رفع‌ تحريمهاي‌ امريکا کار آساني نيست

به گزارش پایگاه 598 به نقل از خبرگزاری صدا و سیما، این مشکل از چیزی ناشی می شود که زمانی به عنوان نقطه قوت مجموعه تحریمهای گسترده امریکا تلقی می شد تحریمهایی که خیلی ها آنها را در وهله اول عامل آمدن ایرانی ها به پای میز مذاکره می دانند. مقامات دولت امریکا با قاطعیت هرگونه عقب نشینی را رد می کنند اما نگاه این مقامات به مجموعه تحریمها با دیدگاه اعضای کنگره و منتقدان مذاکرات که باعث فاصله افتادن بین آنها شده است متفاوت است.

بر اساس این تحریمها که در طول چند دهه شکل گرفته اند صدها شرکت و شخص نه فقط به علت نقش شان در برنامه هسته ای ایران بلکه همچنین به علت مشارکت در تحقیقات مربوط به موشکهای بالستیک ، تروریسم ، نقض حقوق بشر و پول شویی تحت تحریم قرار گرفته اند. اکنون دولت امریکا در حال تلاش برای یافتن راهی در بخش پر از دشواری تحریمهای درهم تنیده اقتصادی است. این تحریمها قابل توجه هستند. دولتها ، شرکتها یا اشخاص خارجی تحت تحریم عموما از داد و ستد با شرکتها و اشخاص امریکایی یا شرکتهای خارجی که در نظام مالی امریکا فعالیت دارند منع شده اند. این محدودیت ها معمولا با توقیف اموال و دارایی ها و همچنین ممنوعیت اعطای روادید همراه است.

مذاکره کنندگان امیدوارند که تا ۳۰ ژوئن به یک توافق هسته ای نهایی دست یابند. بر اساس چارچوبی که طرفین در ماه آوریل در مورد آن توافق کردند امریکا ملزم خواهد شد تا تحریمهایی را که مرتبط با برنامه هسته ای ایران هستند لغو کند اما سایر تحریمها را همچنان برقرار نگه خواهد داشت. باراک اوباما رئیس جمهور امریکا می تواند تقریبا تمام اقدامات امریکا را علیه ایران به حال تعلیق درآورد گرچه این کنگره است که می تواند این تحریمها را برای همیشه لغو کند.

جک لو وزیر خزانه داری امریکا چند روز قبل در سخنرانی خود برای یهودیان امریکا گفت :« ایران می داند که مجموعه تحریمهای ما که بر تلاشهای این کشور جهت حمایت از تروریسم و بی ثبات کردن منطقه متمرکز است بعد از هرگونه توافق هسته ای ادامه خواهد یافت.» به گفته لو مقامات امریکایی « با قدرت، تامین مالی گروههای تروریستی تحت حمایت ایران و نهادهای ایرانی را که از آنها حمایت می کنند هدف قرار داده اند» که از جمله این گروهها و نهادها می توان به گروه ستیزه جوی حزب الله لبنان و نیروی قدس ایران اشاره کرد. اما صحبت در مورد این کار از عمل به آن آسان تر است.

به گفته مقامات امریکایی آدام ژوبین Adam Szubin مسئول اصلی بخش تحریم های وزارت خارجه امریکا مامور مرتب کردن این وضع آشفته شده گرچه هنوز هیچ طرح روشنی در این مورد نهایی نشده است.

این مقامات می گویند دولت امریکا می تواند بر اساس نوع تفسیر خود از تحریمهای هسته ای به تعهدات خود عمل کند. به عنوان مثال آنها می گویند اقداماتی که هدف آنها متوقف کردن ایران از دست یافتن به موشکهای بالستیک هستند مرتبط با برنامه هسته ای قلمداد می شوند چون آنها بر ایران اعمال شدند تا این کشور را وادار به مذاکره کنند. این مقامات همچنین می گویند تحریمهایی که شاید غیرمترتبط با مسئله هسته ای به نظر برسند اغلب در لایه های زیرین توسط اقدامات قبلی که هدف از آنها متوقف کردن برنامه هسته ای ایران بود احاطه شده اند.

