آنچه در آمریکا ممنوع است

کتاب «خوشه‌های خشم» جان اشتاین‌ که نقدی بود بر سرمایه‌داری افسار گسیخته آمریکا در دهه 30 میلادی بعد از انتشار به شدت مورد هجمه منتقدین راست‌گرا قرار گرفت و حتی انتشار آن برای مدتی به وقفه افتاد.

به گزارش  فارس، فضای سانسور در آمریکا برخلاف بسیاری از تبلیغات لیبرالیستی در فضای آمریکا وجود داشته و در تاریخ یک سده اخیر بارها حضور پر رنگ خود را نشان داده است. از جنگ جهانی اول و آغاز پیش‌گیری نفوذ کمونیسم در آمریکا تا دوران حضور آمریکا در جنگ جهانی دوم و مداخله در ویتنام و تلاش برای خفه کردن صدای مخالفان در این کشور؛ از اخراج بازیگران و کارگردانان دارای رگه‌هایی از سوسیالیسم در هالیوود تا ممنوعیت انتشار برخی کتاب‌ها. نمونه اخیر این‌گونه ممیزی‌ها و سانسورها نیز تلاش شبکه‌های خبررسانی برای محدود کردن دسترسی مردم به اطلاعات منتشر شده ویکی‌لیکس در آمریکا بود.

* فضای نشر آمریکا و الگوبرداری از سیستم سرمایه‌داری

فضای نشر کتاب‌ها نیز در آمریکا از این روند مصون نبوده است. چرخه نشر در آمریکا بر خلاف کشورهایی چون ایران، از الگوی سرمایه‌داری تبعیت می‌کند. هر کتابی که سودآور باشد و بتواند در مدت زمانی کوتاه سرمایه اولیه خود را باز تولید کند، حتی اگر برخلاف عرف‌های جامعه باشد به راحتی در آمریکا منتشر می‌شود.

در آمریکا سازمانی معین و عریض و طویلی با نام ممیزی کتاب وجود خارجی ندارد، بلکه این گروه‌های محلی و لابی‌های قدرتمند هستند که از تاثیر خود برای حضور یا عدم حضور  یک کتاب در یک ایالت یا کتابخانه سود می‌برند.

* لابی‌های قدرتمندی که باعث انتشار کتاب می‌شوند

چرخه تولید کتاب در آمریکا از این قرار است که نویسنده پس از نوشتن کتاب آن را به بنگاه‌هایی که با ناشران ارتباط دارند و نقش واسطه را در صنعت نشر ایفا می‌کنند، می‌سپارد. این بنگاه‌ها کتاب را به ناشران مختلف برای انتشار پیشنهاد می‌دهند و ناشران پس از انتخاب اثر با نویسنده وارد مذاکره می‌شوند.

در این مرحله نویسنده جلسه‌ای با شورای ویراستاران انتشارات خواهد داشت و با توجه به سلیقه ناشر تغییراتی در کتاب و روند داستان ایجاد می‌کند. کتاب بعد از انجام تغییرات لازم و مطابق شدن با میل ناشر به دست ویراستاران سپرده خواهد شد. البته این تغییرات برای همه کتاب‌ها الزمی نیست. پس از انتشار کتاب نقد و بررسی‌ها آغاز می‌شود و در اینجاست که گروه‌ها با موضع‌‌گیری خود به دفاع یا انتقاد از کتاب می‌پردازند و بازار احتراق کتاب به جریان می‌افتد. این موضع گیری‌ها موجبات ممنوع شدن کتاب در برخی کتابخانه‌ها یا ایالات و یا برعکس فروش میلیونی نسخه‌های کتاب خواهد شد.   

