مداحی که اصالت و دستگاه سبکی را نمی داند، نباید بخواند / رسالت مداحان تبیین وضعیت سیاسی جهان و بیداری اسلامی است

حسینیه‌ی 598/ حاج رحیم ابراهیمی مداح مخلص و با صفای اهل بیت(س) که از بنیانگذاران سبک های نو در آئین عزاداری در دهه 70 می باشد و اهالی هیئت او را با شور ها و سبک های امیرالمومنینی(ع) اش می شناسند که این روزها و در دهه اول محرم در شهر مقدس قم، حسنیه چهارده معصوم(س) به عرض ارادت و مرثیه سرائی حضرت اباعبدالله (ع) مشغول می باشد، با ما به گفتگو نشسته است.

حاج رحیم ابراهیمی در گفتگویی صریح با پایگاه 598 به مباحثی چون: وضعیت شعر آئینی و مرثیه سرائی، آینده ی پیش روی هیئات مذهبی، ارزیابی عملکرد نهاد های فرهنگی، نسبت کیفیت با کمیت در عزارداری، صله های نجومی برخی مداحان و ... پرداخته است که در ادامه می آید:

جناب آقای ابراهیمی به عنوان سوال نخست، ارزیابی شما از وضعیت شعر آئینی و علی الخصوص مداحی های نوین در مجالس عزاداری چیست؟

بسم الله الرحمن الرحیم، الحمدلله در وادی شعر آئینی شاهد وضعیت خوب و رشد چشمگیری هستیم. شعرای خوبی تربیت شده اند. در این عرصه، جلسات شعر زیاد شده است، شاعران جوان خوبی رشد کرده اند و وضعیت شعر آئینی و مرثیه، وضعیت خوبی است.

حالا اینکه تا چه مقدار بر روی شعرا توسط متولیان امر، سرمایه گذاری می شود که در وادی شعر آئینی بهتر وارد شوند، از آن اطلاع دقیقی ندارم.

هم در شعر مرثیه، مدح و مولودی و بیان مناقب و فضائل اهل بیت(س) و هم در سبک های مداحان این شکوفائی اتفاق می افتد به شرطی که به همین قوتی که شعرای اهل بیت رو به جلو هستند ادامه دهند و مادحین محترم هم با همین شتاب رشد نمایند.

الحمدلله حمایت های رهبرمان حضرت آیت الله خامنه ای خیلی تاثیر گذار بوده، شعرای جوانی که شاید خیلی در عرصه شعر آئینی نبوده اند ولی دیده ایم که با حمایت ها و هدایت های حضرت آقا در این سالها وارد این عرصه شده اند، مخصوصا در زمینه شعر آئینی.

طبیعتاً اگر شعرا کارهای خوبی عرضه نمایند و مداحان و ذاکران هم از شعرهای خوب و قوی و فنی استفاده کنند، شاهد شکوفائی و تحولات مثبتی در هیئات خواهیم بود.

برآورد شما از آینده ی پیش روی هیئات مذهبی چیست؟

برآورد بنده اینست که ان شاءالله این عرصه رو به رشد است، اما باید بزرگتر ها و پیش کسوت های این عرصه بیشتر به جوانان توجه داشته باشند، کمکشان کنند و تجربیاتشان را در اختیارشان بگذارند.
 
این غیر قابل انکار است که در زمینه مداحی بدون حضور استاد توانمند نمی شود پیشرفت چشمگیری داشت. اگر بیش از پیش جلسات هم اندیشی و نقد شعر و مداحی برگزار شود و دوستانه و دلسوزانه همدیگر را نقد کنند، به کارهای همدیگر ایراد بگیرند، پیشنهاد بدهند، انتقاد کنند و نظر بدهند؛ این جلسات خیلی باعث رشد می شود.

همینطور در زمینه شعر بطور مثال بنده جلساتی را دیده ام و شعرایی را دیده ام که در این جلسات رشد کرده اند و از همان ابتدای کارشان بنده پیگیرشان بوده ام و تا الان که خوب هم رشد کرده اند و از شاعران جوان و مطرح کشورمان هم هستند. اینها به سبب جلسات شعر بوده است. جلساتی که شاید کمتر از 10 نفر بوده اند که دور هم می نشستند و با حضور اساتید کارهایشان را می خواندند و نقد می کردند.

