بازدید از اوین؛ حقی که پرسپولیس دارد اما رییس‌جمهور ندارد

اعلام این که بازدید رییس‌جمهور از زندان اوین فعلا به مصلحت نیست، یکی از خبرسازترین اظهارات هفته گذشته سخنگوی قوه قضاییه بود.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، سخنگوی قوه قضائیه در واکنش به درخواست رییس‌جمهور برای بازدید از زندان اوین گفت که این بازدید را در فعلا به مصلحت نمی‌بیند و در نامه‌نگاری‌هایی که میان سران دو قوه انجام شد این درخواست «حرکت تعدی گونه» نام گرفت!

احمدی‌نژاد در نامه خود عنوان کرده بود که «مطمئنا با سرکشی از زندان‌ها و برخی دادگاه‌ها» نحوه اجرای قانون اساسی و «رعایت حقوق اساسی ملت» را بررسی خواهد کرد که این نامه چندان رییس دستگاه قضا را خوش نیامد.

البته موضوع بازدید از زندان‌ها توسط شخصیت‌های حقیقی و حقوقی، در افکار عمومی امر مسبوق به سابقه‌ای است و حتی در زمان حیات امام خمینی(ره) ایشان به محمود دعایی ماموریت دادند که از زندان اوین بازدید کند.

در طول سال‌های پس از انقلاب این بازدیدها همواره به بهانه‌های مختلف انجام شده است. شخصیت‌های سیاسی، فرهنگی، هنری و ورزشی و حتی چهره‌های بین‌المللی نیز پیش از این امکان بازدید از بازداشتگاه اوین را داشته‌اند. اخبار بازدید اعضای کمیسیون اجتماعی و امنیت ملی مجلس و محمد باقر قالیباف از بازداشتگاه اوین پیش از این نیز در رسانه‌ها منتشر شده است و بازدید تیم فوتبال پرسپولیس در ماه رمضان سال جاری نیز مورد توجه افکار عمومی قرار گرفت.

در این میان آیت‌الله آملی لاریجانی در نامه‌ای که به احمدی‌نژاد نوشته نیز یادآور شده است که: تنها در دوره مسوولیت اینجانب بیش از صدها نفر از وزرا، استانداران، فرمانداران، نمایندگان مجلس و هیات‌های خارجی از جمله برخی از سازمان‌های بین‌المللی از زندان‌ها بازدید به عمل آورده‌اند.

جای این پرسش باقی است که در شرایطی که چهره‌های مختلف داخلی و حتی نمایندگان سازمان‌های بین‌المللی امکان بازدیداز اوین را دارند چگونه رییس‌جمهور از این اقدام منع می‌شود. این درخواست از ابعاد حقوقی و قضایی وجاهت قانونی روشنی دارد.

آیا صرف بیان این موضوع از سوی علی رازینی، معاون حقوقی رییس قوه قضاییه که «تاکنون هیچ رییس قوه مجریه‌ای از زندان اوین بازدید نکرده‌است» می‌تواند پاسخ درستی به این خواسته باشد؟

طبق اصل 113 قانون اساسی، «پس از مقام رهبری، رییس‌جمهور عالی‌ترین مقام رسمی کشور است و مسوولیت اجرای قانون اساسی و ریاست قوه مجریه را جز در اموری که مستقیما به رهبری مربوط می‌شود، بر عهده دارد».

نعمت احمدی - وکیل دادگستری و استاد دانشگاه - در این رابطه به ایسنا گفته است: به هر حال سازمان زندان‌ها مقررات خاص خود را دارد و رییس‌جمهور هم مطابق قانون مسئول اجرای قانون است و اینکه مانع از حضور او شوند، درست نیست. رییس‌جمهور طبق اصل 113 قانون اساسی مسئول اجرای قانون اساسی است و اموری مثل زندانی شدن، قضاوت و ... با این امر مرتبط هستند؛ لذا رییس جمهوری می‌تواند در زندان حضور پیدا کند و نمی‌توان مانع حضور او شد ولی اجرای تشریفات به عهده سازمان زندان‌هاست.

وی خاطرنشان کرد: اگر چنین بازدیدی صورت بگیرد امری موثر است؛ زیرا بودجه قوه قضاییه را هر ساله رییس‌جمهور می‌دهد و این بازدید می‌تواند در مشاهده مشکلات و افزایش بودجه متناسب با هزینه‌های دستگاه قضایی در اداره زندان‌ها موثر باشد.

علی مطهری، نماینده مردم تهران در مجلس نیز بازدید سرزده از زندان‌های کشور را حق رئیس‌جمهور به عنوان مجری قانون اساسی خوانده است.

در هر حال موضوع آنچنان دامنه‌دار شده است که برخی از نمایندگان مجلس خواستند تا احمدی‌نژاد از بازدید از زندان اوین صرف‌نظر کند و حقی چنین ساده و پیش پا افتاده روزها دستمایه پردازش رسانه‌های غربی شد.

نکته دیگر اینکه در نامه رییس‌جمهور، از «سرکشی و بازدید» سخن به میان آمده است نه «بررسی و نظارت»؛ گرچه رییس دستگاه قضا اولی را به مصلحت نمی‌داند و دومی را از حقوق رییس‌جمهور نمی‌شمارد.