چرا کودکان ناخن می‌جوند؟

اردشیر یاراحمدی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران‌(ایسنا)- منطقه خوزستان- با بیان این که شیوه تربیتی والدین از جمله عوامل تاثیرگذار بر روی کودکان است و شیوه‌های آمرانه و استبدادی، موجب اضطراب و در نهایت عادات رفتاری مانند ناخن جویدن می‌شود، اظهار کرد: کودکان روش مقابل با استرس را بلد نیستند، توانایی کلامی مطلوبی ندارند، از گنجینه لغات مناسبی برخوردار نیستند و به طور کل تجربه‌ای در ارتباطات اجتماعی ندارند، بدین ترتیب در زمان مواجهه با استرس، درگیری‌های خانوادگی یا ایجاد تغییرات در محیط زندگی، ساده‌ترین راه‌ها را برای مقابله با استرس برمی‌گزینند.

وی با اشاره به ناخن جویدن کودک در هنگام استرس، افزود: از آنجا که کودکان مستعد تقلید کردن هستند، معمولا عمل ناخن جویدن را الگوبرداری می‌کنند.

یاراحمدی ادامه داد: اختلال ناخن جویدن زمانی که استرس و فشارهای خانوادگی بر کودک زیاد باشند، ایجاد می‌شود. درگیری‌های والدین و ناسازگاری پدر و مادر مسایلی هستند که می‌توانند موجب استرس در کودک شوند. همچنین نگرانی‌های کودک از دست نیافتن به چیزهایی که می‌خواهد و والدین در اختیار او نمی‌گذارند، احساس محرومیت در کودک ایجاد می‌کند.

وی گفت: دلایل ناخن جویدن در کودکان بسیار گسترده است، ناامنی درونی، محرومیت و حتی خودآزاری می‌توانند دلایل بروز ناخن جویدن در کودکان باشند. به عنوان مثال، گاه ممکن است کودک در هنگام درگیری والدین، خود را عامل درگیری تصور کند و از انجا که توانایی مقابله با این مساله را ندارد، دچار احساس گناه درونی می‌شود‌ و این احساس ممکن است منجر به ناخن جویدن کودک شود.

این روان‌شناس با اشاره به موقعیت‌هایی که در کودک استرس ایجاد می‌کنند، عنوان کرد: گاه پدر و مادر به دلیل مشغله‌های زیاد، از محبت کردن به کودک در منزل کوتاهی می‌کنند، کمبود محبت می‌تواند موقعیت بسیار مشکل‌داری برای کودک ایجاد کند. گاه نیز انتقادهای بسیار زیاد والدین و سرزنش و نکوهش کودکان به خاطر بعضی اعمالی که مرتکب می‌شوند، موجب می‌شود کودک احساس کند که دچار محرومیت شده است.

وی تصریح کرد: مشاهده صحنه‌های وحشتناک در فیلم‌های کارتونی نیز از دیگر عوامل استرس‌زا در کودکان است. در زمانی که کودک این صحنه‌های پر استرس و ترس را مشاهده می‌کند، ساده‌ترین کار بردن دست به دهان است تا جلوی خروج هیجان را بگیرد. کودک در این موقعیت‌ها به تقلید از دیگران، انگشت خود را به طرف دهان می‌برد و این عمل که به تصور کودک، موجب کاهش استرس است، به تدریج به یک عادت رفتاری تبدیل می‌شود.

یاراحمدی ادامه داد: ناخن جویدن عوارض بسیاری دارد، از جمله ناراحتی‌های گوارشی و پوستی و نقص عضو، همچنین ادامه ناخن جویدن موجب خجالت و کمرویی کودک در جمع خواهد شد.

وی بیان کرد: ممکن است ناخن جویدن به یک عادت رفتاری تبدیل شود و تا سنین بزرگسالی ادامه یابد.

این روان‌شناس گفت: درمان ناخن جویدن در بزرگسالان و کودکان متفاوت است. از نظر روانشناسان، شخص بزرگسال بر رفتار خود، آگاهی دارد و برای درمان ناخن جویدن، خودکنترلی به فرد آموزش داده می‌شود. بزرگسالان را به روش‌های مختلفی می‌توان درمان کرد، در یکی از این شیوه‌ها به فرد گفته می‌شود زمان‌هایی که دچار ناخن جویدن می‌شود را ثبت کند، با ثبت کردن زمان ناخن جویدن در طول یک هفته متوجه دلایل استرس خود شود و برای کنترل آن اقدام کند.

