ایران از "انرژی هسته‌ای" چه می‌خواهد؟

به گزارش 598 ، سایت دیدبان نوشت: این روزها در مذاکرات هسته‌ای بحث‌های فراوانی در مورد سطح توانمندی ایران در حال حاضر و آنچه که باید داشته باشد، شکل گرفته است. طرف غربی ادعا می‌کند که ایران حق استفاده از انرژی صلح آمیز هسته‌ای را دارد و آنها این حق را به رسمیت می‌شناسند ولی اشاره‌ای به مسئله حق غنی‌سازی ایران در خاک خود نمی‌کنند و یا در برخی محافل دیگر صحبت‌هایی مبنی بر حق غنی سازی 5/3 درصد تا 5 درصد شنیده می‌شود. اما اگر بخواهیم به این سوال که ایران واقعا به چه میزان از توانمندی هسته‌ای نیازمند است؟ پاسخی درخور بدهیم، باید قبل از آن به سوال دیگری پاسخ بگوئیم: ایران از انرژی هسته‌ای چه می‌خواهد؟ به عبارت دیگر می‌توان گفت که انرژی هسته‌ای برای ما چه فوایدی را می‌تواند دربر داشته باشد؟

در ادامه به فواید و کاربردهای انرژی هسته ای می پردازیم:

آینده انرژی جهان

شاید مهمترین دلیل جمهوری اسلامی ایران برای روی آوردن به انرژی هسته‌ای این باشد که سوخت‌های فسیلی از جمله گاز و نفت رو به پایان هستند و حداقل قیمت این فرآورده‌ها در 20 تا 40 سال آینده بسیار بیشتر از آن خواهد بود که بشود به راحتی امروز از آنها بهره برداری کرد. لذا امروزه انرژی هسته‌ای را انرژی آینده می‌خوانند و اعتقاد بسیاری از کارشناسان اینست که جهان در صورتی که نتواند منابع انرژی جدیدی را کشف کند، تنها و تنها متکی به انرژی هسته‌ای خواهد بود. انرژی هسته‌ای در هر دو شکل آن چه شکافت و چه گداخت نیاز روز افزون بشر آینده خواهد بود.

از سوی دیگر نکته مهم در مورد تکنولوژی هسته‌ای اینست که این تکنولوژی هنوز نسبت به بسیاری از تکنولوژی‌های دیگر جوان است و هر روز نیاز بیشتری به آن در جهان احساس می‌شود. در نتیجه جای بسیاری برای تحقیق و پژوهش در این عرصه وجود دارد به خصوص آنکه از زمان کشف این انرژی جدید تا دهها سال فقط در دست عده معدودی از دانشمندان علوم نظامی برخی از دولتها قرار داشته است.

صنعت برق

در حال حاضر بسیاری از کشورها سرمایه‌گذاریهای سنگینی را برای توسعه و گسترش صنایع هسته‌ای خود اختصاص داده‌اند تا در بلند مدت بتوانند از انرژی هسته‌ای به صورت گسترده‌تر و پاک‌تر بهره ببرند. به عنوان مثال چینی‌ها قصد دارند تا مشارکت در پروژه ITER  به راکتورهای گداخت هسته‌ای برای تولید برق دسترسی پیدا کنند. همچنین دولت چین در منطقه هیفیی در شرق این کشور در حال ساختن یک راکتور آزمایش گداخت یا گرماهسته‌ای است. چینی‌ها حتی درصدد دستیابی به چرخه سوخت232Th  به عنوان یک پتانسیل جانشین برای راکتورهای شکافت عادی اورانیوم نیز هستند. چین علاوه براین به دنبال خودکفایی در تکنولوژی‌های جدید در طراحی و ساخت راکتورهای هسته‌ای است نظیر راکتورهای با نوترون سریع. اما در بعد صنعتی چینی‌ها برای تولید برق در سال 2020 مقصد GW 80.6 ، در سال 2030 مقصد GW 200، در سال 2050 مقصد GW 400 و در سال 2100 میزان GW 1400 را در نظر گرفته‌اند. این در حالی است که نیروگاه هسته‌ای بوشهر در صورت افتتاح تنها GW1 برق تولید خواهد کرد و آینده صنعت برق هسته‌ای ما هنوز روشن نیست.

نمودار میزان استفاده از انرژی های مختلف در تولید برق توسط 8 کشور، درصد سهم انرژی هسته ای در تولید برق با رنگ طلایی مشخص شده است.

انرژی پاک

در مقایسه با نیروگاههای سوخت فسیلی، نیروگاه‌های هسته‌ای بسیار پاک‌تر هستند و لذا برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست به ویژه رشد روزافزون گازهای گلخانه‌ای، انرژی هسته‌ای می‌تواند بسیار مفید باشد. چرا که میزان آلایندگی آن نیز بسیار پائین‌تر است. زباله‌های هسته‌ای را معمولا بسته بندی کرده و در اعماق زمین دفن می‌کنند که نسبت به خطراتی که آلاینده‌های سوخت‌های فسیلی ایجاد می‌کنند بسیار ناچیز است.

