صبح امروز دومین نشست خبری سومین جشنوارۀ مردمی فیلم عمار در تالار عمار با حضور «نادر طالبزاده» دبیر جشنواره، «وحید جلیلی» مسئول شورای سیاستگذاری جشنواره و «حامد بامروتنژاد» دبیر اجرایی جشنواره، در حضور رسانههای مختلف مکتوب و دیداریـشنیداری برای اعلام نکات خبری مختلف دربارۀ این جشنواره برگزار شد.
در این نشست «نادر طالبزاده» سطح کیفی آثار ارسالشده را در مقایسه با آثار سال گذشته «چشمگیر» توصیف کرد و دربارۀ جشنواره گفت: «جشنواره عمار یک نگاه و زاویۀ دید است و در فیلمسازی برای انقلاب قدم جدیدی است که خلوص و سادگی مهمترین ویژگی آن است.» طالبزاده آثار ارسالی را «باکیفیت»، «خوشساخت»، «خوشمضمون» و «بعضاً غیرقابلپخش در رسانۀ ملی» دانست و افزود: «این آثار موضوعاتی را طرح کردهاند که رسانۀ ملی هنوز عادت به نمایش آنها ندارد. باید تغییری وضعی در تحمل رسانه برای نقد ایجاد کنیم تا تحمل رسانه برای طرح و مشاهدۀ دلسوزان انقلاب در همۀ زمینهها بالا برود. کارهایی که دیدم عالی بود اما رسانه ملی آن را پخش نخواهد کرد. عمار یک زاویۀ نگاه است.»
۹۰۰ اثر به دبیرخانه رسیده است
«حامد بامروتنژاد» نیز آمار آثار ارسالی به جشنواره را اعلام کرد: «۹۰۰ اثر به دبیرخانه رسیده است که ۱۸۷ اثر در بخش فیلمنامه، ۹۳ اثر در بخش نقد و مقالات سینمایی و ۶۲۰ اثر نیز در بخش مستند، داستانی، انیمیشن و نماهنگ هستند. تفکیک موضوعی آثار تصویری هم به این صورت است که ۱۴۰ اثر در بخش بیداری اسلامی، ۲۰۷ اثر در بخش تاریخ انقلاب اسلامی، ۱۲۰ اثر در بخش جنگ نرم، ۱۴۰ اثر در بخش نقد درونگفتمانی و ۱۴ اثر نیز در بخش فتنۀ ۸۸ هستند. هیئت انتخاب همچنان در حال بررسی آثار هستند؛ حجم بالای آثار رسیده و تمدیدهایی که صورت گرفت بررسیِ آثار را دشوار کرده است.»
بامروتنژاد زمان برگزاری جشنواره را «سوم تا نهم دیماه» در «سینما فلسطین» اعلام کرد؛ مراسم افتتاحیه هم در سوم دیماه در همان سینما فلسطین برگزار میشود.
بامروتنژاد آمار دیگری هم داد: «تاکنون ۲۵۰ نفر در سراسر کشور برای اکران مردمی فیلمهای جشنواره ثبت نام کردهاند. برخی از این افراد مسئولیت اکران فیلمها در چند نقطه از منطقهای را که در آنجا هستند بر عهده دارند. این آمار همچنان در حال افزایش است. همچنین در جشنواره سوم همزمان در شهرستانها هم مراسم افتتاحیه و اختتامیه برگزار میشود.»
در ادامه «وحید جلیلی» جشنواره عمار را «یکی از برکات فتنۀ ۸۸» به شمار آورد و آن را «برآمده از یک آسیبشناسی پس از آن ماجراها» دانست. او در ابتدای صحبتش بیانیۀ سومین جشنوارۀ فیلم مردمی عمار را خواند، و در ادامه جشنواره سوم را در مقایسه با جشنواره دوم «یک گام بلند به پیش»، و فیلمهای ارسالی را «نشان از ارتقای سطح در جریان فیلمسازی انقلاب اسلامی» دانست. او به اکرانهای مردمی هم اشاره کرد و گسترش سطح اکرانهای مردمی عمار در جشنواره سوم را یک «اتفاق جدید» خواند.
