TPAJAX اسم رمز سازمان سیا در کودتای 28 مرداد/ اقرار سیا به نقش خود در کودتای 28 مرداد

به گزارش سرویس بین الملل پایگاه 598، فارین پالیسی سرانجام پس از گذشت 60 سال، سازمان سیا اقرار کرد که در کودتای 28 مرداد سال 1332 ایران نقش داشته است. با اینکه طی تمام این سالها ایران با اسناد خدشه ناپذیر بارها از نقش امریکا در این کودتا که منجر به برکناری دکتر مصدق شد خبر میداد اما این اولین بار است که خود سازمان اطلاعات امریکا به طور علنی و پس از شش دهه به آن اقرار کرده و آن واقعه را کودتایی امریکایی-انگلیسی عنوان می کند.

در اسناد واقع در آرشیو اطلاعات ملی امریکا نیز آمده است این عمل، بخشی از اعمال ضد ایرانی برنامه ریزی شده توسط امریکا بوده است. البته این اسناد ابتدا در سال 1981 انتشار یافته بودند اما تعمدا بخش هایی از آنها از جمله بخش سوم تحت عنوان ”اقدام مخفیانه" یعنی دقیقا همان بخشی که [چگونگی] کودتا را تشریح می کرد حذف شده بود.

اما در نسخه جدید برای اولین بار به صورت علنی آمده است: ”کودتای نظامی که مصدق و کابینه جبهه ملی وی را سرنگون کرد تحت فرمان و مدیریت سیا به عنوان یکی از اقدامات مرتبط با سیاست خارجی امریکا صورت پذیرفت."

در ادامه این سند آمده است: ”ریسک تنها گذاشتن ایران در مواجهه با تجاوز شوروی باعث شد ایالات متحده مجبور شود TPAJAX را برنامه ریزی و اجرا کند."

واژه TPAJAX اسم رمز سیا برای طرح سرنگونی بود که هر مرحله از آن به کمک همدستان محلی متکی بود و از چند مرحله تشکیل می یافت:

•    استفاده از تبلیغات برای تضعیف موقعیت سیاسی مصدق
•    ترغیب شاه به همکاری
•    رشوه دادن به اعضای پارلمان
•    سازماندهی [برنامه یافته] به نیروهای امنیتی
•    و راه اندازی تظاهرات های مردمی

اقدامات آغازین سیا اگرچه با شکست مواجه شد اما پس از یک تلاش سرسختانه، نیروهای کودتا خود را به هم رسانده در 19 آگوست (28 خرداد) در تلاش دوم خود، موفق شدند.

اما فارین پالیسی در بیان چرایی این اقرار علنی سازمان سیا می نویسد: ”وقتی مؤلفین انگلیسی و امریکایی چندین کتاب در این رابطه نوشته و حتی دو رئیس جمهور امریکا (کلینتون و اوباما) به صورت علنی به دست داشتن امریکا در آن اقدام اقرار کرده اند، دیگر جایی برای توجیه و انکار سی آی ای نمی ماند."

اما در عین حال برخی تحلیلگران امریکایی نگران این واقعیت هستند که افشای منابع و روش های مدیریت کودتا -مانند تبلیغات- اگرچه مربوط به چندین دهه پیش است اما می تواند به دشمن کمک کند [تا برنامه های بعدی احتمالی امریکا را پیش بینی کنند].

تاکید این دسته تحلیلگران بر مرحله تبلیغات، موارد بسیاری را به ذهن متبادر میسازد که هم اکنون نیز به وضوح می توان آن ها را مشاهده کرد. به عنوان نمونه، تبلیغات رسانه های مختلف در انقلاب مخملین سال 88 در رابطه با مقامات سیاسی و حکومتی و مذهبی و القای آن تبلیغات در سطح جامعه نمونه بارز استفاده ی مداوم امریکا از این حربه می باشد.