مقاماتی که اطلاعاتی در این مورد ارائه کردند چون مجاز به صحبت علنی در مورد مذاکرات خصوصی نبودند خواستند تا نامشان فاش نشود. مقامات امریکایی بعد از سالها مذاکره بر این اعتقاد هستند که امکان حصول به توافقی که برای یک دهه ایران را دست کم یک سال از دست یابی به توانایی ساخت یک سلاح هسته ای باز دارد وجود دارد.

در مقابل امریکا میلیاردها دلار را به عنوان بخشی از برداشته شدن تحریمهایی که اقتصاد ایران را فلج کرده است آزاد خواهد کرد. اما اگر امریکا نتواند این تحریمها را بدون لغو تحریمهایی که ارتباطی با برنامه هسته ای ایران ندارند حذف کند کل این برنامه با خطر فروپاشی روبرو خواهد شد.

مقامات دولت امریکا می گویند آنها در حال بررسی طیفی از گزینه ها هستند که شامل تعلیق هم تحریمهای هسته ای و هم بخشی از تحریمهای غیرهسته ای است گامی که با مخالفت اساسی در کنگره و سایر جاها روبرو خواهد شد. بر اساس یک سناریو ، امریکا می تواند به تحریمهای غیرهسته ای علیه تعدادی از نهادها خاتمه دهد و سپس به دلیل دیگری این تحریمها را دوباره برقرار نماید. اما در آن صورت ایران به شکل معقولی امریکا را به وفادار نبودن به تعهداتش متهم خواهد کرد.

اوباما در مورد اینکه ایران ( در صورت توافق هسته ای ) می تواند به شکل بالقوه بر دست یافتن به ۱۵۰ میلیارد دلار که به صورت دارایی های توقیف شده در گوشه و کنار جهان وجود دارد حساب کند. به گفته مقامات امریکایی فرایند نحوه انجام این کار هنوز تحت بررسی قرار دارد. بانک مرکزی ایران شاید مشخص ترین مثال در مورد معضلی باشد که دولت امریکا با آن روبروست و مقامات امریکایی تصدیق می کنند که هیچ راهی برای کاهش تحریمهای ایران بدون کاهش قابل توجه محدویت ها علیه این بانک وجود ندارد.

این بانک زیربنای کل اقتصاد ایران را تشکیل می دهد و برای سالها امریکا از بیم آنکه تحریم این بانک باعث گسترش بی ثباتی مالی و افزایش شدید بهای نفت شود از تحریم آن اجتناب می کرد. در اواخر سال ۲۰۱۱ در حالی که برنامه هسته ای ایران با سرعت به جلو می رفت اوباما و کنگره دستور تحریمها علیه بانک مرکزی ایران را صادر کردند ، آن را « یک نگرانی عمده در مورد پول شویی » توصیف کردند و این بانک را با فعالیت های مربوط به تحقیقات در ارتباط با موشکهای بالستیک ، تامین مالی تروریسم و حمایت از حکومت بشار اسد رئیس جمهور سوریه مرتبط دانستند.

آثار این تحریمها خیلی گسترده بود. صادرات نفت ایران تا ۶۰ درصد کاهش یافت، تورم افسارگسیخته شروع شد ، ذخایر پولی ته کشید و تولیدات صنعتی در چندین حوزه به شدت کاهش یافت. و ایران با مذاکره در مورد برنامه هسته ای خود با امریکا و پنج قدرت جهانی دیگر موافقت کرد. اکنون که توافق هسته ای اینقدر نزدیک است ایران می خواهد این تحریمها برداشته شود. مقامات دولت امریکا می گویند تمام تحریمهایی که علیه بانک مرکزی ایران اعمال شده در ارتباط با برنامه هسته ای این کشور است.

