما داعی بر انقلاب نداشتیم.
فلسفه وجود انقلاب اجرای احکام الهی و قرآنی بود و شهدای قبل و بعد از انقلاب اسلامی، جان خود را تنها برای آب و خاک ندادند، بلکه برای پاسداری از احکام اسلام این ایثار را انجام دادند.
یکی از وظایف شورای نگهبان، تطبیق قوانین و مقررات جاری در کشور عنوان شده است، مصوبات مجلس شورای اسلامی باید توسط شورای نگهبان تایید شود تا مغایرتی با احکام اسلامی و قانون اساسی نداشته باشد.
در قانون اساسی به صراحت عنوان شده که اگر در مقطعی شورای نگهبان نداشته باشیم، فلسفه وجودی مجلس شورای اسلامی زیر سئوال میرود.
بر همین اساس اول اسفند ماه سال ۵۸ فقههای شورای نگهبان توسط حضرت امام خمینی (ره) مشخص شدند و نخستین انتخابات دوره مجلس شورای اسلامی برگزار شد و در ۲۶ تیر ماه سال ۵۹ شورای نگهبان شکل گرفت.
فارس: انتخاب اعضای شورای نگهبان چگونه انجام میشود
علمی: باید به این نکته توجه داشت که هیچ نهادی در جمهوری اسلامی ایران، اعتباری به اندازه شورای نگهبان ندارد، زیرا شش مجتهد جامعالشرایط عادل توسط مقام معظم رهبری در این دستگاه منصوب میشوند.
شش حقوقدان هم در رشتههای مختلف حقوقی توسط رئیس قوه قضائیه پس از معرفی به مجلس شورای اسلامی و تایید و رایگیری در یک دوره شش ساله به عضویت شورای نگهبان در میآیند.
فارس: وظایف شورای نگهبان در چه بخشهایی است
علمی: سه وظیفه عمده بر عهده شورای نگهبان است که نخستین آن تطبیق مصوبات مجلس با احکام اسلامی است و در حقیقت شورای نگهبان دادگاه عالی است که در مسائل مهم کشور از جمله قانونگذاری حکم میکند و نظر میدهد و قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی با تصویب شورای نگهبان اعتبار مییابد.
نظارت و بازرسی بر انتخابات مجلس شورای اسلامی، ریاست جمهوری و تفسیر قانون اساسی از دیگر وظایف اساسی شورای نگهبان است که نظام را شکل میدهد.
شورای نگهبان در بعد حقالناس و حقالله نقش اساسی و مهمی را به عهده دارد، حقالله از این منظر که باید تمام قوانین کشور بر اساس مبانی اسلامی باشد.
حقالناس هم که باید مردم بر سرنوشت خودشان حاکم باشند و با قدرت در سرنوشت خود دخالت کنند و این امر در نظارت بر انتخابات محقق میشود تا گروهی نسبت به حق مردم دخل و تصرفی نکند.
فارس: نظارت استصوابی و استطلاعى
علمی: گاهی بعضی افراد که منافع خود را در خطر میبینند با جوسازی و شایعهپراکنی مطرح میکنند که نظارت شورای نگهبان استطلاعى است و اگر ایرادی میبیند به مجریان یادآوری کند.
در شورای نگهبان نیز مانند مجلس شورای نگهبان و قوه قضائیه، نظارت قطعی، موثر و جامع از ابتدای شروع ثبتنام تا شمارش و اعلام آرا است.
فارس: آیا نمونه شورای نگهبان در سایر کشورها وجود دارد
علمی: در دو سه قرن اخیر که شاهد تحولی در حکومتها بودیم و حکومتهای جمهوری با رای مردم به وجود آمدند، لازمه آن قانون اساسی و تفکیک قوا است.
برای پیشگیری از انحراف قانون اساسی و اینکه عدهای قوانین را به نفع خود مصادره و تفسیر کنند در کنار آن نهادهایی را پیشبینی کردند که وظیفه مراقبت از قانون اساسی را به عهده دارند.