پزشکی و بهداشتی

در بسیاری از کشورهای صنعتی، از انرژی هسته‌ای در پزشکی استفاده می‌شود. از آنجا که برخی از بیماریها از جمله سرطان در کشورهای در حال توسعه شیوع گسترده‌ای یافته‌اند، ضرورت تقویت پزشکی هسته‌ای در این کشورها، هر روز بیشتر احساس می‌شود. موارد زیر از جمله مصادیق استفاده از فناوری هسته‌ای در علم پزشکی هستند:

تولید کیت‌های رادیو دارویی برای مراکز پزشکی هسته‌ای، تولید رادیو دارویی جهت تشخیص بیماری تیرویید و درمان آن، تولید کیت‌های هورمونی، تشخیص و درمان سرطان پروستات، تشخیص سرطان کولون، روده کوچک و برخی سرطانهای سینه، تشخیص تومورهای سرطانی و بررسی تومورهای مغزی ، سینه و ناراحتی وریدی، تصویر برداری بیماری‌های قلبی، تشخیص عفونتها و التهاب مفصلی، آمبولی و لخته‌های وریدی و موارد دیگری چون تشخیص کم خونی، کنترل رادیو داروهای خوراکی و تزریقی و ...تشعشعات MRI در درمان افسردگی‌ها.

دامپروری و دامپزشکی

از انرژی هسته‌ای در زمینه دامپزشکی نیز بهره برداری می‌شود؛ مواردی چون تشخیص و درمان بیماریهای دامی، تولید مثل و اصلاح نژاد، بهداشت و ایمن سازی محصولات دامی و خوراک دام.

 آب

از تکنولوژی‌ هسته‌ای در جهت شناسایی سفره‌های آب زیر زمینی و هدایت آنها استفاده می‌شود. همچنین از این فناوری در کشف و کنترل نشت سدها و ایمنی آنها بهره‌برداری می‌شود. به علاوه  سیستم‌های آب شیرین کن نیز از سامانه‌های هسته‌ای بهره می‌برند. استفاده از چنین سیستم‌هایی برای کشور ما که در مناطق خشک جهان واقع شده است بسیار ضروری و حیاتی می‌نماید.

 کشاورزی

استفاده از فناوری هسته‌ای در کشاورزی به تدریج به امری متداول در جهان تبدیل شده است. که برخی از مهمترین این کاربردها عبارتند از:

موتاسیون هسته‌ای ژن‌ها ، کنترل حشرات، جلوگیری از جوانه زدن گیاهان و انبار کردن میوه‌ها.

زمین‌شناسی و باستان‌شناسی

یکی دیگر از مهمترین کاربردهای انرژی هسته‌ای عمریابی صخره‌ها، سنگ‌ها و قطعات باستانی است.

 صنعت

از فناوری هسته‌ای در صنایع مختلف استفاده‌های بسیاری می‌شود که برخی از آنها عبارتند از:

نشت‌یابی با اشعه، دبی‌سنجی پرتویی(سنجش شدت تشعشعات، نور و فیزیک امواج)، سنجش پرتویی میزان سائیدگی قطعات در حین کار، سنجش پرتویی میزان خوردگی قطعات، چگالی‌سنج مواد معدنی با اشعه، کشف عناصر نایاب در معادن.

سخن پایانی

در اینجا باز هم لازمست که تاکید کنم فناوری هسته‌ای به سرعت در حال پیشرفت و گسترش است و هر روز بر کاربردهای آن در حال افزوده شدن است. در کشور ما نیز استفاده‌ها از فناوری هسته‌ای روبه رشد بوده است و هر ساله دستاوردهای جدیدی در عرصه‌های مختلف را شاهد بوده‌ایم. اما با نگاهی اجمالی به موارد بالا در می‌یابیم که اورانیوم مورد نیاز بسیاری از صنایع و حوزه‌ها به خصوص صنایع پزشکی در حدود 20 درصد است. و همانطور که مسئولان ما نیز قبلا ذکر کرده بودند، راکتور تحقیقاتی امیرآباد به سوخت 20 درصد نیاز دارد که در طول چند سال گذشته این سوخت در داخل تولید و مورد بهره‌برداری قرار گرفت و بعد از این نیز ما باید بتوانیم سوخت این راکتور را تهیه نمائیم و لذا دسترسی ما به سوخت 20 درصد باید تضمین شده باشد. از سوی دیگر نکته قابل تامل اینست که ما برای توسعه تحقیقات علمی و دانشگاهی خود در عرصه هسته‌ای نیز نیاز به مقدار نسبتا متنابهی از مواد و ترکیبات هسته‌ای داریم که لزوم فعالیت صنعتی در حوزه تولید اورانیوم غنی شده در سطوح پائین را یادآور می‌شود. به عبارت دیگر با پنج یا ده سانتریفیوژ فعال یا عددی اینچنینی نمی‌توان دانش هسته‌ای را گسترش داد. در نتیجه ما باید برخی از مراکز پیشرفته صنعتی غنی‌سازی خودمان را فعال نگه داریم تا بتوانیم پیشرفت‌های علمی‌مان را در زمینه هسته‌ای و دانش‌های وابسته به آن تداوم بخشیم، چرا که بسیاری از فناوری‌ها و دانش‌های جدید به دسترسی به رادیو ایزوتوپ‌ها و دیگر مواد و تجهیزات صنعت هسته‌ای وابسته هستند.