چرا ترکیه جرأت حمله به سوریه را ندارند؟

شبستان - هیچ تردیدی وجود ندارد که بحران سوریه کل منطقه را تحت تأثیر قرار داده است. حتی جناح‌ بندی‌های کنونی جهان و بسیاری از معادلات فعلی نظام بین الملل را بحران سوریه رقم می‌زند و به نوعی نبرد دیپلماتیک جهانی بدل شده است. فارغ از تأثیر جهانی بحران سوریه که نزدیک به 18 ماه از آغاز آن می‌گذرد، کشورهای منطقه بیش از سایر کشورها تحت تأثیر قرار گرفته‌اند. این تأثیرپذیری در کشورهایی که با این کشور مرز مشترک دارند، مشهودتر است. در لبنان که پس از ترور رئیس سازمان اطلاعاتی این کشور به سبک نخ نما شده ترور حریری، مرز بندی‌های میان مخالفان و موافقان سوریه پررنگ‌تر شده است و دو جناح معروف 14 و 8 مارس مجددا در تقابلی صد درصدی قرار گرفته اند و 14 مارس خیلی زود قشون کشی خود را به خیابان‌های بیروت آغاز کرده است.

در اردن هم به واسطه به اصطلاح پناه دادن به آوارگان سوری، تنش‌هایی وجود دارد. اما شاید تنش‌ها در ترکیه بیش از تمامی کشورهای هم مرز با سوریه باشد. ترکیه‌ای که با همکاری قطر و عربستان نقشی بسیار مهم را در تسلیح و تهییج تروریست‌های سوری بازی کرده و می‌کند.

تنش‌ها هم در ماه‌های اخیر میان آنکارا و دمشق در بالاترین سطح ممکن قرار داشته است. هدف قرار گرفتن یک جنگنده ترکیه که آشکار حریم هوایی سوریه را نقض کرده بود، شروع تنش‌هایی بود که شدیدتر هم شد. بعدها هم ترکیه به بهانه حمله خمپاره‌ای سوریه به مرز مشترک و کشتن تعدادی از اتباع ترک، حملات توپخانه‌ای و موشکی نسبتا شدیدی به سوریه انجام داد و دو کشور تا مرز یک درگیری تمام عیار پیش رفتند. در آن مقطع بسیاری پیش بینی می‌کردند که ترکیه حمله‌ای تمام عیار را علیه سوریه ترتیب دهد و حتی وارد خاک سوریه شود. با این روش حمله خارجی می‌توانست به عنوان کاتالیزوری برای فروپاشی دولت مردمی بشار اسد به دست تروریست‌های داخلی عمل کند.

اما از همان ابتدا مشخص بود که ترک‌ها جرأت حمله به سوریه را ندارند. چند عامل بسیار مهم ترکیه را از حمله به سوریه باز می‌داشت. یکی از این عوامل مهم مسأله اقتصاد ترکیه است که چندی بیش از سر و سامان گرفتن آن نمی‌گذرد. با این حال اقتصاد ترکیه هنوز وضعیتی کاملا شکننده دارد و وارد شدن به یک نبرد تمام عیار پرهزینه عملا چیزی از این اقتصاد شکننده باقی نخواهد گذاشت.

اما شاید مهمترین علت بازدارنده برای آنکار از ورود به جنگ، روابط خصمانه دولت ترکیه و نظامیان این کشور باشد. دولت ترکیه و اردوغان که این روزها به شخصیتی کاملا تمامیت خواه تبدیل شده است، به شدت به ارتش و نظامیان فشار وارد می‌کند. بسیاری از سران ارتش را بازداشت کرده و به زندان فرستاده و به بهانه کودتا عملا از آنها زهر چشم گرفته است. به همین دلیل نظامیان ترکیه به هیچ وجه دل خوشی از اردوغان و حزب عدالت و توسعه وی ندارند. لذا اردوغان هم با علم به این شرایط بیم آن دارد که در صورت ورود به یک جنگ تمام عیار ارتش پشت او را خالی کند و شکست ترکیه در جنگ احتمالی با سوریه می‌تواند به منزله پایان ماه عسل حزب عدالت و توسعه باشد و اردوغان و هم طیفان‌اش را برای همیشه از عرصه سیاسی ترکیه حذف کند.

نکته دیگری که ترکیه را از حمله به سوریه باز می دارد، متحدان سوریه هستند که اردوغان به هیچ وجه نمی‌خواهد با آنها شاخ به شاخ شود. جمهوری اسلامی متحد استراتژیک سوریه محسوب می‌شود و آنکارا به خوبی می‌داند که هر گونه حمله به دمشق، واکنش شدیدی را از جانب ایران به دنبال خواهد داشت. روسیه هم از دیگر متحدان سوریه است که تمامی قطعنامه‌های ضد سوری را هم در شورای امنیت وتو کرده و نشان داده است که بر سر سوریه به هیچ قیمتی مسامحه نخواهد کرد. خصوصا که چندی پیش موشک‌های s 400 روسیه در مرزهای ترکیه نصب شدند تا جاه طلب‌های حاکم بر آنکار کاملا متوجه این موضوع باشند که نباید در خصوص سوریه دست از پا خطا کنند.

موضوع دیگری که ترکیه را از حمله به سوریه باز می‌دارد، عضویت در ناتو است. مطابق اساسنامه ناتو در صورت وقوع جنگ تمام عیار میان سوریه و ترکیه، پیمان آتلانتیک شمالی باید از آنکارا به عنوان یکی از اعضای خود حمایت کند و به نفع ترکیه وارد جنگ شود. حال آنکه اعضای پیمان آتلانتیک شمالی و خود ترکیه به خوبی می‌دانند که در صورت ورود ناتو، احتمال دخالت روسیه هم قریب به یقین است و جنگی با مختصات جهانی رخ خواهد داد. لذا ناتو به شدت از وارد شدن به نبردی که یک طرف آن روسیه است بیمناک است و به همین دلیل ترکیه را هم از ورود به جنگ با سوریه منع می‌کند.

نکته دیگری که نمی‌توان از آن چشم پوشی کرد، پ.ک.ک است که این روزها قوی‌تر از هر زمان دیگری به نظر می‌رسد و به راحتی توان نظامی ارتش ترکیه را به چالش می‌کشد. اخیرا هم حزب کارگران کردستان ترکیه در درگیری‌ با نظامیان تلفات قابل توجهی به آنها تحمیل کرده است. بی‌تردید ورود ترکیه به جنگ خارجی قدرت مانور پ.ک.ک را در داخل ترکیه بیشتر می‌کند و آنها که در حال حاضر بر برخی از استان‌های مرزی مسلط هستند، بعید نیست خود را به شهرهای اصلی و استراتژیک ترکیه هم برسانند.