در زمینه مداحی و مرثیه سرائی چطور؟

در زمینه مداحی هم همینطور است. اگر نهادی های متولی امر مثل وزارت ارشاد، سازمان تبلیغات، و جامعه ذاکرین بصورت مستمر جلسات راهبردی و کاربردی داشته باشند، جلسات آموزش مداحی و آموزش شعر؛ می توانند نیروهایی را که در این زمینه موثرند شناسایی نموده و آموزش دهند و بکار گیرند.

در شهر مقدس قم یا شهر های دیگر می بینید که طی سالهای اخیر خیلی جوان های خوش استعداد و مداح های خوبی رشد کرده اند.

خب این نیاز به گروه های کارشناسی دارد برای اینکه  این استعدادها  را شناسایی کنند، روی اینها وقت بگذارند، کاستی ها و مشکلات شان را برطرف کنند و با نظارت دقیق به این امر اهتمام داشته باشند. چرا که واقعا عرصه، عرصه با ارزشی است.

ارزیابی شما از عملکرد سازمان های مربوطه که نام آنها برده شد در زمینه نظارت و مدیریت مجالس عزاداری چیست؟ آیا این نظارت و مدیریت شامل  شاعران و مادحین محترم می شود؟

بنده متعجبم که در کشوری با وجود حاکمیت تشیع و فرهنگ ناب اهل بیت(س) متاسفانه در بخش هایی که متولی امور مذهبی هستند، کم کاری می شود. با وجود اینکه می دانیم بهترین پایگاه برای دعوت مردم به مسیر تعالی و رشد، مسیر اهل بیت(س) است. منتهی متاسفانه گاهاً کم کاری می کنیم.

بالاخره باید قدردان این روزهایی را که با خون هزاران جوان که به شکوفائی رسیده ایم، باشیم. الحمدلله همانطور که عرض کردم جوانهای خوبی رشد کرده اند، اما متاسفانه خیلی اوقات حمایت نمی شوند. سازماندهی نشده اند و اگر هم جلساتی هست خیلی مقطعی و در سطح ضعیف است.

کسانی که حقیقتاً جایگاه استادی ندارند و صرفاً  در این عرصه سابقه ای دارند، شان استادی برای خود قائل شده و به تربیت شاگرد می پردازند.

عرض بنده به این دوستان این است؛ استاد بودن با سابقه داشتن متفاوت است، یک نفر استاد است، واقعا کارشناس امر است و به استادی شناخته شده و مورد قبول است، این یک شأن است، اما برخی جاها دیده می شود به ظاهر اساتیدی هستند که فقط سابقه شعر و مداحی دارند و واقعا در این عرصه استاد نیستند.

اینها باید از سوی چه کسانی مدیریت و و کنترل شود؟ این است وظیفه برادران مسئول امر. سازماندهی و مهندسی هیئات در عصر امروز و بر اساس الگوی اسلامی از وظایف و ضروریات برنامه ریزی در سازمان تبلیغات و ارشاد است.

دیده می شود که در برخی جلسات به عنوان جذب در دستگاه حضرت سیدالشهداء، کیفیت را فدای کمیت می کنند، آیا این رویه درستی است؟

کیفیت را نباید فدای کمیت کرد، اما بعضی اوقات می بینیم که ظواهر امر تاثیر گذار است. پس ظواهر هم مهم می شود، مخصوصا برای جذب جوانتر ها مادحین باید از سبک های خوب و جوان پسند استفاده کنند.

اما باید این جریان نوظهور و نوپا را مدیریت، حمایت و هدایت کرد. باید توسط شعرای خوب و پیشکسوتان سبک های خوب را معرفی کرد. باید گروه هایی برای تولید سبک های خوب متشکل از اساتید موسیقی و دستگاه های آن، شعرا و کارشناسان دینی تشکیل شوند تا بتوانند بر اساس الگوهای دینی و بومی سبک سازی کنند.

این طبیعی است که مداحان جوان طبق ذائقه مخاطب خود به سبک های نو و البته خوب روی آورند، سبکی که برای مستمع متنوع و جذاب باشد و با رنگ و لعاب آن جذب شود، البته هیچگاه نباید فراموش کرد که نیت ها هم باید نیک و پسندیده باشد.

