کشف ارتباط مستقیم ام اس با تغذیه

*آغاز مطالعات شما درباره ارتباط ام اس و سیستم روده به چه زمانی بازمی گردد و اصولا چرا توجهتان به روده بیماران مبتلا به ام اس جلب شد؟

- کار بر روی این نگرش از حدود ۱۰ سال پیش آغاز شد. ما از ابتدا بر روی این مساله فکر می کردیم که درخصوص مبتلایان به ام اس تنها نباید بافت مورد تهاجم از سوی سیستم ایمنی را مورد توجه قرار داد. ما تاکنون درباره ام اس به این نتیجه رسیده ایم که به سیستم عصبی حمله شده و به بیان ساده "عایق" آن تخریب می شود که بدین ترتیب ارسال سیگنال از مغز به اندام های مختلف دچار اختلال می شود. در سالهای گذشته همواره این صحبت مطرح بوده که احتمالا سیستم روده ای افراد که محل زندگی طیف وسیعی از باکتری هاست نیز می تواند از ام اس تأثیر بپذیرد و اکنون ما با ارایه نشانه هایی از این ارتباط مطمئن شده ایم.

*اما تا پیش از این عمدتا تصور می شد دلایل ژنتیکی مهمترین عامل ابتلای افراد به این بیماری باشد؟

- بله مدت زمان طولانی تصور می شد که ام اس صرفا بنا به دلایل ژنتیکی در افراد ایجاد می شود و جالب اینکه سالیان طولانی است که تحقیقات وسیعی در این زمینه انجام می شود اما تاکنون هیچ کس نتوانسته ثابت کند که تنها فاکتور "ژن" در این بیماری تأثیرگذار است. اکنون مشخص شده که عوامل محیطی نیز تأثیربسزایی دارد.

*وقتی صحبت از سیستم روده ای می شود ناخودآگاه به یاد شیوه تغذیه نیز می افتیم. درست است؟

-دقیقا همین طور است و از همین جاست که توجه به روده اهمیت خاصی پیدا می کند چون غذایی که می خوریم در ادامه سر از آنجا در می آورد. پس باید پذیرفت تغذیه ارتباط تنگاتنگی با ام اس و پیشرفت آن دارد چون کاملا روشن است که مواد غذایی پس از ورود به روده ترکیب باکتریایی آن را بر هم می زند.

*در ابتدا نگرش جوامع علمی نسبت به این موضوع چه بود و اکنون در چه مرحله ای قرار دارید؟

- ۱۰ سال پیش که این مطالعه آغاز شد، هیچ کس باور نمی کرد که می توان میان ام اس و تخریب غلاف های عصبی با روده و باکتری های موجود در آن ارتباطی متصور شد. برای این منظور در سال ۲۰۱۰ آزمایش جالب توجهی انجام دادیم که طی آن باکتری های پروبیوتیک خاصی را به موش های مبتلا به ام اس تزریق کردیم و متوجه شدیم که روند بیماری در آنها دستخوش تغییر می شود. درخلال این بررسی ها متوجه شدیم به محض اینکه موش ها را به ام اس مبتلا می کنیم سیستم روده ای قبل از آنکه آثار فلج کننده ام اس در آنها ظاهر شود دچار فعل و انفعالات شدیدی می شود.

* در خبرهای مرتبط با این دستاورد صحبت از "نشت" دیواره روده کرده اید. منظورتان چیست؟

-ما در کمال شگفتی اکنون دریافتیم که دیواره روده در خلال این فعل و انفعالات دچار نوعی نشتی می شود. در این فرآیند برخی سلولهای دیواره روده از هم باز شده که در نتیجه آن سموم و باکتری های خطرناک درون روده وارد بدن می شود که به دنبال آن بدن دچار التهابات جدیدی می شود. نتایج بررسی های ما به تازگی نشان می دهد میان فعل و انفعالات روده ای بیماران مبتلا به التهابات روده و این فعل و انفعالات ایمونولوژیکی شباهت روشنی وجود دارد.

*پس با این توضیحات باید پذیرفت بیماران مبتلا به ام اس باید در دو جبهه با بیماری دست و پنجه نرم کنند؟

-هیچ کس نمی داند که بیماری های خود ایمنی نظیر ام اس چگونه آغاز شده و پیشروی می کند اما این بیماری ها با نوعی التهاب آغاز می شوند که البته علت این التهاب را نیز نمی دانیم. در حال حاضر درمان خاصی برای ام اس وجود ندارد و تکنیک های دارویی فعلی نیز تأثیرگذاری چندانی نیز ندارند اما اگر در آینده قرار باشد داروهای مؤثری برای جلوگیری و حتی درمان ام اس تولید و روانه بازار شود باید به تولید داروهای مؤثر جهت تسکین و درمان التهاب روده ای این بیماران نیز پرداخته شود.

*و صحبت پایانی؟

-نتایج این بررسی به ما نشان داد که در مواجهه با ام اس باید به بافت های مختلف توجه کرد چون ممکن است این بیماری تنها بافت مورد تهاجم سیستم ایمنی را تحت تأثیر  قرار ندهد. شاید یکی از دلایل اصلی که موجب شده تاکنون درمان قطعی برای این بیماری پیدا نشود این است که نگاه کلی به بدن بیمار نشده و تنها بافت های خاصی مورد بررسی قرار می گیرد. در این راستا تیم تحقیقاتی ما در حال بررسی سایر فاکتورهایی التهاب زا در روده هستند که حتما در روند بیماری ام اس نقش دارند. هم اکنون همکاری با مهرناز نوری از محققان ایرانی دوره دکتری دانشگاه لوند تلاش می کنیم تا روشهای نوینی ترسیم کنیم که با استفاده از آنها ترمیم غشای مخاطی روده در بیماران مبتلا به ام اس امکانپذیر شود.