بدون شک یکی از شاخصهای اصلی بررسی توسعه فرهنگی در کشورها، وضعیت مطالعه،
بازار نشر و کیفیت کتابها و کتابخوانی در آنهاست؛ در این میان طی سالهای
اخیر در کشورهای حوزه بالکان که پیوستن به مجموعه اتحادیه اروپا را به طور
جدی در دستور کار دارند، تحولات قابل توجهی رخ داده و در حال بروز است.
به گزارش ایران بالکان (ایربا)، کوزوو، جوانترین کشور بالکان (هم به لحاظ
عمر سیاسی و هم به لحاظ ساختار جمعیتی) است که همچنان با مشکلات فراوانی در
حوزههای مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مواجه است؛ بررسی بازار نشر و
انتشارات در کشوری که نفوذ نیروهای فرامنطقهای به ویژه آمریکا در آن
غیرقابل انکار بوده و حتی با هدف قدردانی از حمایتهای واشنگتن خیابانی به
نام «بیل کلینتون» در آن نامگذاری شده، برای تحلیل گران حوزه بالکان و
ناظران رویدادهای فرهنگی جهان قابل توجه خواهد بود.
آنچه در پی میآید، گفتوگویی است با «باسکیم عاودیواز» یکی از ناشران فعال در کوزوو:
نام مرکز انتشاراتی شما چیست؟
- نام انتشارات و کتابفروشی ما سیرا (سیره) است. این مرکز در کوزوو پیشگام
مراکز انتشاراتی اسلامی و در عین حال نماینده ناشران آلبانیایی است.
چند سال از تاسیس این مرکز میگذرد؟
- 11 سال است که مرکز ما کار خود را شروع کرده است.
کتابهایتان به چه زبانهایی است؟
- بوسنیایی و آلبانیایی.
آیا غیرمسلمانها هم از شما کتاب خریداری میکنند؟
- در پیریشتینا شمار غیرمسلمانان کم است. با این حال آنها هم گاهی به مرکز ما مراجعه میکنند.
استقبال جوانان از کارهای شما چگونه است؟
- علاقمندان کتابهای ما اکثرا جوان هستند. 65 درصد جمعیت کوزوو زیر 30 سال دارند. ما در اروپا جوانترین جمعیت را داریم.
آثار کدامیک از نویسندگان جهان اسلام را به آلبانیایی ترجمه کرده اید؟
- آثار نویسندگان متعددی را ترجمه و منتشر کرده ایم. کتابهایی از
نویسندگان مشهور جهان عرب مانند: عمرو خالد، یوسف قرضاوی، محمد غزالی، سید
قطب و دیگران ... از زبان بوسنیایی غالبا آثار علی عزت بگوویچ، شفیق
کوردیچ، محرم استولانوویچ، و انس کاریچ.
آثار «دکتر شریعتی» در صدر پر فروشهای کوزوو!
از انگلیسی آثار سعید محمد، نقیب العطاس، مراد هافمن، محمد اسد، سید حسین
نصر؛ از زبان اردو بیشتر کتابهای مودودی؛ از زبان فارسی کتابهای دکتر
شریعتی و مرتضی مطهری و از ترکی هم کتابهایی ترجمه کرده ایم.
از ترکی کدام کتابها را ترجمه کرده اید؟
- آثار محمد عاکف ارسوی، شمس الدین سامی، احمد داوداوغلو، علی بولاچ، نجیب فاضل، فتح الله گولن و امثال این ها.
کدامیک از نویسندگان در کوزوو خواننده بیشتری دارند؟
- دکتر شریعتی، مولانا جلال الدین، احمد داوداوغلو و عصمت اوزل.
کتاب عمق استراتژیک از داوداوغلو ظاهرا در اسکوپیه توسط انتشارات لوگوس منتشر شده است. درباره این انتشارات چه میدانید؟
- لوگوس مشهورترین مرکز انتشاراتی در بالکان است که به زبان آلبانیایی کتاب
منتشر میکند. مرکز مذکور در سال 1989 با ترجمه آثار محمد عاکف کار خود را
شروع کرد. لوگوس تنها مرکز موفق و مستقل انتشاراتی در یوگسلاوی قدیم و
مقدونیه فعلی است. در طول بیست سال با تمام مشکلات بیش از 500 جلد کتاب در
تیراز 3 میلیون نسخه منتشر کرده است. نیمی از این تعداد ترجمه و نیم دیگر
تالیف بوده است.
ترجیح میدهید کدام آثار به زبان آلبانیایی ترجمه شود؟
- من آثار کلاسیک مذهبی را بیشتر ترجیح میدهم.
به نظر شما خوب است مسلمانان جهان با کدامیک از نویسندگان آلبانیایی آشنا شوند؟
- بی تردید پیش از همه باید از «نجات ابراهیم» که دارای بیش از شصت عنوان کتاب است یاد کنیم.
به همین ترتیب میلازیم کراسنیچی و انیس سولوسترووا نیز از نویسندگان مطرح ما هستند.
در پیریشتینا چند کتابفروشی یا ناشر هست؟
- در پیریشتینا پانزده ناشر مشغول فعالیتند که پنج تای آنها کتابهای اسلامی منتشر میکنند.
در مرکز انتشاراتی شما چند نفر مشغول فعالیت هستند؟ آیا به کارها میرسید؟
- من در مراکز مختلف کوزوو چهار کتابفروشی دارم که توسط شش نفراز دوستانم
اداره میشود. پنج نفر دیگر از رفقایم نیز با آماده سازی کتابها برای
انتشار مشغول هستند. گمان میکنم این تعداد نیروی انسانی برای کارهای ما
کافی است.
وضعیت فروش در حال حاضر نسبت به آن چه در ده سال پیش بود چه تغییری کرده است؟
- ده سال پیش تعداد عناوین کتاب در آلبانی بسیار اندک بود. جنگ در کوزوو
توجه به کتابخوانی را کاهش داد. امروز میزان علاقمندی به مطالعه بسیار
افزایش یافته است. البته اینترنت از آفتهای کتابخوانی است. مردم با
اینترنت به خیال خودشان میان بُر میزنند و زودتر به مقصد میرسند.
آیا اسلام گرایان در کوزوو روزنامه و مجله هم دارند؟
- بله؛ نشریاتی مانند Dituria Islame, Etika, Paqja, Familja داریم که متاسفانه تیراژهایشان بالا نیست.