از سوی دیگر در آمریکا نیز به مانند دیگر کشورهای جهان، کتاب‌هایی بوده‌اند که پس از انتشار و توزیع از کتابفروشی‌ها جمع‌آوری شده‌اند. کتاب «عملیات قلب سیاه» خاطرات یکی از جاسوسان آمریکایی با نام آنتونی شَفر، پس از انتشار و توزیع از سوی وزارت دفاع آمریکا جمع‌آوری شد. البته نکته مهم اینجاست که وزارت دفاع آمریکا بعد از پرداخت پول این کتاب‌ها به ناشر دست به این اقدام زد. ناشر نیز برای چاپ مجدد این کتاب با هماهنگی‌هایی که با وزارت دفاع انجام داد بخش‌هایی از کتاب را که جزو اطلاعات امنیتی محسوب می‌شدند با سیاه کردن از دسترس خوانندگان خارج کرد و بار دیگر روانه بازار کرد.        

* کتاب‌هایی که حساسیت ایجاد کرده‌اند

همچنین همواره در آمریکا کتاب‌هایی حضور داشته‌اند که حساسیت‌هایی را ایجاد کرده‌اند و مورد انتقاد جامعه بوده‌اند. برای مثال کتاب «ماجراهای هاکلبری فین» به رغم اینکه نزدیک به 130 سال از انتشار آن می‌گذرد اما به دلیل کاربرد فراوان کلمات عامیانه و توهین‌آمیز به سیاه پوستان یکی از کتاب‌های چالش انگیز در آمریکا بوده است و بارها اعتراضاتی به آن انجام شده است.

*هولوکاست خط قرمز ناشران و نویسندگان 

از دیگر موضوعات حساسیت‌زا در آمریکا به مانند کشورهای اروپایی مسئله هولوکاست است. در آمریکا نیز نویسنده نمی‌تواند این مسئله را به چالش بکشد. در صورت چنین اقدامی نیز نویسنده به دادگاه فراخوانده خواهد شد و به مانند روژه گارودی فقید که در فرانسه به دلیل نگارش کتابی در رد هولوکاست و صهویونیسم، جریمه شده بود، جریمه خواهد شد و متعاقبا از برخی حقوق‌های اجتماعی منع خواهد شد. البته انتقاد از رژیم صهویونیستی در آمریکا وجود دارد و این از خصوصیات سرمایه‌داری آمریکاست که به نویسندگان مخالف اجازه اندک حضوری می‌دهد و حتی از زمان روی کار آمدن اوباما کتاب‌های شدید الحنی در مورد اوباما نوشته شده است. 

* سرمایه‌داری خط قرمز کتاب‌های منتشر شده

کتاب دیگر در این زمینه می‌توان به کتاب «خوشه‌های خشم» جان اشتاین‌ بک اشاره کرد که نقدی بود بر سرمایه‌داری افسار گسیخته آمریکا در سال‌های رکود و بحران اقتصادی در دهه 30 میلادی. این کتاب بعد از انتشار به شدت مورد هجمه منتقدین راست‌گرا قرار گرفت و حتی انتشار آن برای مدتی به وقفه افتاد. بعد از انتشار مجدد نیز نویسنده به این سبک از نوشتن به دلیل فشارهای وارده بازنگشت.

این کتاب‌ها تنها در عرصه سیاست و ادبیات محدود نشده‌اند بلکه به فرهنگ‌های لغت نیز تسری یافته‌اند. برای نمونه دیکشنری وبستر و هریتیج به دلیل توضیح برخی از عملیات‌های جنسی از حضور در کتابخانه‌های مدارس ابتدایی ایالت کالیفرنیا ممنوع اعلام شدند.

بر اساس برخی آمار سالانه هزاران تقاضا از سوی مردم برای ممنوعیت حضور برخی کتاب‌ها در کتابخانه‌های آمریکا انجام می‌شود و در این میان نام کتاب‌های «هری پاتر» جی‌کی رولینگ، «اولیس» جیمز جویس و ... و کتاب‌هایی که به صورت صریح به مسائل جنسی می‌پردازند و فرهنگ جامعه را به چالش می‌کشند، دیده می‌شود.

در جدول زیر برخی از کتاب‌هایی که در آمریکا ممنوع اعلام شده‌اند و از این نظر در این کشور جنجال‌ساز بوده‌اند، آورده می‌شود.