سرنوشت دیوار و افساید در انتظار "لاله"؟

عصر امروز: استارت پروژه" لاله" که از سفر چند سال پیش احمدی نژاد به نیویورک و در دیدار با نخبگان مقیم آمریکا کلید خورد، قرار است با کارگردانی اسی نیک نژاد و با هزینه ۷ میلیارد تومانی دولت ساخته شود. 

بنا براین گزارش، فیلمنامه این پروژه با محوریت زندگی اتومبیل‌ران زن ایرانی به نام لاله صدیق نگارش شده است. لاله که اکنون ۳۵ سال سن دارد پس از کسب موفقیت در مسابقات بین‌المللی اتومبیل رانی از سوی رسانه‌ها لقب شوماخر کوچک را دریافت کرد و به نمادی از زنان ایرانی تبدیل شد که برای استقلال فکری خود در جامعه‌ای مردسالار به مبارزه می‌پردازند. گفتنی است فیلمنامه لاله بدون هیچ ممیزی از سوی وزارت ارشاد مجوز گرفت. 

در خصوص ساخت این فیلم ابهاماتی وجود دارد که باعث شد بسیاری از کارگردانان، منتقدان و نمایندگان مجلس شورای اسلامی به این موضوع وارد شوند و به اظهار نظر بپردازند. 


*برداشت اول/  لاله نماد زن ایرانی؟
یکی از سوالاتی که ذهن اهالی سینما را به خود مشغول کرده این است که آیا لاله می تواند نماد زن ایرانی- اسلامی باشد؟ 

"بنیاد سینمایی فارابی" به عنوان یکی از بزرگترین مخالفان ساخت این فیلم سینمایی، به دلیل اختلاف فاحش فضای فرهنگی حاکم بر این فیلمنامه با فرهنگ ایرانی‌-اسلامی مخالفت خود را با پروژه لاله اعلام کرد. 

"بیژن نوباوه" عضو کمیته رسانه کمیسیون فرهنگی نیز پس از جلسه با شمقدری و نیک نژاد عنوان کرد که وزارت ارشاد تلاش کرده شخصیت زن ایرانی را در این فیلم به نمایش بگذارد که ما قانع نشدیم چرا که موضوع این فیلمنامه، ‌موضوعی نیست که به درد جامعه بخورد، کمیسیون فرهنگی به این سادگی‌ها قانع نمی‌شود و ماصلاح نمی دانیم وزارت ارشاد دست به ساخت این فیلم بزند. 

"حجت‌الاسلام محمد حسن رحیمیان" نماینده ولی فقیه در بنیاد شهید و امور ایثارگران با انتقاد از ساخت فیلم سینمایی «لاله» عنوان کرده بود که حالا چه شده است که می‌خواهیم با «لاله صدیق» الگویی برای جهانیان بسازیم و با صرف ۵ میلیارد بودجه قصد داریم الگویی برای اعاده حیثیت در جهان ارائه کنیم. آیا تراز و الگوی زن ایرانی، مادران، همسران شهدا و زنان باحجاب هستند یا لاله صدیق‌ها؟ چرا ما راه را گم کرده‌ایم؟ 

"فرج الله سلحشور" کارگردان سینما و تلویزیون کشورمان یکی دیگر از مخالفان ساخت پروژه لاله چندی پیش بیان کرد که «من با خانم لاله صدیق که در مسابقات شرکت کرده و برنده شده است، حرفی ندارم اما مهم این است که لاله و لاله‌ها خلق شدند برای این کار؟ زن مسلمان شیعه، زنی که در مکتب فاطمه زهرا (س) و حضرت زینب (س) تربیت شده آیا کارش انسان‌سازی و تربیت انسان است یا خیر؟ به قول حضرت امام (ره) زنانی که از دامن‌شان مرد به معراج برود و عامل تحکیم خانواده باشند، عشق را در جامعه پراکنده کنند، مدیریت خانواده را برعهده بگیرند؛ آیا این هدف یک زنی است که ‌در مکتب تشیع پرورش یافته است یا راننده‌، بوکسور، قهرمان اتومبیلرانی و...» 

