بایدها و نبایدهای مذاکره مستقیم با آمریکا

598 به نقل از فارس، حاشیه مذاکرات نیویورک و آنچه در آخرین لحظات حضور رئس جمهور در آمریکا رخ داد می بایست در چارچوب یک معادله چند وجهی مورد کنکاش و بررسی قرار گیرد.

آشکار است که تغییر تاکتیک‌های دیپلماسی کشورمان که نمود بارز آن در مذاکرات محمدجواد ظریف و همچنین گفت و گوی تلفنی اوباما و روحانی نمود یافت، مساله ای است که در مطلوبیت و یا مذمومیت آن نباید متوسل به استدلالات هیجانی و یا اقتضائات زمانی شد.

گفتمان قدرتمند انقلاب اسلامی واقعیتی موثر در معادلات بین المللی است و در این میان تغییر رویکرد اجرایی دولت جدید ایران اگر چه تحت شرائطی عرصه را برای اعمال نوعی خاص از دیپلماسی را فراهم نمود اما غیر قابل کتمان است که این رویکرد با گفتمان انقلابی و مقاومتی مفارقت ذاتی دارد.

نقد این گفتمان در حوصله این بحث نمی‌گنجد و در مطلب پیش رو تنها به تبیین نکاتی راهبردی در خصوص موضوع مذاکره مستقیم با آمریکا و بایدها و نبایدهای آن پرداخته می‌شود.

1- گفت و گوی مستقیم مقامات عالی ایران و آمریکا مساله ای کلیدی بوده که بر خلاف تبلیغات صورت گرفته یک اتفاق و یا حادثه ضرب‌الاجلی نبوده است بلکه موضوع مذاکره تلفنی میان مقامات دو کشور از مدت ها پیش از سفر روحانی به نیویورک در دستور کار تیم سیاست خارجی اوباما قرار داشته است و دراین میان درخواست های مصرانه هیات آمریکایی در طول اقامت روحانی در نیویورک به انجام فوری این مذاکره تلفنی بیانگر این واقعیت است.

2- در پاسخ به پرسش «چرا آمریکایی‌ها خواستار انجام این ملاقات بودند؟» بایستی گفت که عجز و ناتوانی دولت اوباما از ارائه یک گزارش مستند، مستدل و اقناعی درباره مساله هسته‌ای ایران به مردم کشورش این مساله را به عنوان یکی از امورات لاینحل در بخش سیاست خارجی اوباما مبدل کرده بود.

تجربه تلخ گزارشات دروغین دولت آمریکا به مردمش در خصوص سلاح های کشتار جمعی عراق به عنوان یک اهرم فشار داخلی در طول برگزاری  مذاکرات هسته ای ایران بر سرنوشت سیاسی اوباما به شدت سنگینی می کرد.

از سوی دیگر نمی توان فراموش کرد که درطول 5 سال گذشته یکی از وعده‌های مهم اوباما برای ملت آمریکا حل سریع پرونده هسته‌ای ایران بوده است و با پیچیده‌تر شدن روند مذاکرات و ابتکارات دیپلماسی ایران در طول چند سال گذشته موجب ناکامی اوباما در تحقق بخشیدن به وعده‌های انتخاباتی وی بوده است لذا از آن زمان تاکنون، وی تلاش‌های زیادی را برای برقراری تماس مستقیم میان مقامات ایران و آمریکا انجام داده است.

به نظر می‌رسد از منظر سیاست‌پردازان کاخ سفید، نفس شروع ولو صرفا تبلیغاتی مذاکره مستقیم با رئیس جمهور ایران، این تلقی را در اذهان داخلی آمریکابه وجود می آورد که تلاش های 5 ساله اوباما برای کشاندن ایران پای میز مذاکره جواب داده است و این نرمش در رفتار ایرانیان به معنای پیروزی سیاست های تهاجمی دولت آمریکا در قبال ایران محسوب خواهد شد. روشن است که دولت آمریکا بدلیل وابستگی ماهیتی به صهیونیست ها و حاکمیت آنان بر بخش سیاست خارجی آمریکا موضوع مذاکره با ایران بایستی با هماهنگی و رضایت کامل صهیونیست‌ها پیش برود.

3- دولت آمریکا مذاکرات مستقیم با مقامات ایران را تنها با تک هدف حل ضرب الاجلی مساله هسته ای ایران انجام نمی‌دهد.

از یک سو انزوای سیاسی دولت اوباما در راضی سازی جامعه جهانی در مسئله حمله نظامی به سوریه آمریکا را ناگزیر به جلب نظر ایران در حل مسئله سوریه نموده و از سوی دیگر، مطمئنا سیاستمداران آمریکا عمیقا امیدوار بوده و هستند که در لابلای مذاکرات پیش رو، بسته‌ای از مسائل مختلف منطقه‌ای مانند مساله سوریه، حزب‌الله لبنان، فلسطین، عراق، افغانستان و... و مهمتر از همه، تضعیف و تخریب محور مقاومت اسلامی را در صدر اولویت‌ها و مذاکرات خود قرار دهند و با کمترین هزینه به حل ریشه‌ای مشکلات لاینحل خویش در خاورمیانه امیدوار باشند. 