مسئول دفتر مطالعات جبهۀ فرهنگی انقلاب اسلامی به شکلگیری الگویی جدید در برگزاری جشنوارهها در کشور اشاره کرد: «امسال به مدد همت، اخلاص، شوق و انگیزهای که این نسل تحقیرشده و مورد انکار قرارگرفته در فرهنگ کشور از خود نشان میدهند، الگوی جدیدی در برگزاری جشنوارهها در کشور ارائه شده است؛ سعی میشود این الگوی بهدست آمده ثبت و پس از جشنواره به شکل مناسبی ارائه شود.»
«عمار»؛ یک فرصت بزرگ برای فضای رسانهای و هنری کشور
مدیر مسئول ماهنامۀ «راه» از رسانهها هم خواست به این جشنواره «در همان حد که ارزش پرداختن دارد» بپردازند: «این جشنواره دستکم از نظر ارزشهای کلاسیک ژورنالیستی ارزش خبری دارد: جشنواره عمار با این گسترۀ اکران و تنوع و تکثر مخاطب ارزش ‘فراگیری’ دارد؛ بعید است در ایران هیچ جشنوارهای در این حد و اندازه وجود داشته باشد. این جشنواره ارزش خبری ‘استثنا’ هم دارد؛ این حرکت یک استثنا در مجموعۀ فضای سینمایی و هنری کشور است. ارزش ‘درگیری’ هم در این جشنواره دیده میشود: نگاهها و مضامین متفاوتی در این جشنواره عرضه میشود که اجازۀ حضور و بروز در تریبونهای دیگر به آنها داده نمیشود.» به این ترتیب جلیلی جشنواره عمار را «یک فرصت بزرگ برای فضای رسانهای و هنری کشور» دانست. از نظر جلیلی این دعوت به معنی «بیتوجهی به نقایص جشنواره» نیست و نوپا بودن این حرکت «با توجه به کلیشهشکنی» این جشنواره راه زیادی را در پیش روی آن قرار میدهد، «اما ما به اندازۀ خودش به آن نگاه میکنیم.» جلیلی اظهار امیدواری کرد «همۀ فعالان صادق سینمای کشور» این جشنواره را از خود بدانند: «ما آمادۀ پذیرش همۀ همدلیها و دوستیها نسبت به این حرکت جدید در سینمای کشور هستیم.»
تقدیر از «داود میرباقری»، «بهزاد بهزادپور» و «رحیم مخدومی»
جلیلی همچنین ضمن اعلام خبر برگزاری
نشستهای نقد و بررسی فیلمها و فضای رسانهای و سینمایی کشور در حاشیۀ
نمایش فیلمها، به بخش تقدیری جشنواره اشاره کرد: «در این دوره از سه تن از
بزرگان فضای فرهنگی و هنری کشور تقدیر خواهد شد؛ «داود میرباقری» کارگردان
مبرّز و برجستۀ سیما و تلویزیون، «بهزاد بهزادپور» از چهرههای پیشکسوت
سینمای ایران و «رحیم مخدومی» یکی از چهرههای ادبیات انقلاب، دفاع مقدس و
فتنۀ ۸۸٫»
طالبزاده پس از بیان این خبر گفت: «خوشحالم که این امکان فراهم شده تا از
آقای میرباقری تقدیر شود. میرباقری در عرصۀ رسانه موجساز بوده است.» او در
این خصوص به خاطرهای هم اشاره کرد: «چند سال پیش «یوسف اسلام» در لندن از
من پرسید میتوان سریال امام علی(علیهالسلام) را پیدا کرد و دید؟ برای من
جالب بود که شخصی که دور او را سلفیها گرفتهاند، فرهنگ تشیع را از طریق
یک سریال پیگیری میکند. میرباقری بعد هم سریال مختار را ساخت و الآن هم که
به سراغ شخصیت تأثیرگذاری مانند سلمان رفته است.»
جلیلی یکی از جنبههای ویژۀ انتخاب میرباقری برای تقدیر در این جشنواره را «وجه تسمیۀ جشنواره عمار» بیان کرد: «میرباقری اولین کسی است که شخصیت حضرت عمار و نقش روشنگری ایشان را بسیار خوب در قالب تصویر نشان داد.»