اگر در کنار قانون اساسی نگهبان و پاسداری نباشد، تحریف رخ میدهد، همان طور که رهبری فرمودند در حال تحریف ارزشهای انقلاب و اصول مسلم دین هستند.
همان طور که الان علیه شورای نگهبان جوسازی کرده و اتهاماتی را به هواداری از عدهای به آن نسبت میدهند در حالی که شورای نگهبان وابسته به هیچ یک از قوا نیست و نهادی کاملا مستقل است.
در دیگر کشورها نیز نهادی وابسته یا مستقل، مامور به پاسداری از قانون اساسی است و با نامهای شورای قانون اساسی و یا دادگاه عالی قانون اساسی وجود دارد که امری عقلانی است.
فارس: چرا گاهی هجمههای سنگین علیه شورای نگهبان صورت میگیرد و نظر شما در این رابطه چیست
علمی: شورای نگهبان به عنوان دادگاهی عالی است که در این دادگاه حاکم و محکوم وجود دارد و همان طور که قاضی باید عادل باشد، افرادی هم که به دادگاه مراجعه میکنند، باید عادلانه روی شکایت خود مستندات ارائه دهند.
قطعا در این میان یکی از طرفهای متخلف است و از عدالت یا چارچوب مقررات خارج شده و ناراضی است، گاهی این نارضایتی را براساس عدل میپذیرد و بدون تضعیف دستگاه قضایی از مسئله خارج میشود.
اما این تضعیفسازی از سوی افراد بیتقوا علیه شورای نگهبان صورت میگیرد و گاهی از طرف بیگانگان تقویت میشوند و شاهد این هجمهها به ویژه در زمان انتخابات هستیم.
فارس: شورای نگهبان در زمینه احراز صلاحیت افراد به چه شکل عمل میکند
علمی: کسی که در یک نهادی مسئولیتی دارد در چارچوب مقررات و قوانین باید کار کند و وقتی مجاز است، وارد عملی شود که براساس احراز صدق باشد، نه براساس گمان و تحمیل دیگران باشد.
شورای نگهبان هم به عنوان نهاد عالی قضائی باید به صدق گفتار و عمل افراد برسد تا فرد را به عنوان رای دهنده و یا نماینده مردم بپذیرد.
به عنوان نمونه التزام عملی به اسلام باید برای شورای نگهبان محرز شود و در قانون اساسی آمده است که شرایطانتخاب شوندگان و انتخاب کنندگان باید برای شورا احراز شود.
فارس: نحوه شکلگیری دفاتر نظارت و بازرسی استانها چگونه است
علمی: با رهنمودهای رهبری مبنی بر توسعه فعالیت شورای نگهبان و تشکیل دفاتر استانی از سال ۷۹ دفاتر نظارت و بازرسی انتخابات در استانها تشکیل شده و به جرات میتوان گفت که با وجود ناظران متعهد، دلسوز و باتقوا در ابعاد مختلف از وجود آنها بهره میبریم و ارتباط تشکیلاتی و صمیمی با هم داریم.
توانستهایم از این طریق اطلاعات مورد نیاز شورای نگهبان را در چارچوب انتخابات از احزاب، گروهها و شخصیتهایی که میخواهند کاندیدا شوند به دست بیاوریم.
این ناظران هیچگونه هزینه و بار مالی برای نظام ندارند و همان حقالزحمهای که زمان انتخابات به اعضای صندوقهای اجرایی داده میشود به ناظران تعلق میگیرد و هیچ نوع چشمداشتی از دفاتر ندارند.
فعالیت ناظران طی سال افتخاری است و سعی هم شده این افراد متدین، ولایتمدار، آشنا به قوانین انتخابات باشد و جلسات ماهانه و فصلی با آنها برگزار میکنیم.
شرط لازم نظارت امانتداری، قانونمداری و پاینبدی به ارزشها است و به صورت افتخاری با ما همکاری دارند.
در حال حاضر تقریبا ناظران مورد نیاز اشباع شده و گاهی که انتقال و یا عدم همکاری داشته باشیم، جایگزینی و یا جذب ناظر صورت میگیرد.