لو وزیر خزانه داری امریکا در نشست یهودیان در نیویورک گفت یک توافق هسته ای تعلیق همه تحریمهای «ثانویه » نفتی ، تجاری و بانکی را شامل می شود یعنی تحریمهایی که بر بانکهای امریکایی و غیرامریکایی و همچنین دولتهای خارجی اعمال شده است. اکثر این اقدامات با آن دسته از تحریمهای امریکا که مربوط به برنامه هسته ای ایران است همپوشانی دارند و به همین علت است که مقامات امریکایی در حال بررسی تحریمهای جدیدی هستند که نهادهای مشخص ایرانی را همچنان تحت فشار نگه دارد.

حذف تحریمهای ثانویه در کل می تواند پیامدهای گسترده ای داشته باشد و کار را برای سپاه پاسداران، پلیس ، سازمانهای اطلاعاتی و گروههای شبه نظامی ایران آسان تر سازد. این احتمال باعث شده است تا رقبای ایران در منطقه از جمله اسرائیل و پادشاهی های سنی خاورمیانه به شدت احساس نگرانی کنند.

مارتین دمپسی رئیس ستاد مشترک ارتش امریکا روز سه شنبه در بیت المقدس گفت :« من در این نگرانی ها سهیم هستم.»
او افزود :« اگر توافقی حاصل شود و به کاهش تحریم ها منجر گردد که این امر به سهم خود به قدرت اقتصادی بیشتر و قدرت خرید بیشتر برای رژیم ایران منجر شود انتظار من این است که همه این موارد به سمت اقتصاد و بهبود زندگی ایرانیان طبقه متوسط جریان پیدا نکند. فکر می کنم آنها در گروههای نائب خود سرمایه گذاری خواهند کرد. فکر می کنم آنها در دست یافتن به توان نظامی بیشتر سرمایه گذاری خواهند کرد.»

سپاه پاسداران به علت تولید و تکثیر سلاحهای کشتار جمعی در فهرست تحریمهای امریکا قرار دارد. اما چون امریکا سپاه پاسداران را خطرناک می کند دولت امریکا در حال بررسی اقدامات جدیدی برای کمک به جلوگیری از مداخله سپاه پاسداران در مناقشات داخلی عراق ، لبنان ، سوریه و یمن است.

از ۲۴ بانک ایرانی که هم اکنون در فهرست تحریمهای امریکا قرار دارند فقط یک بانک یعنی بانک صادرات که به علت ارتباط با تروریسم تحریم شده است در معرض رفع تحریمهای غیرهسته ای قرار دارد. بقیه آنها به علت فعالیت های مالی مرتبط با مسائل هسته ای و موشکهای بالستیک در این فهرست قرار گرفته اند و گمان می شود چندین بانک هم تحت کنترل سپاه پاسداران قرار داشته باشند.

آیا این بانکها مجاز به تجارت با جهان خواهند شد؟ مقامات امریکایی هنوز در این مورد جواب مشخصی ندارند. کنگره هم هنوز فهرستی از بانکها و نهادهایی را که بر اساس توافق هسته ای از تحریمها معاف خواهند شد دریافت نکرده است.

اگر امریکا نتواند به وعده هایش عمل کند احتمالا گناه فروپاشی سالها مذاکره برای حصول به یک توافق هسته ای به گردن واشنگتن خواهد افتاد و به این ترتیب همانگونه که اوباما و سایر مقامات امریکایی گفته اند جهان در مسیر رویارویی نظامی قرار خواهد گرفت. در عین حال ایرانی که تحت فشار تحریمها قرار ندارد می تواند تلاشهای خود را به سمت دست یافتن به توانایی ساخت سلاحهای هسته ای مضاعف سازد و در همین حال اتحاد بین المللی و ساختار جهانی تحریمها علیه ایران دچار ضعف اساسی شود.