پشت پرده اعطای بورس به اصغر فرهادی

زمانی که علیرضا سجادپور مدیر اداره نظارت و ارزشیابی ارشاد در گفتگو با یک برنامه رادیویی از سیاسی بودن جایزه برلین به اصغر فرهادی سخن گفت بسیاری از دوستداران فرهادی به نقد صحبت‌های سچادپور پرداخته و از این مساله سخن گفتند که تنها توانایی‌های هنری فرهادی بوده که باعث شده خرس طلای برلین به او تعلق گیرد.

حتی آنها که فقط و فقط تلخی بی‌اندازه موجود در «جدایی نادر از سیمین» را به چالش کشیده و از این مساله سخن گفتند که فرهادی قصد دارد با این تلخ‌نمایی اوضاعی سیاه از زندگی طبقه متوسط ایرانی را در آن سوی آب‌ها به نمایش گذارد باز هم طرفداران پروپاقرص فرهادی از این مساله سخن گفتند که فرهادی عاشق ایران است و عزت و احترام نسبت به وطنش را با هیچ چیز دیگر عوض نمی‌کند.

یادم می‌آید پس از نمایش فیلم تازه فرهادی در کاخ جشنواره، یکی از منتقدان شناخته شده به رفیق‌اش گفت هیچ بعید نیست که به خاطر ساخت این فیلم، فرهادی هم به مانند بیضایی یک بورس تحصیلی یا تدریس در یکی از دانشگاه‌های فرنگی دریافت کند اما در آن لحظه بودند بسیاری از جوانترها که به این حرف منتقد شناخته شده خندیدند و تفکرات وی را برآمده از تئوری توهم توطئه دانستند!

اما هنوز یک هفته هم از اعطای جایزه برلین به فرهادی نگذشته که مشخص گردید فرهادی با دریافت بورس تحصیلی یک ساله از سوی سرویس تبادلات دانشگاهی آلمان (DAAD) در زمینه فرهنگ ایران و آلمان به تحقیق خواهد پرداخت!

شاید اگر این بورس تحصیلی مدتی پیش از ارائه «جدایی نادر از سیمین» به برلین و یا حتی قبل‌تر از آن یعنی زمانی که فرهادی هنوز روی سن جشن خانه سینما نرفته بود تا سخنانی در حمایت از سینماگران فتنه‌گر و از جمله جعفر پناهی و محسن مخملباف را به زبان آورد، به وی اعطا می‌گردید، باز هم می‌شد نقش توانایی‌های هنری فرهادی را در دریافت این بورس تحصیلی، پررنگ دانست اما دقیقا تمرکز بر فرهادی از زمانی صورت گرفت که او در جشن مذکور، سخنانی ضد امنیت ملی به زبان آورده و پس از آن هم هیچ گاه نکوشید به طور صریح سخنان سابق خود را پس بگیرد.

پس اینکه سجادپور می‌گوید اعطای جایزه به فرهادی رنگ و بوی سیاسی داشته آن قدرها هم بی‌راه نیست. به هر حال این فرهادی همان فرهادی است که سه سال قبل هم با «درباره الی» در همین جشنواره برلین درخشید اما چرا در آن هنگام هیچ بورس تحصیلی و یا شرایط اقامت دائمی دخترش در این کشور به وی اعطا نشد!

نباید شک داشت که هرچقدر هم که کیفیت هنری «جدایی نادر از سیمین» را بالا بدانیم باز هم این محاسبات سیاسی سران جشنواره‌هایی مثل برلین است که عامل توجه به فیلمسازی مثل فرهادی می‌شود. برلین طی سال‌های اخیر راهی را می‌رود که سال‌ها پیش فستیوال کن می‌رفت یعنی توجه به آثاری که به قصد سیاه‌نمایی اوضاع کنونی ساخته‌ می‌شوند اما همان طور که انتهای مسیر فستیوال کن به جایی رسیده که طی سال‌های اخیر حتی یکی از سیاه‌نمایان سابق در بخش مسابقه این جشنواره جایی ندارند بنابراین نمی‌توان به موفقیت امثال فرهادی در برلین هم زیاد خوش‌بین بود!