يادداشت يامين‌پور در دفاع از استاد پناهيان

چندي پيش حجت الاسلام عليرضا پناهيان در نشست هم انديشي مسئولان و اعضاي فعال سازمان دانشجويان جهان اسلام، با اشاره به جنبش وال استریت، دموکراسی را دروغی بزرگ خوانده و از دانشجویان خواسته است که اجازه ندهند سرفصل های دموکراسی در دانشگاهها تدریس شود. به همين مناسبت يك سايت خبري كه به انتشار اخبار زرد در فضاي مجازي مشهور است، به نظريه پردازي روي آورده و در مطلب نخست خود، با ادبياتي بي ادبانه و پر از طعن و متني پر از مغالطه سخنان پيش گفته را نقد كرده است. متن پيش رو نقدي است به قلم وحيد يامين پور در اين مطلب اين سايت خبري :

1. نخستين طعن و اتهام نويسنده ي اين يادداشت، بي توجهي و بي اعتقادي به قانون به عنوان يكي از خصيصه هاي «راست راديكال» است و خطاب آقاي پناهيان به دانشجويان ونه «از وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی و سایر نهادهای مربوطه» دليل اين ادعا عنوان شده است. اين مغالطه نياز به پاسخگويي ندارد چه اينكه در ميان بيانات امام راحل (ره) و مقام معظم رهبري خطاب هاي متعددي به دانشجويان و ساير اقشار وجود دارد درحاليكه به نظر مي رسد با اين استدلال بايد رهبري انقلاب فقط از مراجع قانوني مطالبه مي كردند. بطور مثال بياد بياوريد نامه ي تاريخي مقام معظم رهبري به تشكل هاي دانشجويي در آبان 81 را كه از دانشجويان مي خواهند در مقابل فساد ساكت نبوده و مطالبه گري را در سرلوحه برنامه هاي خود قراردهند؛ معظم له پس از مطالبه ي آرماني عدالت از دانشجويان «در كنار آن» از دستگاه قضا نيز پيگيري امور را مطالبه مي كنند. بنابراين بالا بردن مطالبات آرماني از دانشجويان يا عموم مردم طبعاً منافاتي با پيگيري امور از مراجع تصميم گيري، سياست گذاري يا قانوني نداشته و بلكه در يك نظام مردم سالار تربيت عمومي مردم به عنوان زمينه هاي تحقق و پيگيري قوانين اتفاقاً ضروري است.

2. دومين اشتباه نويسنده ي اين يادداشت خلط ميان مباحث كلاسيك سياسي و تشويق به ترويج فرهنگ دموكراسي خواهي امريكايي است. روشن است كه حساسيت جناب پناهيان و ديگر اساتيد متعهد چندان ربطي به تاريخ سياسي و يا آشنايي با آراء متفكران غربي ندارد كه ناظر به ترويج فرهنگ نسبي گرايي امريكايي و دروغ هاي پيچيده در الفاظ آكادميك است. صرف نظر از اين مغاطه معلوم نيست كه نويسنده ي يادداشت به بهانه ي دفاع از انقلاب اسلامي چگونه تذكرات مداوم مقام معظم رهبري را در اسلامي كردن علوم انساني و ابراز نگراني هاي جدي ايشان درباره ي محتواي غيراسلامي متون و سرفصل هاي رشته هاي علوم انساني را نشنيده اند يا نشنيده گرفته اند و مگر مهمترين انحراف در اين متون بخصوص متون و سرفصل هاي رشته علوم سياسي مربوط به القاء مطالب منقضي شده و تاريخ مصرف گذشته ي روشنفكران قرن هجده و نوزده غرب نيست؟ مگر شخص مقام معظم رهبري در نيمه دوم دهه ي هفتاد زماني كه كلمه ي «دموكراسي» از دهان رئيس جمهور رفرميست و همراهانش نمي افتاد، با صراحت رسانه ها را از بكار بردن اين لفظ منع نكرده و لفظ «مردم سالاري اسلامي» را جايگزين نكردند؟ و مگر امروز محقق و متفكر دقيق و قابل اعتنايي هست كه نداند چسباندن مفاهيم سابقه داري چون «دموكراسي»، «توسعه» و ... كه اقتضائات فلسفي و تاريخي روشني دارند، به پسوند «اسلامي» رفتاري بي منطق و پارادوكسيكال است؟ بنابراين نويسنده ظاهراً نه معناي دموكراسي را درست مي داند –كه آنرا «آرمان» معرفي مي كند- و نه از بنيادهاي فكري امام راحل (ره) آگاهي دارد كه ايشان را به استقرار نظام جمهوري اسلامي بر «دموكراسي» متهم مي كند. اين در نوع خود توهين بزرگي به امام راحل(ره) و جمهوري اسلامي است.

