ایران، کانون موازنه قوای جدید در خاورمیانه

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم پایگاه اینترنتی شبکه العربیه در تحلیلی به قلم ماهر زینالف یکی از سردبیران مجله بین المللی قفقاز و روزنامه نگار روزنامه تودی زمان ترکیه به تحولات اخیر در منطقه خاورمیانه از چشم انداز موازنه قوا و ائتلاف ها و اتحادها در منطقه پرداخته است.

 ماهر زینالف نوشت:  

برای قرن‌ها، اتحاد و ائتلاف‌سازی برای موازنه علیه تهدیدات دولت‌ها محور سیاست‌سازی‌های  منطقه‌ای بود. اندازه‌گیری موفقیت یک دولت در میزان توانایی برای اتحادسازی برای تامین منافع امنیتی مشترک بود. اگر دولتی تنها و منزوی شود، هر اندازه سیاست‌های آن موجه باشد، مجبور است بار حفظ امنیت خود را به تنهایی به دوش بکشد. 

چند سال قبل، ترکیه تنهاکشوری بود که با همه کشورهای خاورمیانه -جایی که بی‌اعتمادی ذهنیت غالب در منطقه است- در تعامل بود. اما در پی تحولات اخیر و دخالت های ترکیه، دولت آنکارا تنها ماند و مقامات رسمی ترجیح دادند وضع جدید را «تنهایی ارزشمند» توصیف کنند.

وزیر خارجه ترکیه، احمد داوود اوغلو مهارت بالایی در ائتلاف سازی با دیگر کشورها دارد اما وی نشان داد که در مدیریت بحران‌ها،  ناموفق است چرا که سیاست‌های وی بار احساسی زیادی داشت. بر اساس بازگشت به اصل سیاست در خارومیانه، تنهایی ترکیه دیری نپایید و در اولین گام، ترکیه به سوی بغداد حرکت کرد تا با چالش‌های متعددی که ناشی از بحران سوریه در مرزهای مشترک ایجاد شده مقابله کنند. 

هوشیار زیباری، وزیر خارجه عراق هفته اخیر به ترکیه سفر کرد تا زمینه را برای نزدیک شدن فراهم کند. انتظار می‌رود همتای ترک وی نیز در ماه نوامبر به بغداد سفر کند که اولین سفر وی پس از 2 سال محسوب می شود. داوود اوغلو در کنفرانس خبری گفت که دو کشور به پویایی جدیدی در روابط دست یافته‌اند و اراده‌ای واقعی برای نزدیک شدن دو کشور وجود دارد. 

امکان آشتی میان ترکیه و عراق بخشی از یک تغییر گسترده‌تر در موازنه قوا در خاورمیانه است. تحولات اخیر در منطقه دو کشور را به سوی چشم پوشی از خصومت ها و اتحادسازی سوق داده است. جمهوری اسلامی در مرکز این تغییر قرار دارد. 

برای دهه‌ها، سیاست غالب آمریکا در خاورمیانه اطمینان از این موضوع بود که هیچ قدرت منطقه‌ای به صورت هژمون برنخواهد خواست و منابع انرژی را کنترل نخواهد کرد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، آمریکا سیاست مهار ایران را اتخاذ کرد. تحولات کشورهای عربی، تونس، لیبی و مصر به نفع ایران تمام شد و همچنین با حفظ بشار اسد در قدرت، دولت لبنان و نیز عراق نفوذ ایران گسترش یافت. 

اما این وضع مناسب برای تهران نیز دوام نیاورد و سقوط مرسی در مصر و حمایت کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از ارتش توازن قوا را به ضرر ایران تغییر داد.  این سیاستی نبود که آمریکا حامی آن باشد چرا که همواره مانع غلبه قدرت ها در خاورمیانه شده است. در نتیجه، آمریکا حمایت خود از سقوط بشار اسد را کنار گذاشت، اقدامی که شواهدی مبنی بر توافق تهران و واشنگتن در پشت آن را می‌توان حدس زد. هر دو تحول موجب ناراحتی ریاض شد. یکی از شاهزاده‌های سعودی هفته گذشته هشدار داد کشورش از همپیمانی با آمریکا تغییر جهت خواهد داد. 

اکنون ایران در حال ایجاد ائتلاف در مقابل آنچه که تهدید در منطقه خلیج فارس و مصر می‌بیند است. ایران به آرامی در حال نزدیک شدن به آمریکا است و از سوی دیگر عراق، متحد نزدیک خود را به بهبود روابط با ترکیه سوق می‌دهد.