«سروش» پلورالیسم را از «جان هیک» اخذ کرد اما منکر آن شد

به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس حجت‌الاسلام علی‌اکبر رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در مراسم رونمایی از تازه‌ترین کتاب خود با نام «مباحثه با جان هیک» گفت: در جوامع گوناگون و میان ملل پیشرفته، طبقات نخبه و روشنفکر اصالت اصلی خود را کشف مسئله جامعه می‌دانند.

وی افزود: متأسفانه در جامعه ما روشنفکران اصالت خود را در آن می‌دانند که مسئله‌ای که مشکل جامعه ما نیست را مسئله کنند و در بومی کردن مسائلی که مشکل ما نیستند و مسائل عمده دیگر فرهنگ‌ها هنر دارند.

رشاد گفت: روشنفکران به مسائلی می‌پردازند که به شدت با جایگاه معرفتی ما نسبت و خویشاوندی ندارد و مسئله پلورالیسم دینی از این دست مسائل است.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: روشنفکران ما با ادیان متعارض که جامعه ما را به تعارض بکشانند و طبقات فکری را لاجرم درگیر کنند، مشکلی ندارد.

وی گفت:‌ تعارض علم و دین، سنت و مدرنیته، مسئله زبان، مسئله عقل و دین نیز جزو مسائل ما نیست و آنچه در دسترس انسان غربی است دین تحریف شده است و به دارویی می‌ماند که تاریخ مصرف آن گذشته شده است.

رشاد ادامه داد: مسئله زبان برای آنان مسئله است و ناسازگاری عقل و دین از آن دست موضوعاتی است که مسائل ما نیستند به صورت عارضی جزو مسئله ما شده است.

نویسنده کتاب «مباحثه با جان هیک» گفت: جان هیک در مقاله‌ای زمینه پیدایش پلورالیسم را بررسی می‌‌کند و می‌گوید گروهی بودیم که بعد از جنگ جهانی دوم به این نتیجه رسیدیم که صلح در کشورهای اروپایی به مخاطره افتاده است به همین دلیل مسئله پلورالیسم را مطرح کردیم.

*شکاف سنت و مدرنیته مسئله ما نیست

وی با اشاره به تعبیر رهبری مبنی ناقص‌الخلقه بودن روشنفکری در ایران ادامه داد: ما مدرنیته‌ای را از سر نگذراندیم تا به فرامدرن برسیم و مسئله سنت و مدرنیته به غرب مربوط می‌شود. ما چیزی به نام شکاف سنت و مدرنیته نداریم و این شکاف جزو ذات فرهنگ ما نیست و عرضی است و وارد فرهنگ ما شده و یک نوع مجازاندیشی ناخودآگاهانه بر روشنفکران ما حاکم شده است.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت:‌ سید حسین نصر به عنوان روشنفکر ایرانی به فیلسوف سنت‌گرایی (رنه گنون) رجوع می‌کند که او از مدرنیته فرار می‌کند. کسی که نخست به مصر و سپس به چین می‌رود، من ایرانی از کدام سنت فرار کنم و به کجا بروم؟

*روشنفکری مبتلا به بیماری خود دیگر انگاری است 

وی افزود: روشنفکری مبتلا به بیماری به خود دیگر انگاری است در حالی من آن دیگر نیستم. روشنفکران ما نمی‌دانند در کجای تاریخ ایستاده‌اند و در کدام عالم تنفس می‌کنند؛ اگر نقدی از آنان بکنیم علاقه‌مند به این نقد نیستند.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه دعوت از جان هیک در راستای مواجهه با مبادی تفکرات متعارض صورت گرفت، تأکید کرد که برخی از روشنفکران با استفاده از این تفکرات به طرح مسئله پلورالیسم در ایران پرداختند.

 وی ادامه داد:عبدالکریم سروش نماینده جان هیک در ایران است. زمانی که پدید آورنده پلورالیسم نقد شد او مدعی شد پلورالیسم را از جان هیک اخذ نکرد. این نقص بزرگی برای یک روشنفکر است که در زمینه فلسفه دین کار می‌کند و فیلسوف طراح پلورالیسم را نمی‌شاسد. در حالی که بعد از طرح پلورالیسم توسط جان هیک، این مسئله جزو مسائل نخست فلسفه دین شد.

به گزارش فارس، پلورالیسم در لغت به معنای کثرت‌گرایی یا کثرت‌باوری است. پلورالیسم رویکردهای متعددی دارد. رویکرد فلسفی آن در مقابل مونیسم قرار دارد و مخالف بینش وحدانی در حوزه معرفت‌شناختی است. تکثر گرایی در حوزه‌های مختلفی مطرح می‌شود از جمله: «هستی‌شناسی»، «معرفت‌شناسی»، «دین»، «اجتماعی و سیاسی»، «فرهنگ» و «اخلاق».