فرمول اقتدار

نام‌گذاری سال جدید به نام «همت مضاعف، كار مضاعف» از سوی رهبر معظم انقلاب زمینه‌ای شد تا این موضوع از ابتدای سال مورد توجه قرار گیرد؛ گرچه این اهتمام و توجه با فراز و فرودهایی همراه بوده است. آنچه در ادامه می‌آید یادداشتی است از دكتر ابراهیم فیاض، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران كه نام سال 89 را مورد بررسی قرار داده است.

رهبر معظم انقلاب بر اساس واقعیت‌ها و ارزش‌های جامعه، شعار همت مضاعف و كار مضاعف را برای نام امسال برگزیده‌اند و اجرای آن را اعلام كرده‌اند. این اقدام ایشان، ‌به مقوله‌ی عقلانیت اسلامی ‌مربوط است و ریشه در فقه اسلامی دارد. یعنی كار فقیه همین است كه بر اساس حوادث واقعه و رویدادهای روز، مسائل را بررسی و تحلیل كند و متناسب با عرف و ارزش‌های مذهبی و اخلاقی جامعه، برنامه و چارچوب و خط مشی مناسب ‌را تنظیم كند. به دنبال این امر‌، حجت و عقلانیت به وجود می‌آید و موجب رشد و توسعه‌ی جامعه می‌شود. عمل به ‌ا‌ین شعارها، جامعه را از یك مرحله به مرحله‌ی بعدی منتقل می‌كند. همان عقلانیتی كه موجب اصلاح الگوی مصرف شده است، همان هم موجب همت مضاعف و كار مضاعف ‌نیز می‌شود.
بر همین مبنا شعار همت و كار مضاعف باید به شاخص تبدیل شود. نهادهای مختلف باید واقعیت‌های موجود را بر اساس معیارهای مورد نظر رهبر انقلاب بازتولید كنند. خط مشی همت و تلاش مضاعف باید در همه‌ی عرصه‌های مختلف فرهنگی، اقتصادی و ... كشور مورد توجه قرار بگیرد و به كار گرفته شود، زیرا تمامی عرصه‌های جامعه به هم پیوسته و با یكدیگر در ارتباط ‌هستند.

امروزه دیگر جنگ علم و ثروت از میان رفته است. دیگر نمی‌توان درباره‌ی این‌كه علم بهتر است یا ثروت اظهار نظر كرد، زیرا همه‌ی عرصه‌های مختلف كشور به همت و تلاش مضاعف و عقلانیت بیشتر نیاز دارد. چنانچه در تمامی عرصه‌های كشور، نظام عقلانی و همت و تلاش مضاعف ایجاد شود، موجب پیوند میان دانش و اقتصاد می‌شود و ارزش افزوده‌ی مادی و معنوی ‌ایجاد می‌‌كند و این همان فرمول اقتدار است. به همت مضاعف و كار مضاعف‌، هم در تولید علم نیاز است و هم در تولید ثروت.

اگر نظام اقتصادی كنونی كشور به نظام تولیدی تبدیل شود، شاید بتوان در آینده‌ای نه‌چندان دور علم و ثروت را با یك‌دیگر تركیب ‌نمود و ارزش افزوده‌ی مادی و معنوی ایجاد كرد. این امر سرانجام به اقتدار عمومی جامعه ‌خواهد انجامید.

نكته‌ی بسیار مهم این است كه شاخص‌سازی سازمان‌های دولتی اهمیت بسیاری دارد. متأسفانه گاهی شاخص‌سازی انجام شده بر خلاف فرمایش‌های رهبر انقلاب است؛ هم‌چون مباحث اسلامی كردن دانشگاه‌ها، علوم انسانی بومی و اصلاح الگوی مصرف. متأسفانه برخی اصول موجود در نظام اقتصادی ما و شاخص‌های كلان موجود، ضد تولید علم است و به جای پیش‌برد راهبردهای كشور، موجب بروز مشكلاتی می‌شود. لذا شناسایی چارچوب‌ها و تبدیل آنها به شاخص در سازمان‌ها ضروری است؛ شاخص‌هایی كه هم مربوط به ثروت است و هم مربوط به علم.

نظام اقتصادی كنونی در ایران، به‌نوعی یك نظام دلالی است؛ مثل دلالی نفت كه به‌شدت فسادزا است. بخش چشم‌گیری از اقتصاد كشور به درآمدهای نفتی وابسته است. اگر نظام اقتصادی كنونی كشور به نظام تولیدی تبدیل شود، شاید بتوان در آینده‌ای نه‌چندان دور علم و ثروت را با یك‌دیگر تركیب ‌نمود و ارزش افزوده‌ی مادی و معنوی ایجاد كرد. این امر سرانجام به اقتدار عمومی جامعه ‌خواهد انجامید.