او بهزاد بهزادپور را هم از «نادر شخصیتهای سینمای ایران» دانست که در فنون مختلف سینما هنرنمایی کرده است: بازیگری، فیلمنامهنویسی، تدوین، کارگردانی (فیلم «خداحافظ رفیق») و… . جلیلی گفت: «علاوه بر خداحافظ رفیق، کار دیگر بهزادپور کارِ بزرگ «شب آفتابی» است که تلفیقی از سینما، تئاتر، موسیقی، تعزیه و… است و هنوز باید نظریهپردازی بشود تا بتوانیم دربارۀ این اثر به جمعبندی برسیم. متأسفانه این اثر بسیار کمتر از قدر و اندازۀ خود مورد توجه رسانهها و حتی نظریهپردازان قرار گرفته است. امیدواریم این تقدیرها نقطۀ آغازی برای قدردانی از این بزرگان و آثار آنها باشد.»
از اینجای نشست خبرنگاران سؤالات خود را پرسیدند. اولین سؤال این بود که آیا جشنواره عمار برنامهای دارد تا با سینماگران دیگر ارتباط برقرار کند؟ جلیلی در پاسخ به این سؤال گفت: «عمار هویتی دارد که بر اساس یک تحلیل از سینمای ایران و دورنمای مطلوب آن شکل گرفته است. هر سینماگری که بشود در ذیل این نگاه به سراغ او رفت مانعی برای آن نیست.»
معلوم نیست این همه سازمان عریض و طویل چه میکنند
سؤال بعدی این بود که آیا جشنواره عمار میتواند در سطح بینالمللی هم مطرح شود؟ پاسخ این سؤال را ابتدا طالبزاده داد: «همین امسال هم به عنوان مثال در غزه اکران فیلم داریم؛ در همین آثاری که من دیدم چند اثر ظرفیت نمایش بینالمللی را داشت. خیلی از موضوعاتی که در این جشنواره مطرح میشوند موضوعات جهان اسلام است. انقلاب اسلامی یک ماهیت بینالمللی دارد؛ در انتخابات اخیر آمریکا موضوع اصلی انتخابات «ایران» بود. این به معنی بینالمللی بودن ماهیت انقلاب اسلامی است. به عنوان نمونه مستند «مشتی اسماعیل» در جشنواره الجزیره که داوران آن همه از داوران بینالمللی و جزو بهترینها بودند، جایزۀ بهترین فیلم زمان متوسط را از آنِ خود کرد.»
پس از طالبزاده جلیلی پاسخ همان سؤال را داد: «همین امسال تلاش داریم که فیلمها در بعضی از کشورهای اسلامی نمایش داده شوند. فعلاً غزه تثبیت شده و جاهای دیگر هم در حال پیگیری است. اما برای ما فقط بحث تولید مطرح نیست. نوع برگزاری جشنواره برای هیئتی از کارگردانان مصری که به ایران آمده بودند جالب بود و میگفتند میتوان این الگو را در مصر هم پیاده کرد.»
او به یک مسئله در سینمای ایران هم اشاره کرد: «متأسفانه در بحث بازاریابی بینالمللی برای سینمای انقلاب اسلامی با فاجعه مواجه هستیم. مثلاً وزیر فرهنگ فلسطین در تهران بود و در جلسهای که با او داشتیم متوجه شدیم حتی فیلم «بازمانده» را ندیده است. یعنی این فیلم به اصلیترین مخاطبش معرفی نشده است. معلوم نیست این همه سازمان عریض و طویل چه میکنند که چنین آثاری به مخاطب اصلی خود معرفی نشدهاند. در مقابل سخیفترین فیلمهای ایران که با فحاشی به جمهوری اسلامی ارج و منزلت پیدا میکنند در جشنوارههای مختلف دنیا اکو میشوند و بهعنوان نمایندۀ سینمای ایران معرفی میشوند.» جلیلی به با توجه به پدیدۀ اکرانکنندههای مردمی گفت: «معتقدیم همین جنس آدمهایی که در ایران اکران فیلمها را بر عهده دارند در کل جهان اسلام هم هستند.»