جناب آقای ابراهیمی مسائلی که به آن اشاره فرمودید، ناظر بر راهکارها و بایسته ها بود، آسیب شناسی شما در این باره چیست؟

ببینید، متاسفانه به دلیل عدم وجود مسائلی که در سوال گذشته عرض کردم، و خلاء مدل و الگو صحیح، مداح جوان و نوپا برای رسیدن به مطلوب خود یک سری سبک ها را از دور و بر جمع می کند در حالیکه نه میداند که اصالت این سبک چیست و نه میداند که در چه دستگاهی است. دقیق آن سبک را نمیشناسد. مثلا در سینه زنی روز عاشورا نمی توان این سبک را که طرب دارد خواند، و این می شود که امروز در برخی مداحی ها شاهد آن هستیم.

حضرت آقا در چند سال پیش به درستی فرمودند که سبک های عزاداری با سبک های مولودی باید جدا شود، و این هم یکی از آسیب های مداحی های جدید می باشد.

متاسفانه در این عرصه کم کار شده است. این یک واقعیتی است که زندگی مادی در غرب جذابیت دارد و وقتی ما به جوانان الگوی خوب و جذابی مبتنی بر دین معرفی نکرده ایم، عرصه را واگذار کرده ایم.

البته من این موضوع را قبول ندارم که هم اکنون هیچ سبک مناسبی برای خواندن پیدا نمی شود و عزیزان مداح فقط سبک های غربی را برای خواندن انتخاب کنند. بنا به فرمایش مقام معظم رهبری، کم هم نیست کسانی که می توانند در این عرصه وارد شوند و این کارها را انجام دهند، فرمایش ایشان در جمع مداحان بود که صراحتا فرمودند که از سبک های غربی استفاده نکنید.

سبکی که در مجالس گناه و لهو و لعب استفاده شده است. این سبک هیچ قداستی ندارد، چگونه می شود در مجالس اهل بیت که پر از نور است خوانده شود؟ اگر بخواهیم خیلی سطحی نگاه کنیم همین است، متاسفانه این جذابیت باعث می شود ما کیفیت و مایه را فدای ظاهر و کمیت کنیم.

جوانی که در هیئت حضور دارد و به محض شنیدن فلان سبک آن شعر و سبک مستهجن و گناه آلود در ذهنش تداعی می گردد، چگونه می تواند از این هیئت بهره معنوی ببردو این می شود که قداست هیئت برای او می شکند،  و حرمت هیئت از بین می رود.

چه کار باید کرد؟

علی المبنا می بایست در هیئت بدنبال محتواگرایی باشیم. هیئت ها واقعا باید مدیریت شوند. گروه ها و تیم های کارشناسی خبره در امر دستگاه موسیقی، شعر و دین، سبک سازی کنند و به مداحان معرفی کنند، مداحان از اینها استفاده کنند. تشکیلاتی برای این امر اختصاص دهند، سایت هایی در این زمینه ایجاد شود، جلساتی گذاشته شود.

چرا نباید کسانی که با خواندن سبک های مستهجن و غربی به آبروی این دستگاه آسیب می زنند از سوی مراجع ذی صلاح پیگیری شوند ؟ در این چند ساله هیچ نهاد مسئولی با این پدیده نا مبارک برخوردی نکرده است، حتی تذکر لسانی هم نداده اند!

وزارت ارشاد و یا سازمان تبلیغات اسلامی با سیاست های تشویقی و تنبیهی می توانند اثرگذار باشند. ذاکرین و شعرائی که سبک های خوب می سازند و یا می خوانند را سازماندهی و تشویق نمایند و به در مقابل افرادی را که که سبک های و شعرهای ناصواب را ترویج می کنند را متذکر شوند و در نهایت برخورد کنند. این قاطعیت لازم و ضروری است و قطعاً با حمایت های علماء گرامی و پیشکسوتان همراه خواهد بود.