عبور از شعارزدگی
راه‌كار اصلی برای عملی كردن و تحقق شعار همت و كار مضاعف و جلوگیری از به حاشیه رفتن آن، شاخص‌سازی بودجه‌ای است. یعنی اگر شاخص‌سازی بودجه‌ای ا‌نجا‌م شود، تمامی مشكلات برطرف ‌خواهد شد. نخست باید گروهی از شاخص‌های نظری ‌را از سیاست‌گذاری‌ها و خط مشی‌هایی استخراج ‌كرد كه در نام‌گذاری سال‌ها متجلی می‌شود. متأسفانه هنوز در این‌باره فعالیت چشمگیری انجام نشده است. شناسایی و استخراج شاخص‌های نظری از سیاست‌گذاری‌های كلان كشور به مباحث بسیار تئوریكی نیاز دارد. اگر شاخص‌های نظری به‌طور دقیق استخراج و ارائه شود، شاخص‌های عملی آنها نیز در سازمان‌های دولتی تعریف و به بودجه تبدیل می‌شود. با شاخص‌سازی عملی و برنامه و بودجه‌ای در دولت، همه‌ی امور در مسیر اجرایی قرار می‌گیرند و خودبه‌خود شعارها را عملی می‌كنند.

بر این اساس دو شاخص اصلی نظری و عملی وجود دارد؛ شاخص نظری باید از طریق دفتر رهبر معظم انقلاب و شاخص‌های عملی از سوی دولت آماده و تبیین شود. به بیان دیگر، برای شاخص‌سازی از سیاست‌های كلان و خط‌مشی‌های كلی كشور، نخست باید آن را از همان لایه‌ی ‌آغازین، یعنی از دفتر رهبر معظم انقلاب و سازمان‌های نزدیك به آن هم‌چون سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و سازمان فرهنگ و اندیشه‌ی اسلامی و هم‌چنین آكادمی‌های تحقیقاتی وابسته به بیت رهبری پیگیری كرد. كارشناسان این مراكز باید شاخص‌های نظری را استخراج و آنها را برای تبدیل شدن به شاخص‌های عملی به دولت ارائه كنند. این شاخص‌ها را باید در سازمان‌های دولتی به ساختار بودجه‌ای تبدیل ‌نمود و سپس اجرایی ‌كرد.

شناسایی و استخراج شاخص‌های نظری از سیاست‌گذاری‌های كلان كشور به مباحث بسیار تئوریكی نیاز دارد. اگر شاخص‌های نظری به‌طور دقیق استخراج و ارائه شود، شاخص‌های عملی آنها نیز در سازمان‌های دولتی تعریف و به بودجه تبدیل می‌شود.

متأسفانه هم‌اكنون برای تدوین و تبیین شاخص‌های نظری و عملی در هر دو بخش یاد شده، آن‌چنان كه انتظار می‌رود، فعالیتی انجام نشده است. دست‌اندركاران و دولتمردان و قانون‌گذاران ایران اسلامی باید دریابند كه تحقق شعار همت و كار مضاعف و ‌دیگر شعارهایی كه رهبر معظم انقلاب برای نام سال‌ها تدبیر می‌كنند و برمی‌گزینند، نیازمند شاخص‌سازی در سطوح مختلف است. از این رو لازم است ‌كه ابعاد و وجوه مختلف شعار را اعلام ‌‌كرد و سپس سیاستگذاری انجام شده از سوی رهبر معظم انقلاب، در اسرع وقت از طریق سازمان‌ها‌ی فرهنگی و پژوهشی و آكادمی‌های تحقیقاتی وابسته و نزدیك به بیت رهبری شناسایی و برای آنها شاخص‌های مشخص نظری و قابل اجرا را تعیین ‌كرد. سپس دولت مسئولیت دارد ‌كه شاخص‌های نظری استخراج شده را برنامه و بودجه‌ای كند و به مرحله‌ی اجرا درآورد. این فرآیند پس از اجرایی شدن به یك سیستم تبدیل می‌شود كه تمام امور در آن خودبه‌خود در مسیر تحقق و اجرایی شدن قرار می‌گیرند. برای تحقق شعارها و جلوگیری از به حاشیه رفتن آنها، نباید به اقدام‌های سطحی و صرفاً تبلیغاتی درباره‌ی نام سال بسنده شود. مبنا و راه‌كار اصلی در این زمینه شاخص‌سازی است.

گزارش خطا