تضاد بخشنامه عزاداری با نظرات رهبر انقلاب

به گزارش سرویس فرهنگی پایگاه 598، محمد حسن رضائی/ چندی پیش حجت‌الاسلام حسین ابراهیمی، رئیس مرکز رسیدگی به امور مساجد کشور در گفت‌وگو با فارس، اشاره به بخش نامه ای نمود که در آن به مسائلی در باب عزاداری ماه محرم در مساجد سراسر کشور پرداخته شده است، که به صورت اجمالی به این موارد اشاره می نمائیم:

1-      عدم ورود مداحان بد سابقه به مساجد

2-      برهنه شدن در مساجد و تشبیه آن به قمه زنی در وهن به مذهب

3-      عدم مجوز برای نصب شمایل معصومین در مساجد

4-      همکاری مساجد با جوانان بسیجی

5-      توصیه به وعاظ و مادحین نسبت به استفاده از مقاتل معتبر

6-      پیشنهاد به وعاظ به منظور ایجاد بصیرت، واکاوی ابعاد فتنه 88 و جنگ نرم دشمن

در این بخشنامه پر هیاهو که واکنش مراجع، روحانیون و مداحان مشهوری چون حاج منصور ارضی و ... را در بر داشت، شاهد تذکرات و پیشنهاداتی هستیم که در بعضی موارد کاملاً بجا و مورد تاکید مراجع عظام و رهبر معظم انقلاب می باشد.

اما در برخی موارد این نظرات و اعمال سلائق شخصی به واقع مخالف نظرات و فرمایشات مراجع معظم و علی الخصوص ولی امر مسلمین جهان می باشد، که در همین رابطه مقام معظم رهبری در بیاناتی خطاب به طلاب و روحانیون در تاریخ 22 آذر ماه سال 88 فرمودند:" اين عزادارى‌هائى كه انجام ميگيرد، اين گريه و زارى‌اى كه ميشود، اين تشريح حوادث عاشورا كه ميشود، اينها چيزهاى لازمى است. يك عده از موضع روشنفكرى نيايند بگويند آقا، اينها ديگر لازم نيست. نه، اينها لازم است؛ اينها تا آخر لازم است؛ همين كارهائى كه مردم ميكنند. البته يك شكل‌هاى بدى وجود دارد كه گفته‌ايم؛ مثل قمه زدن كه گفتيم اين ممنوع است، نبايد اين كار انجام بگيرد؛ اين، مايه‌ى دراز شدن زبان دشمنان عليه دوستان اهل‌بيت است. اما همين عزادارى متعارفى كه مردم ميكنند؛ دسته‌جات سينه‌زنى راه مى‌اندازند، عَلَم بلند ميكنند، اظهار محبت ميكنند، شعار مينويسند، ميخوانند، گريه ميكنند؛ اينها ارتباط عاطفى را روزبه‌روز بيشتر ميكند؛ اينها خيلى چيزهاى خوبى است."

 بر همین اساس پایگاه 598، در استفتائاتی از دفتر مقام معظم رهبری(حفظه الله) به این موضوع پرداخته است:

ضمن عرض سلام و احترام به ساحت مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی امام خامنه ای (دام ظله) ؛

س) اخیراً عده­ای روشنفکر مآب با استدلال به بحث وهن مذهب، اقدام به زیر سوال بردن عزاداری سیدالشهداء (ع) نموده اند. با توجه به فرمایشات حضرت امام(ره)، مبنی بر اقامه عزاداری سنتی، نظر حضرتعالی در مورد موارد وهن مذهب در عزاداری سید الشهداء چیست؟ 
آیا برهنگی، سیاه پوشیدن، گل مالیدن بر سر و صورت، زنجیر زنی متعارف، حمل علمات و شور زنی و هروله­ی سنتی در عزاداری، از این مصادیق است؟

ج) بطور كلى عزادارى به شيوه مرسوم و سنتى اشكال ندارد بلكه مُستحسن است، لكن از هرگونه كارى كه موجب وَهْن مذهب باشد پرهيز شود.  (شماره استفتاء 78086)

س) برهنگی در مساجد در ایام عزاداری سید الشهداء(ع) با توجه به رعایت این موضوع که از دید نامحرم پوشیده باشد، چه حکمی دارد؟

ج) برهنه شدن و سينه زدن در صورتى كه نامحرم نباشد و مستلزم مفسده نباشد، جايز است ولى مناسب است با لباس عزادارى انجام بگيرد. (شماره استفتاء 78080)