موضوع دیگری که همواره ذهن مردم را به خود مشغول می کند، برخی صله های سر به فلک کشیده برخی از مداحان می باشد. آیا می توان کنترل و نظارتی در این مورد نیز نمود؟

مدیریت و کنترل صله های که متاسفانه سر به فلک کشیده است هم از ضروریات صیانت از دستگاه حضرت است. مداحانی که از قبل مبالغ هنگفتی را طی میکنند. متاسفانه هیچ نظارت و کنترلی بر اینها نیست.

چه سازمانی باید متولی این امر باشند؟ به دستور حضرت آقا، بنیاد دعبل و سازمان بسیج مداحان تشکیل شده است. خب اینها کارشان چیست؟ یکی از کارهایشان باید همین باشد. سازمان بسیج مداحان چه کاری میکنند؟ کانون شاعران و مداحان در سازمان تبلیغات چه کاری میکنند؟ فقط صرف اینکه اسم مداحان را نوشتن و لیست بلند بالا تهیه کردن که فایده ای ندارد. بالاخره بعضی از این کارها به گردن این سازمان ها و بنیاد ها است و روز قیامت همه ما باید پاسخگو باشیم در قبال این دستگاه قدسی.

الحمدلله این هدیه را خدا به ما داده است که الان با این امنیت و آرامش جلسات روضه برپاست. در ایام محرم مردم به مداح ها، هیئت ها و مسئول هیئت ها اعتماد می کنند. خود مسئول هیئت ها در این قضیه مسئول اند که چرا مداحی که می گوید برای یک شب 5 میلیون به حسابم بریزید تا بیایم و تا نریزید هم به جلسه نمی آیم، از سوی مسئولین هیئت ها و مساجد دعوت می شوند؟ خب اینها هم از وظایف مسئولین هیئت هاست .

آن مسئول هیئتی هم که به این موضوع دامن می زند باید پاسخگو باشد. نباید برای اینکه یک جمعیتی را جمع کرد، دست به هر کاری زد. بعضی می گویند عیبی ندارد، اینها تعظیم شعائر است، مردم را در خیمه اهل بیت جمع کنیم! اما آفت هایش را چگونه می خواهیم جوابگو باشیم؟ اگر هیئتی این مقدار زیاد پول را نداشت که مداح دعوت کند؛ باید چه کار کند؟

با تشکر از حضرتعالی و به عنوان حسن ختام این گفت و گو اگر مطلب خاصی در ذهن دارید، بفرمائید؟

مجددا تاکید می کنم که در بحث سبک های عزاداری باید واقعا کار کارشناسی و هنری انجام داد. اگر بخواهم الگو معرفی کنیم، بطور مثال بنده خیلی به آقای حاج مهدی سلحشور ارادت دارم. مستحضر هستید که در این سالهایی که ما ایشان را می شناسیم، هر سال سبک های نو و خیلی سبک های ریشه دار، سبک هایی که هم از لحاظ موسیقیایی درست است و هم بالاخره از لحاظ محتوایی (که بعهده شاعرانی که خوب کار می کنند می گذارند) را ارائه کرده است. ایشان نمونه یک مداح نوگرا هستند.

در آخر هم عرض کنم که رسالتی که ما مداحان داریم اینست که با زمان حرکت کنیم. چرا که عاشورا در طول تاریخ تا ظهور حضرت بقیۀ الله الاعظم (عج) جاریست. اگر مسائل سیاسی، اجتماعی، اعتقادی که وجود دارد را مثل واقعه عاشورا، زندگی و مرام اهل بیت در هیئات بخوبی و بطور صحیح بازگو کنیم، جامعه بیدار می شود. و این اثر کار مداح و ذاکر است.

اما رسالت بزرگی که ما مداحان داریم تبیین وضعیت سیاسی جهان اسلام و حوادث بیداری اسلامی است، تبیین نقش و جایگاه ولایت فقیه در تحولات داخلی و خارجی و حمایت از نظام اسلامی.

متاسفانه در گوشه و کنار مشاهده می کنیم که بعضی از هیئات و یا مداحان، آتش این مسائل را نمی گذارند شعله ور شود با وجود اینکه تبیین و تکریم ولایت فقیه و شهداء تعظیم شعائر الهی است.

اگر در هیئتی شهداء و ولایت فقیه جایگاهی نداشته باشند پس آن چه هیئتی است و برای چه کسی و زیر کدام علم سینه می زنند. والسلام علیکم.