نزدیکی قزاقستان-روسیه و تشدید مخالفت غرب با سیاست‌های همگرایانه

به گزارش598، به نقل از خبرنگار دفتر منطقه‌ای فارس در دوشنبه، همزمان نزدیک شدن زمان خروج نیروهای غربی از افغانستان، در آسیای مرکزی مخالفت با اقدامات روسیه برای تقویت روند همگرایی با کشورهای شوروی سابق و بویژه کشورهای منطقه در حال شدت گرفتن است.

به ‌عنوان مثال، در اواخر ماه مارس موقعی که «نیکولای باردیوژا» دبیر کل سازمان پیمان امنیت جمعی به ‌منظور شرکت در چند برنامه مربوط به ‌همگرایی کشورهای منطقه با روسیه و بالا بردن نقش این سازمان در حفظ امنیت و تمامیت ارضی کشورهای آسیای مرکزی وارد «بیشکک» شده بود، گروهی از مخالفین دولت قزاقستان بحث ضرورت خروج این کشور از طرح‌های همگرایی با روسیه و بخصوص اتحادیه گمرکی را در مطرح کردند.

این احزاب برای مخالفت با تعمیق روند همگرایی با روسیه اعلام کردند که در آینده نزدیک اقدام به ‌برگزاری همه‌پرسی خواهند کرد. بدین منظور، «گروه مبتکر» با تعداد 500 نفر از مناطق مختلف قزاقستان ایجاد شد و از کمیسیون مرکزی انتخابات این کشور تقاضای صدور مجوز برای تحقق چنین اقدامی را کرد.

چنانچه کمیسیون مرکزی انتخابات قزاقستان نقصی در مدارک معرفی‌شده پیدا نکند، برگزاری همه‌پرسی برای خروج قزاقستان از طرح‌های همگرایی با روسیه و بلاروس محقق خواهد شد.

طبق قانون، برای برگزاری همه‌پرسی نیاز به‌ جمع‌آوری 200 هزار امضا می‌باشد در حالی که مخالفین مدعی شده‌اند که در این رابطه تا یک میلیون امضا جمع خواهند کرد.

احزاب مخالف قزاقی بر این نظرند که همگرایی بیشتر کشورشان با روسیه منجر به ‌آن خواهد شد که قزاقستان استقلال خود را از دست بدهد و در فرآیندهای در حال اجرا در منطقه و جهان نقشی نخواهد داشت.

البته طرح موضوع برگزاری همه‌پرسی حرف جدیدی نیست. بیش از شش ماه قبل نیز مخالفین دولت قزاقستان خواستار برگزاری همه‌پرسی برای فاصله گرفتن از پروژه‌های همگرایی با محوریت نقش روسیه شده بودند.

از آن جمله حزب مخالف «آزاد» اعلام کرده بود که طرح‌های همگرایی با روسیه بیش از آنکه به ‌سود «آستانه» باشند، برای مسکو منفعت دارند.

«پولاد آبیل‌آف» رئیس حزب مورد اشاره معتقد است که روسیه، اوکراین، قرقیزستان و تاجیکستان را نیز وادار به ‌ورود به ‌اتحادیه گمرکی کرده است.

از نگاه این مخالف دولت قزاقستان، اتحادیه گمرکی در اصل یک اتحادیه سیاسی بوده و قزاقستان در حالت گروگان در وضعیت پیش‌آمده قرار گرفته است. 

در حالی مخالفین دولت قزاقستان از تعمیق همگرایی کشورشان با روسیه ابراز نگرانی می‌کنند که بنا به ‌نظرسنجی مرکز مطالعات همگرایی وابسته به ‌بانک «اوراسیا»، بیش از 80 درصد اتباع قزاقستان از عضویت کشورشان در اتحادیه گمرکی حمایت می‌کنند.

با این وجود، مخالفین دولت قزاقستان نتایج اینگونه نظرسنجی‌ها را غیرواقعی و ساختگی می‌دانند.

به ‌اعتقاد برخی از تحلیلگران، آستانه از طرح چنین مسائلی توسط مخالفین به‌ دنبال به ‌دست آوردن سود است.

به ‌عنوان مثال، «نورسلطان نظربایف» رئیس جمهور قزاقستان در نشست اخیر تجار و سرمایه‌گذاران ترکی و قزاقی گفته بود که وجود اتحادیه گمرکی برای کشورش کافی نبوده و شاید نیاز به ‌ایجاد اتحادیه ترکی که 200 میلیون نفر ترک را متحد می‌کند نیز وجود داشته باشد. 

حتی در سطح مقامات فعلی قزاقی نیز برخی در رابطه با ‌سود کشورشان از همگرایی تنگاتنگ با روسیه گرفتار تردید می‌باشند.

به طور مثال، «کایرت کلمبیت‌اف» معاون نخست وزیر قزاقستان می‌گوید که تا ورود کشورش به ‌اتحادیه گمرکی قیمت‌های کالا و خدمات در قزاقستان چندان بالا نبود ولی از موقعی که قزاقستان به ‌عنوان عضو این اتحادیه مرز خود را بر روی کالاهای چینی بسته است، قیمت‌ها به ‌مراتب بالا رفته و مردم با شرایط سنگین‌تری مواجه شده‌اند.

وی می‌گوید: سؤال مردم منطقی است که «مادامی که این اتحادیه موجب افزایش قیمت‌ها شود، چه ضرورتی برای حضور قزاقستان در آن باقی می‌ماند؟»  

به‌ نظر می‌رسد که با نزدیک شدن روند تعویض قدرت در چند سال آینده در قزاقستان، رقابت‌ میان نخبگان این کشور نیز در رابطه با ‌تعیین اولویت‌های سیاست خارجی تشدید خواهد شد.

به ‌باور کارشناسان، برخی از طرف‌های خارجی از این به ‌بعد بر روی این اختلاف مواضع و نظرها سرمایه‌گذاری خواهند کرد که کشورهای غربی و در رأس آنها آمریکا پیشگام این عرصه خواهند بود.