منشور اخلاقي از فوتبال تا سينما

 

 

اصل ماجرا از خروجي خبرگزاري مهر در هفته گذشته شروع شد. در آن خبر به نقل از رجبي فروتن نقل شده بود: «بايد يك كميته انتظامي مشترك ميان تلويزيون و سينما ايجاد شود تا اين مسئله سروسامان درستي به خود بگيرد به دليل عدم تدوين قانون مشخص درباره كم و كيف برخورد با سينماگران مبني‌بر چگونگي حضور در مجامع بين‌المللي، اداره نظارت و ارزشيابي براي مدت مشخصي حضور اين عوامل را در پروژه‌هاي سينمايي منع مي‌كند. وي افزود: «اساسنامه و منشور اخلاقي در اين ارتباط در حال بررسي و نگارش است و بايد ابعاد مختلف اين اساسنامه به لحاظ حقوقي مورد بررسي كامل قرار گيرد و پس از آن به‌عنوان مرجع معرفي و مورد استناد قرار گيرد.»سخنگوي سازمان سينمايي در ادامه افزود: «بنابراين تا زماني كه اساسنامه‌اي تدوين شده در دست نباشد نمي‌توان اقدام قانوني در اين زمينه انجام داد.»وي ادامه داده بود:« در اين راستا اداره نظارت و ارزشيابي هنگامي كه مي‌خواهد پروانه ساخت براي فيلم‌ها صادر كند، عواملي كه در آثار سينمايي حضور دارند را به خوبي رصد مي‌كند و اگر به افرادي از اين دست برخورد كرد، اسم او را از عوامل بيرون مي‌آورد و مراتب را به تهيه‌كننده گزارش خواهد كرد تا او نيز اسم فرد مورد نظر را از ليست عوامل خارج كند.» 

 

 

اين صحبت‌ها به سرعت در ميان سايت‌هاي خبري مختلف باز نشر شد و حتي سر از BBCهم در آورد. 

 

براي ايراني‌ها شنيدن نام كميته انضباطي و منشور اخلاقي چيز غريب و نا‌آشنايي نيست، اين موضوع چند سالي است كه در ليگ فوتبال كشور اجرا مي‌شود و عناويني چون «منشوري شدن» و «بازيكنان منشوري» جزو جدا نشدني از فوتبال حرفه‌اي ايران شده است. براي جوانان ايراني در كنار فوتبال، سينما نيز در كانون توجه بوده است و رفتار هر دو قشر اهالي فوتبال و اهالي هنر هفتم هميشه زير ذره بين توجه و حساسيت بوده است. با آن حال شنيدن نام كميته انتظامي در حوزه سينما موضوع جديدي به نظر مي‌رسيد. در نگاه اول بحث تشكيل اين كميته يادآوري فعاليت كميته انظباطي در فوتبال است و عملكرد ناموفق منشور اخلاقي فوتبال و حرف و حديث‌هاي پيرامون آن بيشتر به چشم مي‌آيد. 

 

 

اما جمال شورجه، كارگردان و تهيه كننده سينما كه عضو شوراي عالي سينما نيز است در گفت‌وگو‌ي از ايجاد چنين ساختاري در سينما حمايت كرد، شورجه گفت: «‌شخصاً تشكيل كميته انضباطي در صنوف فعال در عرصه سينما را براي برخورد با حضور نامتعارف سينماگران ترجيح مي‌دهم و معتقدم كه با قوه قهريه نمي‌توان در اين زمينه راه به جايي برد.» 

 

وي افزود: «به اعتقاد من تشكيل هر نوع كميته‌اي آخرين مرحله از انجام هر نوع اقدامي در اين زمينه است‌. بنابراين بهترين كار اين است كه حريم فرهنگي صنوف را خود هنرمندان حراست كنند؛ چراكه هنرمندان به نوعي الگو هستند و به عنوان شاخصه‌هاي فرهنگي معرفي مي‌شوند اما متأسفانه شاهد هستيم كه اين شأنيت از سوي هنرمندان مورد اهميت قرار نمي‌گيرد و به هر حال متوليان فرهنگي و نهادهاي ذي‌ربط متوسل به اهرم‌هاي ديگري براي جلوگيري و برخورد با حضور نامتعارف سينماگران در مجامع بين‌المللي مي‌شوند.» 