وی عنوان کرد: در این شیوه‌ هدف این است که فرد به خودآگاهی برسد و بداند این عادت رفتاری در چه زمان‌هایی و در مواجه با چه فشارهایی و در چه مکان‌هایی رخ می‌دهد. روان‌شناسان معتقد هستند که اعمالی مانند ناخن جویدن تابع زمان، مکان، افراد و حتی موقعیت‌های خاص است. فردی که دچار ناخن جویدن است، در یک زمان خاص، مکان و موقعیت خاص و در حضور برخی افراد این عمل را انجام می‌دهد.

یاراحمدی گفت: زمانی که فرد به رفتار خود، آگاهی دارد مکانیزم رفتاری کاملا متفاوت است، ولی در کودکان خودآگاهی وجود ندارد. در این شرایط برای کودکان 4 و 5 و حتی 6 ساله‌ درمان‌هایی متفاوت از بزرگسالان بکار می‌رود.

وی توضیح داد: بهتر است برای پیشگیری از ناخن جویدن به کودک پاداش داد و به کودک گفت که اگر از صبح تا ظهر دست خود را به دهان نبرد، پاداش دریافت خواهد کرد. به تدریج می‌توان مدت زمان این فرصت را به چند روز افزایش داد.

این روانشناس اظهار کرد: روش دیگر درمان ناخن جویدن در کودکان استفاده از محرک‌های آزاردهنده است. درمان از طریق آزاررسانی یک محرک شوک‌آور یا یک محرک تلخ مانند آغشتن مواد تلخ به انگشتان کودک، زمانی که کودک دست خود را به دهان می‌برد، به کودک احساس ناخوشایند دست می دهد‌ و مانع عمل ناخن جویدن در کودکان می‌شود.

وی تصریح کرد: ناخن جویدن از کودک شروع می‌شود و تا بزرگسالی ادامه پیدا می‌کند. یک مرحله آن بلوغ است که همزمان با بلوغ جسمانی فرد است، چود در این سن هورمون‌های درونی شروع به ترشح می‌کنند، زمان بلوغ فرد پر از استرس‌های مختلف است، اما در بزرگسالی عمل ناخن جویدن زمانی رخ می‌دهد که فرد تحت فشارهای شدید زندگی قرار دارد و فرد شروع به جویدن ناخن کند.

یار احمدی گفت: تا قبل از 4 سالگی کودکان به ناخن جویدن مبتلا نمی‌شوند، اما بعد از 4 یا حدود 5 سالگی ناخن جویدن در کودکان است. بین روان شناسان اتفاق نظری وجود دارد که تا 4 سالگی به عنوان اختلال شناخته نمی‌شود.

این روان‌شناس یادآور شد: گاه کمبود برخی ویتامین‌ها در کودک نیز موجب ناخن جویدن می‌شود. از این رو متخصصان برای کسب اطلاعات بیشتر درباره علت واقعی این عادت، آزمایش‌های کامل جسمانی از کودک گرفته می‌شود. همچنین کودکان مبتلا به اختلال‌های شخصیتی یا رفتاری مانند کودکان اوتیست، اختلال جویدن ناخن را دارند.

وی افزود: متاسفانه بسیاری از خانواده‌ها نگرشی منفی نسبت به ناخن جویدن در کودکان خود دارند و واکنش آنان در این هنگام، جالب نیست که همین واکنش‌ها نسبت به رفتارهای کودک، عواقب بسیار نامناسب برای وی دارد. طبعا خانواده‌ها نگران هستند و از آنجا که علت مشکل را نمی‌دانند، تنها پیامدهای ناخن جویدن را می‌بینند و بدین ترتیب با رفتاری نامناسب، کودک تنبیه و سرزنش می‌شود. این در حالی است که خانواده باید بداند که این عادت رفتاری، علامتی از مشکلاتی است که در درون کودک وجود دارد و بهترین راه حل برای این مشکلات، مراجعه به یک مشاور یا یک روان‌شناس است.