س) نصب تمثال حضرات معصومین و اهل بیت(س) در مساجد در ایام عزاداری سید الشهداء(ع) با توجه به رعایت این موضوع که در هنگام نماز مزاحمتی برای نمازگزاران نداشته باشد، چه حکمی دارد؟

ج) انتساب اين عكسها به حضرات معصومين ثابت نيست، ولى اگر هتك حرمت محسوب نشود، مانع ندارد؛ و توجه داشته باشيد نماز خواندن در جايى که تصوير انسان روبروی نمازگزار است، کراهت دارد و بهتر است هنگام نماز، به طريقى روى آن پوشانده شود. (شماره استفاء 78082)

س) استفاده از عَلَم در مراسم عزاداری سیدالشهدا علیه السلام یا قرار دادن آن در مجلس عزا و یا حمل آن در دسته عزاداری چه حکمی دارد؟

ج) فی نفسه اشکال ندارد، ولی نباید این امور جزء دین شمرده شود. (اجوبة الاستفتاءات، س 1444)

از متن استفتائاتی که از محضر رهبر معظم انقلاب شده است چنین برداشت می شود که عزاداری به شیوه سنتی و مرسوم که تا کنون جاری بوده است(که شامل سینه زنی و زنجیر زنی، دسته­جات عزاداری، حمل علمات و ...) بجز در مواردی که ذکر شده مانند قمه زنی و امثال آن که از موارد وهن مذهب می باشند جائز می باشد و نهی عمومی از این موارد(مثل قمه زنی)، نیازمند حکم حکومتی از معظم له می باشد.

همچنین از ایشان در استفاتات بعدی در مورد برهنه شدن در مجلس عزاداری و استفاده از شمایل معصومین در مساجد سوال شده است، که ایشان در پاسخی روشن این موارد را مشروط به عدم مفسده و هتک حرمت جائز دانستند.

از اینرو ضمن قدردانی از مرکز رسیدگی به امور مساجد کشور به خاطر اهمیت به موضوع عزاداری و مسائلی چون همکاری با جوانان بسیجی در مساجد که تا کنون با مشکلات بسیاری همراه بوده است و همچنین تلاش به منظور ایجاد بصیرت دینی و سیاسی به جوانان و جامعه، تذکر می دهیم که برای نهی عمومی از موارد فوق نیازمند مستنداتی می باشند که اکنون عکس این موارد، مستند به فتاوای مقام معظم رهبری و دیگر مراجع معظم می باشد که به جهت اطاله مطلب از ذکر آنها در اینجا خودداری شده است.

در پایان و از باب "و ذكرى للمومنين" مصادیق عزاداری مورد سوال از محضر رهبر معظم انقلاب، امام خامنه ای(حفظه الله) را به همه عاشقان و دلسپردگان اباعبدالله الحسین(ع)، متذکر می شویم؛

مصادیق مختلف عزاداری که اشکال ندارد ـ گرچه ممکن است در دین به آن امر نشده باشد  ـ در فتاوای رهبر فرزانه انقلاب چنین آمده است:

1.شبیه‎خوانی: اگر مشتمل بر امور دروغ نباشد ـ مسلتزم مفسده نباشد، باعث وهن مذهب نشود.

2. استفاده از شیپور، طبل و سنج: به نحو متعارف.

3. عَلَمات : بلا اشکال، اما نباید جزء دین شمرده شود.

4. دسته عزاداری: پسندیده، بدون اذیّت دیگران یا هر عملی که حرام باشد.

5. زنجیرزنی: جائز به نحو متعارف.

6. شمایل معصومین: مشروط بر عدم انتصاب آنان به معصومین و عدم هتک حرمت.

و مواردی که در فتاوای ایشان جایز دانسته نشده است عبارتست از:

1. استفاده از زنجیر تیغ‎دار .

2. استفاده از ارگ و یا سایر آلات الکترونیکی موسیقی در دسته‎جات .

3. سوراخ کردن گوشت بدن .

4. مالیدن سر و صورت بر زمین و خونی کردن آن .

5. شرکت زنان در دسته‎های سینه‎زنی و زنجیرزنی .

6. قمه‎زدن .

7. پابرهنه وارد آ‌تش شدن .

8. نقل مصیبت‎هایی که سند تاریخی یا روایی ندارد.

منبع: رسالة اجوبة الاستفتائات، ج2، ترجمه فارسي، سؤال 354 تا 377 ، از ص127 ـ 133