"علی مطهری" عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی به عنوان یکی دیگر از منتقدان ساخت این فیلم معتقد است اگر محتوای این فیلم ارزشمند باشد و واقعا نشان دهنده شخصیت و جایگاه زن در جامعه ایران باشد و مصداق فیلم فاخر مانند فیلم حضرت مریم و ملک سلیمان به شمار رود، شاید ارزش داشته باشد که دولت هزینه ساخت این فیلم را به عهده بگیرد اما هنوز این امر روشن نیست. 

"محمدرضا اسلاملو"  یکی از نویسنده-کارگردانان سینمای ایران ساخت فیلم هایی که داستان زندگی دختر رالی بازی به نام لاله را روایت می کند به هیچ عنوان حائز اهمیت نمی داند و با ساخت چنین فیلم هایی مخالف است. 

اما در جبهه ی مخالف آراء و نظرات متفاوت است؛ 
 
"جواد شمقدری" رئیس سازمان سینمایی بر این باور است که پروژه میلیاردی "لاله" تجربه‌ای جدیدی است چرا که فیلم‌هایی خارج از کشور بر علیه ما به زبان انگلیسی با بازیگران خارجی ساخته می‌شود ما نیز احساس کردیم که بدین گونه عمل کنیم و در داخل کشور چنین فیلمی بسازیم. 

"جمال شورجه" کارگردان انقلابی میهنمان درباره داستان پروژه لاله اعتقاد دارد فیلم سینمایی"لاله" نشان دهنده دختر ایرانی است که توانسته به عنوان یک قهرمان ایرانی در عرصه بین‌المللی خوش بدرخشد. سوژه این فیلم یک سوژه روز جهان‌شمول است که می‌تواند بخش عمده‌ای از تبلیغات علیه ایران مبنی‌بر عدم وجود تمدن و تجدد در زندگی شهرنشینی را خنثی کند. باور افکار عمومی دنیا درباره زن ایرانی این است که او آزادی عمل و استقلال در فعالیت اجتماعی ندارد و یا حتی اجازه رانندگی ندارند. با این اصواف گمان می‌کنم پروژه سینمایی لاله می‌تواند پاسخی به تمام شبهات مطرح شده در این خصوص باشد. 

"شفیع آقا محمدی" مدیرمرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به عنوان یکی از موافقان طرح این گفت اعتقاد راسخ دارم این فیلم یک پروژه ملی است که از عزت، شرف و فرهنگ ایرانی به شکل درست صیانت می‌کند. 

"ابراهیم اصغری" تهیه‌کننده سینما درباره اختصاص بودجه میلیاردی برای ساخت فیلم سینمایی "لاله" به کارگردانی اسدالله نیک‌نژاد بیان کرد که متأسفانه برخی دوستان بالا بودن هزینه را دلیلی برای فاخر بودن فیلم می‌دانند و در کنار آن هم می‌خواهند برخی خواسته‌های شخصی را به جامعه سینمایی و فرهنگی تحمیل کنند. 

"شهرام خرازي‌ها" نويسنده و منتقد سينما در پاسخ به اينكه آيا سوژه و شخصيت «لاله» مي‌تواند نماينده زن ايراني ـ اسلامي باشد، گفت که قرار نيست پروژه «لاله» ارايه دهنده الگوي زن ايراني معاصر باشد. فيلم «لاله» فقط يك فيلم است براي نمايش اقتدار انقلاب اسلامي، ايران، سينماي ايران و تعامل بيشتر با سينماي جهان. زنان ايراني به طيف‌هاي مختلف تعلق دارند و لاله فقط يك نمونه از زن مدرن ايراني است. زنان مدرن ايراني مي‌توانند در گروه‌هاي مختلف طبقه‌بندي شوند و منحصر كردن اين گروه از زنان به يك طبقه امكان پذير نيست. 