3. مغالطه ي ساده انگارانه ي ديگر اين يادداشت درباره ي مواضع ضد انقلاب است كه نظام اسلامي را غيردموكراتيك مي خوانند. در اين يادداشت آمده: « اگر دموکراسی این قدر منفور و نامطلوب است، پس کسانی را که بی مزد و مواجب، ایده غیردموکراتیک بودن نظام جمهوری اسلامی را تبلیغ می کنند و در این باره سخنرانی کرده و بیانیه منتشر می کنند، نه تنها نباید مجازات کرد بلکه باید پاداش هم داد!» عجيب است كه نويسنده نمي داند داعيه ي كسانيكه به آنها اشاره مي كند، استبدادي بودن جمهوري اسلامي و منكوب كردن آن دربرابر مدل امريكايي است و اتفاقاً درگيري ما دقيقاً با ساده انديشاني نظير همين نويسنده است كه بدون توجه به معناي دقيق الفاظ از آنها نابجا و جابجا استفاده مي كنند. جهل نويسنده اينجا آشكار مي شود كه پديده هاي سياسي روز را دقيقاً در پارادايم امريكايي تحليل مي كند و عبور از اين پارادايم را «جهل» مي داند و بجاي اشاره به اسلامي بودن جنبش ها مي نويسد: «الان که پدیده سیاسی "گذار به دموکراسی" در جهان رایج شده و دموکراتیک شدن حکومت ها، مساله ای اساسی در دنیای امروز است، پرهیز از تدریس متون مربوط به دموکراسی در دانشگاههای ایران، چه فایده ای دارد؟ آیا با "ترویج جهل" می توان گره ای از کارهای فروبسته گشود؟» بنابراين نويسنده ي اين يادداشت را توصيه مي كنيم به جملات شفاف رهبر معظم انقلاب دراشاره به وضعيت ناگوار روشنفكر زدگي و غرب زدگي در استفاده از علوم و تعابير مراجعه كنند. از جمله: «بسياري از مباحث علوم انساني، مبتني بر فلسفه‌‌هائي هستند كه مبنايش مادي‌گري است، مبنايش حيوان انگاشتن انسان است، عدم مسئوليت انسان در قبال خداوند متعال است، نداشتن نگاه معنوي به انسان و جهان است. خوب، اين علوم انساني را ترجمه كنيم، آنچه را كه غربي‌‌ها گفتند و نوشتند، عيناً ما همان را بياوريم به جوان خودمان تعليم بدهيم، در واقع شكاكيت و ترديد و بي‌‌اعتقادي به مباني الهي و اسلامي و ارزش‌هاي خودمان را در قالب‌هاي درسي به جوان‌ها منتقل كنيم؛ اين چيز خيلي مطلوبي نيست»*

4. نكته ي ديگر اينكه نويسنده كه مدعي وفاداري به تعابير و ادبيات آكادميك است نمي داند جناب پناهيان و ديگر منتقدان دموكراسي را نبايد «راست» بخواند در حاليكه حتي دانشجويان دوره كارشناسي علوم سياسي هم مي دانند كه «راست» در معناي آكادميك و دانشگاهي اش –كه نويسنده خود را به آن پايبند نشان مي دهد- اتفاقا مدعي دموكراسي امريكايي است و نه منتقد يا مخالف آن. اين اشتباه ساده از اينجا ناشي مي شود كه امثال اين نويسنده نمي خواهند صورتبندي هاي جديد سياسي را بپذيرند و تلاش دارند در رفتاري تبليغاتي از خلط مفاهيم رايج ، بهره برداري سياسي كنند. وگرنه كيست كه نداند سالهاست تعابيري چون «راست» و «چپ» ظرفيت خود را در توصيف فضاي سياسي روز از دست داده اند و اين البته در مخالفت و نقد تند و شفاف كساني چون پناهيان نسبت به چهره هاي سنتي جناح راست كه از هم پيمانان اصلاح طلبان شده اند نيز آشكار است.

5. دست آخر به نظر مي‎رسد جملات توهين آميز پاياني اين يادداشت بجاي آنكه نياز به پاسخگويي داشته باشد نياز به توصيه ي اخلاقي دارد. اينكه يك نويسنده بي نام و نشان، يك استاد شناخته شده ي حوزه و دانشگاه را از «فضل فروشي» برحذر مي دارد و به «خموشي» توصيه مي كند و يك دغدغه ي دانشگاهي را با «بالا رفتن از نردبان قدرت» اشتباه مي گيرد، صرفا يك بي ادبي رسانه ايست كه نياز به توبه و حلاليت طلبي از طرف او دارد ونه يك پاسخ استدلالي و دانشگاهي.

*ديدار با جمعي از اساتيد دانشگاه‌ها، 8/6/88.