مسجدی که تنها "مسجد" نیست

به گزارش خبرگزاری فارس از کاشان، مسجد آقابزرگ این شهرستان با داشتن مجموعه بی‌نظیری از عناصر معماری و تزئیناتی و ترکیبی به هم تنیده، شامل سردر و هشتی ورودی، صحن مرکزی، مقصوره و شبستان‌ها. طاق‌ها، گلدسته‌ها، ایوان‌ها، حجره‌ها مدرسه علمیه و کتابخانه عمومی به معنای واقعی کلمه در میان ابنای تاریخی سرزمین تمدن‌خیزمان «آقایی» و «بزرگی» می‌کند.  

در این بنا هنر کمال‌الملک، ترکیب‌بند ولایی محتشم، هندسه غیاث‌‌الدین، ذوق کلیم  و دیانت ملا محمد مهدی نراقی را می‌توان به وضوح دید و شاید سهراب شعر ایران، وضو با تپش پنجره‌های این مسجد گرفته است.

گرچه تاکنون بسیار از زیبایی‌های مسجد آقابزرگ به عنوان شاهکار معماری و میراث گرانقدر خطه دارالمؤمنین کاشان گفته‌اند اما نکته‌ای که کمتر به آن پرداخته شده بعد چند وجهی این بنای تاریخی است.

مسجد آقابزرگ کاشان از معدود مساجدی است که از دیرباز علم و عبادت را در کنار هم  گردآورده و پس از قرن‌ها تغییر و تحول و فراز و فرودهای طبیعی، تاریخی و سیاسی هنوز این ویژگی منحصر به فرد خود را از دست نداده است.

چشمان این مکان تاریخی از کلاه قاجاری مکتبیان دیروز تا شلوار جین دانش‌آموزان امروز را دیده و پیکرش از زخم زلزله تا تازیانه ظلم و گلوله طاغوت را تحمل کرده تا همچنان چون اکسیژنی ریه مشتاقان علم و معرفت را مملو  سازد.

از آنجایی که این بنای تاریخی از جمله اماکنی است که در این خطه مورد استقبال گردشگران و جهانگردان است می‌تواند منشور هفت وجهی زیبایی، شکوه، دیانت، فرهنگ، تمدن، علم و خدمت به خلق نهفته در اسلام را به بینندگانش عرضه کند و بار دیگر بر ادعای نخ‌نمای تک بعدی بودن اسلام خط بطلان کشد.

این مسجد قدیمی بر خلاف دیگر ابنای تاریخی تنها، مکانی برای فخر بر گذشته نیست بلکه دریچه‌ای برای تجسم روشن از آینده فرزندان این خطه علم‌خیز است. 

کتابخانه این مکان تاریخی با نام کتابخانه عمومی انجمن آثار ملی کاشان به عنوان یکی از سه کتابخانه فعال این شهرستان علاوه بر قدمت فخرآفرینش هر روز میزبان جویندگان علم و معرفت است تا نگذارد تسبیح ظهور مردان افتخارآفرین و نامدار این خطه کویری گسسته شود و می‌کوشد چون گذشته بر دامن پاک خود عالمان و دانشمندانی را پروراند که موجب فخر و غرور همگان باشد.

کتابخانه آقابزرگ کاشان متشکل از بخش‌های مخزن کتاب، نشریات، مرجع، کودک و سالن مطالعه و با داشتن بیش از 20 هزار جلد کتاب، صدها نسخه خطی و حدود یک هزار عضو فعال محل تبادل نظر و مباحثه صدها نوجوان و جوان جویای علم و دانش در این خطه غنی و ارزشمند است.

و شاید خالق این شاهکار نمی‌دانست با خلق چنین غزلی می‌تواند اینچنین زیبا مصراع‌های علوم الهی و بشری را در یک بیت بگنجاند تا دانش‌آموزان امروز و ٱینده‌سازان فردا در بحبوحه معادلات چندمجهولی و انتگرال‌های چندگانه قال الصادق‌ها را از یاد نبرند.

در این روزگار که غارتگران فرهنگی با هزاران دسیسه به دنبال بی‌هویتی سرمایه‌های انسانی این مرزو بوم هستند وجود چنین کتابخانه‌ای فرصت ارزشمندی است تا معماران آینده این سرزمین هر روز با دیدن جلوه‌ای از فرهنگ و تمدن خود با آن خو بگیرند و دست این غارتگران کوتاه ‌شود.

چه بسیار نوجوانان و جوانانی که با پایین رفتن از پله‌های کتابخانه این مسجد انسان‌ساز به سرعت پله‌های کمال و معرفت را پیمودند به گونه‌ای که امروز هنوز از سرچشمه دانش و آگاهیشان سیراب می‌گردیم و یا در سایه درخت ایثار آبیاری شده از خونشان آرام گرفته‌ایم. 

آری آنچه گفته شد تنها یک نکته از هزاران معنی این شاهکار معماری کویر بود و هدف آن بود که فارق از ظاهر این عروس جهانی به نکته باطنی آن بپردازیم و بگوئیم این مسجد تنها «مسجد» نیست.