به گزارش 598 به نقل از خبرگزاری فارس، پایگاه خبری-تحلیلی المانیتور در مطلبی با عنوان «گفتوگوهای هستهای ایران نیاز به بازآرایی دارد» مینویسد: گفتوگوهای هستهای پنجم و ششم آوریل در قزاقستان میان ایران و گروه 1+5 (نمایندگان پنج عضو دائم شورای امنیت به علاوه آلمان که ریاست آنها را اتحادیه اروپا به عهده دارد) با یک تحفظ آشنا پایان یافت: ایران مایل به تسلیم شدن به درخواستهای غرب درباره برنامه هستهایش بدون به رسمیت شناخته شدن حق غنیسازی اورانیوم و تهیه نقشه راه برای برداشتن تحریمها نیست. ایران و گروه 1+5 باید دستور کار خود را طوری بازآرایی کنند که شامل بیانیهای مصالحهجویانه درباره حق ایران برای غنیسازی، نقشه راهی برای برداشته شدن تحریمهای سازمان ملل، اتحادیه اروپا و آمریکا و بحث فوری درباره مسائل امنیتی منطقهای از جمله سوریه باشد.
جزئیات بیشتری در آلماتی 2 بررسی شد
گفتوگوهای آلماتی ظاهرا نسبت به نشستهای گذشته بیشتر به جزئیات و مسائل اساسی پرداخت که از جمله آنها میتوان به «30-45 دقیقه پرسش و پاسخ میان وندی شرمن، معاون وزیر خارجه آمریکا در امور سیاسی و نماینده این کشور در مذاکرات و سعید جلیلی، مذاکرهکننده ارشد ایران، (در نشست ایران و 1+5) اشاره کرد که در آن شرمن از جلیلی سوالات خاصی پرسید و وی به آنها پاسخ داد.» در حالی که برخی ممکن است گفتوگو میان ایران و آمریکا بر سر میز مذاکره در خصوص مواضع نزدیکشان درباره مسئله هستهای و در قالبی که در سال 2006 آغاز شده را پیشرفت بدانند اما اکنون زمان اعلام مسائل آشکارتر نیز هست: چارچوب فعلی مذاکرات در حال فرو ریختن است.
در حالی که تبدیل شدن حق غنیسازی اورانیوم ایران به مسئلهای برای اقامه دعوی از سوی این کشور ممکن است گیجکننده باشد اما این مسئله نیز حیرتآور است که گروه 1+5 و ایران تاکنون قادر به تهیه پیشنویس مصالحهای نبودهاند که آبروی ایران را خریده و در عین حال مذاکرات را از وضعیت کنونی خارج کند. عوامل لازم برای چنین مصالحهای در حال حاضر نیز وجود دارند: ایران به عنوان امضاکننده پیمان منع گسترش تسلیحات هستهای حق غنیسازی را دارد؛ آیتالله خامنهای، رهبر عالی ایران با توجه به تبعیت کامل این کشور از انپیتی همانطور که توسط آژانس بینالمللی انرژی اتمی تصریح شده روز 21 مارس به نقش آژانس اشاره کرد؛ به رسمیت شناختن فتوای آیتالله خامنهای در عدم تولید تسلیحات هستهای؛ و تمایل ایران به وقفه در غنیسازی به هنگام اجرای روندهای مربوط به پادمانهای انپیتی (اقدامات اعتمادساز).
درخواست ایران برای تعهد قدرتهای جهانی به برداشتن تحریمها تعجبآور نیست
در روزهای پیش از اجرای «دیپلماسی قرن بیست و یکم»، دیپلماتها تهیه پیشنویس بیانیهای را در جلسهای خالی از هرگونه حادثهای مهم آغاز میکنند. هیچ تردیدی درباره عدم رخداد حادثهای مهم در جلسات 1+5 وجود ندارد؛ ما نیاز به دیپلماسی قدیمی پشت درهای بسته داریم. اینکه ایران خواستار نقشه راهی درباره تحریمها فراتر از تعهدات مبهم درباره کاهش تحریمهاست نباید تعجبآور بوده و یا دور از انتظار باشد؛ اینکه چنین بحثی در بین مذاکرات مطرح شود به نفع آمریکا نیز هست.
برای اینکه تحریمهای کنگره آمریکا علیه ایران از جمله تحریمهایی که بر اساس قانون تحریمهای ایران وضع شده، برداشته شود، رئیس جمهور باید تضمین دهد که ایران نه از تروریسم حمایت میکند و نه تهدیدی مهم برای آمریکا و متحدانش محسوب میشود به علاوه اینکه ایران قصد دستیابی به تسلیحات هستهای، بیولوژیک و شیمیایی و سیستمهای پرتاب موشک مربوطه را ندارد. به عبارت دیگر، تحریمهای آمریکا تنها هنگامی میتواند برداشته شود که بحثی گستردهتر درباره نقش ایران در منطقه صورت بگیرد- پروندههای امنیتی منطقهای و هستهای در قانون تحریمهای آمریکا به یکدیگر مرتبطند.
تعامل منطقهای با ایران به نفع واشنگتن نیز هست
بنابراین، تعامل با ایران درباره سوریه و دیگر مسائل منطقهای تنها به سود ایران نخواهد بود. هم واشنگتن و هم تهران از بحثهای عملی درباره گامهای لازم برای از بین بردن نگرانیهای امنیتی آمریکا در خاورمیانه و برداشته شدن تحریمها سود خواهند برد. ایران به طور رسمی در مذاکرات ماه ژوئن 2012 در مسکو پیشنهاد تقویت همکاری درباره امنیت منطقهای از جمله درباره سوریه و بحرین را مطرح کرد اما گروه 1+5 هنوز این پیشنهاد را بررسی نکرده است.
در عین حال، سوریه از جنگ فرقهای پرهزینهای رنج میبرد که اکنون به بحرانی منطقهای و فاجعهای انسانی تبدیل شده است. بهتر است ایران که نفوذی بیهمتا بر دولت سوریه دارد نقشی محوری را در حل سیاسی این خشونتها بازی کند. سید حسین موسویان، عضو سابق تیم هستهای ایران، در مقالهای در هفته جاری از گروه 1+5 و قدرت های منطقهای خواست طرحی هفت مادهای را برای جلوگیری از سقوط سوریه تهیه کنند.
ایران و 1+5 به رویکردی جدید نیازمندند
«خاویر سولانا»، دبیر کل سابق ناتو و هماهنگکننده سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا در واشنگتن هشدار داد که سوریه ممکن است به زودی تجزیه شده و تلاشهای 1+5 را ناکام بگذارد. بحرانهای منطقهای در سوریه، بحرین، عراق، افغانستان و لبنان که در آنها آمریکا منافعی داشته و ایران از نفوذ برخوردار است باید به عنوان تسریعکننده گفتوگوهای فوری با ایران عمل کنند. اینکه گفتوگوهای ایران و 1+5 برغم بحران و ناامیدی در منطقه تاکنون به مسئله هستهای محدود بوده باید این زنگ خطر را به صدا درآورد که به رویکردی جدید نیازمندیم.