فارس: انتخاب هیئتهای نظارت بر انتخابات به چه شکل است و چه نقشی را ایفا میکنند
علمی: دفاتر نظارت و بازرسی استان با مشورت ۱۰ نفر از افراد مود اعتماد را به هیئت مرکزی شورای نگهبان معرفی میکنند و تا پنج نفر به عنوان عضو هیئت ابلاغ شوند.
سه نفر در هیئتهای شهرستانی پس از معرفی و تایید هیئت استانی و مرکزی مشغول به کار میشوند و اعضای هیئتهای بخش نیز با ابلاغ استانی معرفی میشوند.
اعضای هیئتها، افرادی مطلع، باتجربه و امین هستند و امانتداری به عنوان شرط اصلی این انتخاب است.
در رابطه با اینکه آیا حق انتخاب کننده و انتخاب شونده مطلق است یا مقید است، باید بگوییم حق مطلق از آن خداوند است و ما نیز به اذن پروردگار حق دخالت در سرنوشت خودمان را داریم.
قانونگذار کشف حکم خدا را انجام میدهد و از دیدگاه اسلام نمیتواند به صورت مستقل قانونگذاری کند، قانونگذار مطلق خدا است و با اذن خدا ما باید در سرنوشت خودمان تاثیرگذار باشیم.
لذا عدهای که به جای خداپرستی، انسانپرستی را مطرح میکنند و میخواهند در اجرا، قضا و قانونگذاری لیبرالی فکر کنند، ظلمی فاحش و بارز است و همه مردم باید این افراد را بشناسند و طرد کنند.
فارس: عملکرد دفتر نظارت و بازرسی شورای نگهبان در استان کرمان و اقدامات کنونی این شورا در آستانه انتخابات را بفرمایید
علمی: فعالیتهای انتخاباتی و آمادگی در این زمینه باید طی سال ادامه داشته باشد و در هماهنگی با ناظران، جلساتی برگزار میشود.
الان که بخشی از کارهای مقدماتی انتخابات مجلس شورای اسلامی آغاز شده، هماستانیها، کاندیداها و هواداران آنها که فعالیت انتخاباتی را آغاز کردند بر رعایت ضوابط اخلاقی توجه داشته باشند.
در مقطع کنونی قانون در مورد فعالیتهای انتخاباتی مسکوت است، اما اینگونه نیست که کارهایی صورت میگیرد از چشم ناظران شورای نگهبان دور باشد.
همه اقدامات از جمله اینکه عدهای سفرههایی پهن میکنند، جلساتی که تشکیل میدهند و از امکانات در اختیار و موقعیت شغلی خود استفاده میبرند، رصد میشود و در زمان لازم در اختیار هیئت استان و شورای نگهبان قرار میگیرد که اگر تخلفات و ایراد و اشکالی وجود دارد در احراز صلاحیت افراد موثر است.
هزینههای صورت گرفته آیا در نظر شورای نگهبان است
علمی: دفاتر نظارت و بازرسی طی سال فعال هستند و الان هم در حال آمادگی بیشتر قرار دارند از جمله چینش و آمادگی کامل ناظران، تعیین اعضای هیئتها و ... در حال انجام است.
همه این کارها برای سلامت انتخابات است و مردم مطمئن باشند با کمک ستاد انتخابات استان، انتخابات سالم و بدون دغدغه و هیاهو برگزار میشود به شرط اینکه فرصتطلبان به خون شهدا اعتنا کنند و بدانیم که همه تلاشها برای احیای ارزشها و احکام اسلام باشد.
پستی اگر بگیریم و یا نظارتی بر این افراد داشته باشیم، مراقبت کنیم که عاقبت خود را برای دنیای دیگران از دست ندهیم، اگر کارهای خود را امری عبادی بدانیم هرگز حاضر نخواهیم بود صحنهای که در سال ۸۸ به وقوع پیوست و نظام زیر سئوال رفت به وجود آید.