خبرنگار دیگری پرسید: «آقای دارابی، معاون سیما، چند روز پیش گفته است در کل سیستم صداوسیما فقط سه نفر پیدا شدند که حاضر شدند دربارۀ فتنه و ۹ دی فیلم بسازند. چطور در جشنواره عمار این همه امکان برای ساخت چنین آثاری هست اما در صداوسیما با آن همه عرض و طول چنین آثاری تولید نمیشود؟»
شنیده بودم ایشان به طنز علاقه دارد اما نمیدانستم طنزپرداز خوبی هم هست
جلیلی در پاسخ به این سؤال اینگونه آغاز کرد: «شنیده بودم ایشان به طنز علاقه دارد اما نمیدانستم طنزپرداز خوبی هم هست.» جلیلی معتقد است اینگونه اظهارات «فاجعه» است و «نشان میدهد که مدیریت فرهنگی چه اندازه با واقعیتهای جامعه بیگانه است و در چه برج عاجی نشستهاند.» جلیلی با اشاره به اینکه «۹ دی یک روز ملی است» این روز را «روز جمهوریخواهی مردم در برابر اشرافیت» دانست، «اما مدیران فرهنگی ترجیح میدهند چشمان خود را ببندند.»
طالبزاده در ادامۀ صحبت جلیلی گفت: «به نظر من بخشی از تقصیر به عهدۀ خود فیلمسازان است که در آن برهه، و حتی تا دو سال بعد از آن واقعه از پرداختن به آن دوری کردند. در صداوسیما در مقطع انتخابات علیرغم فرمایش رهبری «خود به خود» آثار کمی به این موضوع پرداختند؛ «در واقع تشویقی که باید برای پرداختن به این موضوع میشد، صورت نگرفت.» او ادامه داد: «در خصوص جشنواره عمار و پوشش آن در صداوسیما طبیعی است که این جشنواره باید جا بیفتد و دیده بشود. تلویزیون بهشدت بهدنبال مخاطب است و در رقابت با رسانههای بیگانه (که از بریتانیا و آمریکا بودجه میگیرند) چارهای نداریم که به این تولیدات داخلی تکیه کنیم.»
وقتی در ادامه خبرنگاری پرسید «آیا روزنامه هم خواهید داشت؟» جلیلی با توجه به مشکل کمبود امکانات، به جشنوارۀ دیگری که مدتی پس از جشنوارۀ عمار برگزار میشود «که بیشتر آرشیوی است» اشاره کرد و گفت: «چند وقت پیش یکی از مسئولان آن جشنواره گفته بود ما ایثار میکنیم و با ۲۵۰ میلیون تومان جشنواره را برگزار میکنیم. در اینجا بچهها میخندیدند که سقف بودجۀ ما یکپنجم کف آن قیمت است.»
مگر بقیۀ سینمای ایران سیاسی نیست؟
سؤال بعدی این بود: «چرا عمار حامیِ مالی ندارد؟ این نکته سؤالبرانگیز است که چنین جشنوارهای حمایتکنندهای از بین نهادها و سازمانها ندارد. این نکته شاید به این عامل برمیگردد که جشنوارۀ عمار یک جشنوارۀ سیاسی به حساب میآید، و به این علت که با تفکر شخص خاص شما و انتقاداتتان مشکل دارند با این جشنواره اینگونه برخورد میشود.»
جلیلی هم پاسخ این سؤال را اینگونه داد: «اینگونه نیست که ما یکهو پشت تریبون قرار بگیریم و انتقاد کنیم؛ همۀ سیری که دیگران طی میکنند ما هم طی میکنیم. بهعنوان نمونه همۀ نامهنگاریهایی که با سازمان فرهنگیـهنری شهرداری تهران انجام شده موجود است. بعد از آن همه، قرار شد فقط ۵ میلیون بدهند که همان را هم ندادند! در عین حال بودجۀ ۵۰ فیلم کوتاه را به ضدانقلابترین کارگردان میدهند.»
جلیلی با توجه به بخش دیگری از سؤال ادامه داد: «این هم که میگویید عمار سیاسی است، مگر بقیۀ سینمای ایران سیاسی نیست؟ آیا الآن در آمریکا اجازه میدهند بعد از آنکه عنادشان با دولت و مردم آن کشور اثبات شد این همه از امکانات دولتی برخوردار شوند؟»
جلیلی در انتها گفت: «ما نباید صرفاً انتقاد کنیم و معطل اعتنای فلان مدیر بشویم. ما انگیزههای سالم را در سطح کشور میبینیم که معدن روحیه و انرژی هستند و ما بر همین عامل تکیه میکنیم. در دهۀ ۶۰ هم بر همین عامل تکیه شد و فوایدش را دیدیم. خود جشنوارۀ عمار نشان میدهد که هنر انقلاب در نقد صرف نمانده است و سراسر جوشش است.»