*برداشت دوم/ هزینه های میلیاردی؟
یکی از سوالاتی که همواره پیرامون ساخت پروژه سینمایی لاله مطرح شده این است که با این وضعیت اسفناک سینمای ایران چرا باید این فیلم با هزینه های میلیاردی ساخته شود؟

"بیژن نوباوه" نماینده مجلس شورای اسلامی در این خصوص لاله می گوید با توجه به اقتصاد ضعیف و نوپای سینمای ایران چه نیازی به ساخت چنین فیلمی وجود دارد، در حالی که بسیاری از فیلمسازان جوان و مستندسازان ما نیازمند حمایت‌های معاونت سینمایی هستند چه اولویتی برای سینمای ما دارد که در مرحله اول ۷ میلیارد تومان برای یک فیلم سرمایه گذاری شود که قطعاً با آغاز کار این هزینه افزایش خواهد یافت. 

"ابراهیم اصغری" تهیه‌کننده سینما، درباره بودجه‌ ۵ میلیارد تومانی پروژه سینمایی"لاله" گفت به نظر من اگر بتوانیم از قهرمانان ملی مانند قهرمانان دفاع‌مقدس به عنوان الگو و سمبل استفاده کنیم و از مقاطع درخشان زندگی آن‌ها فیلم تهیه کنیم برای مخاطب جذاب‌تر و برای نسل جوان نیز آموزنده‌تر خواهد بود

"علی مطهری" عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی یکی از مخالفان اختصاص بودجه هنگفت به لاله معتقد است در شرایط اقتصادی فعلی لزومی ندارد این هزینه را دولت متحمل شود، بلکه اگر اصرار به ساخت این فیلم دارند می‌توانند در بخش خصوصی این کار را انجام دهد. به علاوه، تجربه نشان داده است که هفت یا نه میلیارد تومانی که در ابتدای پروژه مطرح می‌شود معمولا به بیست میلیارد می‌رسد خصوصا که بناست از هنرپیشه‌های مطرح هالیوود در آن استفاده شود.
 
"حمیدرضا اسلاملو" نویسنده و کارگردان سینمای ایران، ضمن انتقاد از اختصاص بودجه ویژه به پروژه سینمایی "لاله" بر این باور است نظام جمهوری اسلامی ایران و مردم شریف ما در شرایط فعلی نیازی به ساخت فیلم سینمایی با هزینه ۵ میلیارد تومانی ندارد. سینمای ایران سینمای زنده و پویایی نیست و متاسفانه در خواب عمیقی فرورفته است و حال اینکه شاید یکی از دلایل ساخت چنین فیلم پرهزینه‌ای خروج سینمای ایران از این رکود و رخوت باشد. در واقع مجریان این طرح نگاهی به سینمای گیشه دارند و می‌خواهند با پرداخت هزینه‌ها به دلار با تیمی مجزا که نیک‌نژاد از آمریکا خواهد آورد بحران اقتصاد سینمای ایران را برطرف کنند. 

موافقان این طرح که عمدتاً دولتی هستند اختصاص بودجه ی میلیاردی به چنین پروژه عظیمی را منطقی می دانند؛

"جواد شمقدری" به عنوان رئیس سازمان سینمایی در نخستین واکنش رسمی پیرامون پروژه سینمایی "لاله" این فیلم را تجربه‌ای جدید برای سینمای ایران در عرصه بین‌المللی توصیف کرد. وی گفت که برای ساخت چنین پروژه‌ای در سطح بین‌المللی لازم بود از حضور بازیگران خارجی استفاده کنیم. وقتی هم که وارد عرصه بین‌المللی می‌شوید قطعا یک صفر جلو بودجه‌تان می‌آید. 

"شفیع آقامحمدیان" مدیر مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در این باره می گوید سینمای ایران برای اینکه به پیشرفت قابل توجهی دست یابد باید سراغ تجربه‌های جدید در عرصه فیلمسازی و رقابت با بازار جهانی برود. معتقدم تا زمانی که سینمای ایران به بازار جهانی ورود پیدا نکند پیشرفت قابل توجهی نمی‌کند. از همین رو فیلم لاله با حفظ و صیانت شرف و غیرت زن ایرانی، آغازی برای ورود و رقابت سینمای ایران با سینمای جهان در عرصه‌های مختلف بین‌المللی است. 

