آغازی جدید در یکی از تیره‌ترین روابط منطقه؛ ترک‌ها و کردها، منافع مشترک

به گزارش 598،  خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، به نوشته روزنامه وال استریت ژورنال، مواضع اخیر دولت خودمختار کردستان عراق در دفاع از خود در مقابل شورشیان داعش نشان‌دهنده ایجاد روندی معکوس در روابط تیره میان ترکیه و کردها است. در سال‌های گذشته هرگونه اقدام جسورانه کردها حتی در عراق که کشور همسایه ترکیه است اغلب با اقدام متقابل ترکیه رو به رو می‌شد. دوطرف بالغ بر ربع قرن است که با یکدیگر درگیر هستند و آنکارا با اقدامات جدایی طلبان کرد در ترکیه پیش از مذاکرات صلح 2012 مقابله می‌کرد اما از زمان حمله آمریکا به عراق ترکیه با دولت خودمختار کردستان عراق روابط نزدیکی برقرار کرده و به توسعه تجارت دو جانبه و هماهنگ کردن مسائل سیاسی ضروری از جمله مسائل مربوط به جنگ داخلی سوریه پرداخته است.

ترکیه با در نظر گرفته همین روند است که در قبال تحرکات نظامی اربیل برای دفاع از مرزهای اقلیم کردستان دربرار نیروهای شبه نظامی داعش از جمله استقرار نیروهای پیشمرگ کرد در شهر کرکوک ساکت بوده است.

در چند دهه گذشته ترکیه نسبت به هرگونه پیشروی کردها در کرکوک اعتراض قاطعی انجام می‌داد و عنوان می کرد که این شهر یک شهر چند نژادی است که بخش زیادی از جمعیت آن را ترکمان‌ها تشکیل می‌دهند. ترکیه هرگونه تسلط کردها بر شهر نفت‌خیز کرکوک را گامی مهم به سوی استقلال کامل منطقه کردستان می‌داند.

این در حالی است که ترکیه خود نیز نسبت به سرنوشت 80 گروگانی که اخیرا از سوی داعش در کنسول‌گری این کشور در شهر موصل به اسارت گرفته شدند، نگران است.

مقامات کرد تاکید دارند که سرنوشت ترکیه و کردها به هم گره خورده و دو طرف دارای منافع امنیتی و اقتصادی مشترکی هستند.

دیندار زیباری، معاون اداره‌ روابط خارجه اقلیم کردستان عراق در اربیل اظهار داشت: برای ما روابط با ترکیه فراتر از تامین انرژی است. ترکیه یک شریک سیاسی مهم بوده و اربیل این مساله را به خوبی می‌داند.

وی افزود: موفقت دولت منطقه‌ای کردستان موفقیت ترکیه بوده و ترکیه برای ما یک عضو احتمالی اتحادیه اروپا و راهی برای رسیدن ما به اروپا است.

تحلیل‌گران امنیتی بر این باورند که کردستان عراق نه تنها برای ترکیه یک همپمان است بلکه یک منطقه حائل امنیتی است که به ترکیه در دفاع از مرزهایش در مقابل پناهندگان و همچنین شبه نظامیان داعش در عراق کمک می‌کند.

ترکیه در حال حاضر میزبان حدود 800 هزار آواره سوری است که از جنگ داخلی این کشور فرار کرده و در مرزهای جنوبی خود نیز با شبه نظامیان داعش رو به رو است.

از سوی دیگر شرکت ترکیه‌ای سرمایه‌گذاری‌های سنگینی در اقتصاد نوظهور اربیل کرده‌اند. برندهای ترکیه در بازار مصرف منطقه کردستان عراق تسلط دارند. صادرات ترکیه به دولت کردستان بخش عمده‌ تجارت این کشور با عراق را تشکیل می‌دهد. این تجارت سال گذشته میلادی با رسیدن به 12 میلیارد دلار رکورد جدیدی را تجربه کرد.

سینان اولگن، یک دیپلمات سابق ترکیه‌ای که اکنون معاون مرکز مطالعات سیاسی و اقتصادی در استانبول است گفت: در روابط ترکیه با کردها روندی معکوس ایجاد شده و ترکیه اکنون دولت خودمختار کردستان عراق را به جای یک چالش امنیتی یک پایگاه اقتصادی تلقی می‌کند.

وی افزود: در سال‌های اخیر در آنکارا این اعتقاد ایجاد شده که برقراری روابط ترکیه با کردها غیر قابل اجتناب بوده و برای هر دو طرف سودمند است.

با این حال سوء ظن سیاسی در آنکارا نسبت به دستور کار کردها برای آینده خود همچنان وجود دارد. احزاب ملی گرای ترکیه همچنان نسبت به خطر اقدامات کردها علیه منافع ترکیه هشدار می‌دهند.

در همین حال رهبران کرد ترکیه این کشور را برای مذاکرات صلح با حزب کارگران کردستان عراق که از سوی آنکارا یک سازمان تروریستی اعلام شده، تحت فشار قرار داده‌اند.

آن‌ها دولت ترکیه را متهم به کوتاهی در عمل به وعده خود برای اعطای اختیارات بیشتر به کردها کرده‌اند. با این حال پ.ک.ک همچنان در منطقه کردنشین کوهستانی قندیل واقع در مرز عراق و ترکیه حضور دارند.

آرون استاین، کارشناس موسسه خدمات سلطنتی انگلیس اظهار داشت: اگر عراق فرو بپاشد ترکیه نیاز دارد که کردستان عراق چه از نظر اقتصادی و چه از نظر امنیتی قدرتمند بماند. کردها و ترک‌ها بیش از هر زمان به هم احتیاج دارند.

یکی از نشانه‌های بارز این روابط، اقدام اخیر اربیل در انتقال یک جانبه دو میلیون بشکه نفت به بازارهای بین‌المللی از طریق ترکیه است. اقدام مذکور به منظور آغاز صادرات نفت این منطقه به طور مستقل از عراق انجام شده است. با این حال اقدام اربیل با واکنش شدید دولت مرکزی عراق رو به رو شد و این دولت خریداران احتمالی نفت خام کردستان را به اقدام متقابل تهدید کرد.

مساله‌ای که اینجا مطرح است این است که شرایط هرچه که باشد به نظر می‌رسد روابط خصمانه ترکیه با کردستان عراق جای خود را به منافع امنیتی و اقتصادی دو جانبه داده است.