به بیان بهتر، آمریکا سیاست جدید ایران در قبول مذاکره مستقیم میان دو کشور را یک بده بستان سیاسی و در عین حال امتیازی جدی برای دولت اوباما تلقی می‌کند و هم از این رو منتظر است که در متن مذاکرات مستقیم میان دو دولت، معامله بزرگی در زمینه مسائل منطقه‌ای و بین المللی مختلف صورت گیرد؛ مساله‌ای که نه تنها تحقق آن به این سادگی امکانپذیر نیست بلکه با توجه به سبقه مواضع و سیاست‌های روشن و اصولی جمهوری اسلامی ایران در قبال منطقه و جهان شبیه یک زیاده خواهی و گزافه‌گویی استکباری می‌باشد.

بدیهی است که در صورت عدم تحقق این معامله دولت آمریکا نتایج این مذاکرات را به هر شکلی که باشد یک شکست بزرگ تاریخی برای ملت آمریکا تلقی خواهد کرد تا افکار عمومی را راضی به اقدامات مداخله جویانه علنی در ایران کند.

4- براساس تحلیل اطلاعات منتشره از سوی محافل داخلی آمریکا، طیف تندروی داخل آمریکا این مذاکره را اساسا به معنای یک اولتیماتوم نهایی به ایران تفسیر می کنند.

به عقیده این طیف که اتفاقا در عرصه سیاست خارجی آمریکا اکثریت را تشکیل می دهند، در صورت انجام مذاکرات مستقیم و عالی میان دو کشور دیر یا زود بی نتیجه بودن گفتگو با ایران به اثبات خواهد رسید و نهایتا این استنتاج در میان نخبگان و همچنین افکار عمومی جامعه آمریکا پدید می آید که حتی مذاکرات مستقیم با سران ایران نیز قادر به مهار این کشور نیست و بنابر این می بایست گزینه های سخت تری از جمله حمله نظامی به ایران روی میز قرار گیرد.

5- دولت آمریکا در پی آن است تا با بزرگنمایی، موضوع مذاکره میان دو دولت و انتشار هدفمند گزارش مذاکرات مستقیم میان سران دو کشور که در گفت و گوی تلفنی اوباما و روحانی نمود یافت و اتفاقا با بروز احساسات صمیمانه میان آن دو همراه بوده است، مطمئنا موجی از سرخوردگی را در افکار عمومی مسلمانان ایران و جهان پدیدار سازد. چراکه افکار عمومی و خصوصا ملل تحت ستم جهان اسلام به ایران به مثابه قهرمان بزرگ مقابله با آمریکا و غرب می نگرند و انتشار عمومی این رفتار متناقض که با هیچ کدام از مواضع سابق نظام همخوانی نداشته است، این تلقی را در نزد ملل محروم می تواند به وجود آورد که خط سازش، گفتمان نیرومند مقاومت و استکبار ستیزی را در داخل ایران به زانو در آورده است؛ مساله‌ای که می‌تواند بازتاب بسیار منفی در میان هواداران مواضع اصولی نظام جمهوری اسلامی ایران پدید آورد و حتی در میان مبارزان ضداستکباری جبهه حزب‌الله و جنبش‌های مقاومت منطقه‌ای و بین‌المللی احساس یاس و ناامیدی را بروز دهد.

لذا بایستی در شرایط کنونی به ملل مستضعف توضیح داده شود که ایران هرگز از آرمان‌های اصولی خویش در مبارزه با اردوگاه استکبار کوتاه نیامده و کماکان بر نفی هر گونه سلطه‌گری و سلطه‌پذیری اصرار حکیمانه عملی و عینی می‌ورزد.

مبارزه با استکبار ذات حقیقی و لایتغییر انقلاب اسلامی است.

6- دولتمردان جمهوری اسلامی بایستی متوجه باشند که براساس خوی استکباری دولت آمریکا، مطمئنا این رفتار دیپلماتیک در برهه کنونی که فشارها و تحریم‌های آمریکا علیه ملت ایران در عین ناکارآمدی به اوج خود رسیده است، کارآمدی اعمال سیاست فشار و تحریم در به زانو آوردن ملت ایران را به غلط به اذهان دولتمردان آمریکایی متبادر می‌کند؛ مساله‌ای که مطمئنا ابعاد خطرناک و پیش بینی نشده‌ای را به دنبال خواهد داشت و طرف آمریکایی را به سمت و سوی نتیجه گرفتن و کاربست بیشتر این بازی خواهد کشانید؛ بازی‌ای که عاقبت خطرناکی برای دولت آمریکا در پی دارد.

7- مذاکره میان دو دولت در نظام بین‌الملل فی نفسه مذموم نیست اما به ملزومات هر نوع مذاکره‌ای هم می‌بایست به دقت توجه نمود.

اصولا مذاکره در قالبی مفهوم بیرونی پیدا می‌کند که برخی اصول و یا منافع مشترک مابین دو یا چند بازیگر وجود داشته باشد و نمی‌توان صرفا با تکیه بر نیت مشترک وارد میدان بازی شد.

با توجه به مباینت اساسی اصول و اهداف آمریکا و جمهوری اسلامی ایران چندان نباید به نتایج چنین مذاکرات عجولانه و غیر کارشناسی شده امیدوار بود. 

* کارشناس مسایل سیاسی و بین‌المللی