"جمال شورجه" عضو شورای‌عالی سینما می گوید رقم ۵ میلیارد تومان برای تولید یک پروژه ملی چون فیلم سینمایی"لاله" عدد قابل توجهی نیست و شورای‌عالی سینما رسالت بزرگتری از حل مسائل اینچنینی دارد و هیچگاه سطح جلسات خود را برای طرح مسائلی از این دست تنزل نمی‌دهد. 

*برداشت سوم/ کارگردان صحنه های مستهجن؟ 
کارنامه سیاه اسدالله نیک نژاد کارگردان این فیلم، یکی دیگر از مسائلی است که پروژه لاله را با انتقادات فراوان اهالی سینما مواجه کرده است و این سوال را  مطرح می کند چرا اسی نیک نژاد که سال ها در هالیوود کار کرده و آثار مستهجن در کارنامه خود دارد باید کارگردانی این پروژه بزرگ ملی را بر عهده بگیرد؟ 

"فرج الله سلحشور" کارگردان سینمای کشورمان معتقد است کارگردانی که سی سال در هالیوود قدم و قلم زده‌ و تلاش کرده یک زیان است و زیان بدتر این که با معرفی این قهرمان رالی به عنوان زن ایده‌آل و الگو مردم را به انحراف می‌کشانند.

"آيت الله مقتدايي" عضو مجلس خبرگان رهبری درخصوص پروژه «لاله» و توليد مشترك اين پروژه با هاليوود عنوان کرد که اشكال مهم همين است كه همه مسئولان مؤمن و دلسوز، حوزه علميه، مراجع بزرگوار تقليد از اين امر نگرانند و اين مي طلبد كه اقدام موثر و مفيدي صورت گيرد و اميدواريم از طريق جامعه مدرسين اين اقدام به زودي انجام شود. 

"محمدحسین فرح‌بخش" کارگردان سینمای ایران به یکی از معدود طرفداران لاله به دفاع از پروژه میلیاردی «لاله» به کارگردانی اسی نیک‌نژاد پرداخت و این پروژه را یک پروژه انقلابی خواند که بازتاب خوبی در جهان دارد. 

لازم به ذکر است تناقض ها آشکاری در صحبت های اسدلله نیک نژاد و مسئولان ارشاد به چشم می خورد که در ادامه به آن ها اشاره می شود.

از یک سو مسئولان حامی این پروژه ادعا می کنند که قرار است لاله به عنوان یک الگوی زن ایرانی معرفی شود و از سوی دیگر نیک نژاد بیان می کند قصد الگو سازی ندارد.

این کارگردان که قرار است، کارگردانی یکی از پر هزینه ترین فیلم های تاریخ سینمای انقلابی ایران را برعهده داشته باشد، در پاسخ به سوالی مبنی بر وجود رگه‌های ضد اسلامی آثارش عنوان می کند "که بنده مگر علم سیاسی دارم و یا علم جهان‌بینی دارم. من نه در مقام سیاست هستم و نه سیاست جهانی‌ام خوب است که بدانم و بگویم کدام جریان تولیدی ضد کشور من و دین من است و کدام جریان موافق یا مخالف من است. من این جهان‌بینی را ندارم."

به هر حال آن چیزی که مسلم است اراده قوی وزارت ارشاد برای حمایت از این فیلم پرهزینه و پر هیاهوست و باید منتظر ماند و دید که چه آینده ای در انتظار سینمای ایران است.
 
سخن پایانی آن که با توجه تبلیغات صورت گرفته از سوی رسانه های داخلی و خارجی در خصوص پروژه لاله و با عنایت به مخاطبان خارجی این فیلم، اهمیت این پروژه چندین برابر شده و باید تمهیدات لازم در این خصوص اتخاذ شود. همچنین باید بسیار مراقب بود تا سرنوشت فیلم لاله به سرنوشت فیلم های دایره، افساید و . . . دچار نشود.