 

براي پيگيري مسئله تشكيل اين كميته به سراغ رجبي فروتن، مطرح‌كننده اوليه اين طرح رفتيم. سخنگوي سازمان سينمايي در پاسخ به «جوان» در مورد تشكيل كميته انتظامي و اينكه وي پيشنهاد‌دهنده اين طرح بوده است، با رد اين موضوع گفت:« اين شيطنت يك خبرگزاري بوده كه از قول من اين موضوع را مطرح كرده است، در صورتي كه طرح كميته انتظامي توسط عليرضا سجاد پور پيگيري مي‌شود و هم اكنون نيز در معاونت دفتر حقوقي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در حال بررسي است، زيرا مباحثي در آن ممكن است باعث سلب و محروميت‌هاي اجتماعي متخلف شود و بنابراين نبايد مسائل حقوقي آن مغايرتي با قوانين داشته باشد.» 

 

رجبي فروتن با اعلام اينكه پيش‌نويس طرح توسط شخص عليرضا سجاد‌پور تهيه شده است، ما را براي ادامه پيگيري به سراغ مدير كل اداره ارزشيابي و نظارت سينماي حرفه‌اي رهنمون كرد. سجاد پور نيز در پاسخ به «جوان»، بحث كميته انتظامي را موضوع جديدي ندانست و گفت: «در حدود دو سال گذشته كميته راه‌اندازي شده است و در همان زمان طي مصاحبه‌هايي به اين موضوع توجه داشته‌ام. از آن زمان تاكنون فعاليت كميته باعث شده نمايش فيلم‌هايي كه وضعيت ايران را سياه‌نمايي مي‌كنند در جشنواره‌هاي خارجي به صفر برسد.»وي در پاسخ به سؤالي در مورد چگونگي نمايش فيلمي همچون «يك خانواده محترم» كه سراسر سياه‌نمايي است، گفت: «اين فيلم از طريق وزارت ارشاد به خارج از كشور فرستاده نشده است، بايد نهاد‌هايي كه به دليل استفاده از قدرت مجوز ساخت و ارسال فيلم‌ها را دارند در اين زمينه پاسخگو باشند.» 

 

 

سجادپور در مورد حضور بازيگران ايراني با پوشش‌هاي نامتعارف در خارج از كشور نيز گفت:« از زمان فعاليت كميته انتظامي حضور بازيگران با پوشش‌هاي نامتعارف نزديك صفر رسيده است، در صورتي كه قبل از آن پوشش‌هاي نامتعارف به يك جريان تبديل شده بود. ما با اين افراد صحبت كرديم و توجيه‌شان كرديم كه براي حفظ شئون فرهنگي، ارزش‌هاي اعتقادي و منافع ملي بايد چه نوع پوششي داشته باشند و بسياري از افراد نيز همكاري خوبي داشته‌اند.» 

 

وي درباره مطرح شدن بحث كميته انتظامي در چند روز گذشته گفت: «با توجه به شرايط جديد به فكر اصلاح مجدد آيين‌نامه افتاديم علاوه بر آن نيز به دنبال اقدامات فراتري از اين آيين‌نامه هستيم تا ديگر هيچ حركتي خلاف منافع ملي و آبروي ايران نباشيم.» با آنكه سابقه تشكيل اين نوع كميته‌ها در صنوف مختلف تجربه شده و معمولاً در هيچ كدام از آنها نيز موفقيت خاصي به همراه نداشته است، اما مطرح بودن فوتبال و سينما باعث شده فعاليت‌هاي كميته‌هاي انضباطي در فوتبال و مطرح شدن كميته انتظامي سينما بيش از سايرين مورد توجه قرار بگيرد؛ با آنكه هنوز هيچ سينماگري عنوان نكرده كه كميته انتظامي با وي برخورد داشته است يا خبري در اين مورد در رسانه‌ها منتشر شده باشد. بحث پوشش‌هاي نامتعارف بازيگران و فيلم‌هاي ايراني ضد ايراني به خودي خود جنجال‌برانگيز است و بايد ديد اين كميته كه گويا دو سال از عمرش مي‌گذرد تا چه حد توانايي كنترل و محو ناهنجاري‌هاي سينماي ايران را خواهد داشت.